به گزارش خبرنگار مهر، نشست ارائه گزارش سفر علمی محققان بنیاد دایره المعارف اسلامی به مالزی با هدف تحکیم ارتباطات علمی و فرهنگی، عصر شنبه ۱۶ اسفند با حضور مدیرارتباطات علمی بنیاد دایره المعارف اسلامی و مدیر و اعضای علمی گروه های مطالعات شبه قاره و جنوب شرق آسیا  و هنر و معماری و جمعی از اعضای علمی و علاقه مندان در محل بنیاد دایره المعارف اسلامی برگزار شد.

پرویز سلمانی؛ مدیر ارتباطات علمی بنیاد در ابتدای این برنامه گفت: با توجه به هدفگذاری اخیر شیوه مسافرت های علمی بنیاد قرار شد در اینگونه سفرها، نشست علمی، سمینار یا همایش برپا کنیم که این همایش ها با مشارکت کشور میزبان و زمینه معرفی دانشنامه ما به آن کشور مرتبط باشد. به عبارت دیگر این نشست ها یا همایش ها، باید توسعه ارتباطات علمی ما با آن مراکز یا شخصیت های علمی راتقویت کند.

وی افزود: ازاین رو با مشارکت رایزنی فرهنگی کشورمان در مالزی، برنامه کار مشترک درباره دانشگاه ها و مراکز فرهنگی مالزی مطرح و نتیجه اش سفری شد که به همراه چند تن از اعضای علمی بنیاد به مالزی داشتیم. به این ترتیب، به همراه دکتر محسن معصومی عضو هیأت علمی و مدیر گروه مطالعات شبه قاره و جنوب شرق آسیا، دکتر محمود اسفندیار عضو هیأت علمی گروه مطالعات شبه قاره و جنوب شرق آسیا و مهدی گلچین عارفی عضو گروه هنر و معماری بنیاد راهی مالزی شدیم.

این پژوهشگر در ادامه گفت: برای همایش مورد نظر در این سفر، ۶ سخنرانی و ۳ مقاله در نظر گرفته شد. در این همایش که در دانشگاه ایسوارا برگزار شد، معاون دانشگاه، دکتر قمرالدین هم سخنرانی کرد. دکتر بهاالدین احمد که از شاگردان دکتر سید حسین نصر است، نیز از دیگر سخنرانان این همایش بود. در مجموع، از ۶ سخنرانی این همایش، ۵ سخنرانی مرتبط با موضوعات مورد نظر بود. همایش به صورت نیم روزه برگزار شد و در حاشیه همایش نیز با مسئولان دانشگاه ایسوارا تفاهمنامه امضا کردیم. علاوه بر این دانشگاه، از چند دانشگاه دیگر مالزی نیز بازدید کردیم.

مدیر ارتباطات علمی بنیاد دایره المعارف اسلامی گفت: یکی دیگر از اهداف این سفر تأمین منابع کتابخانه ای برای استفاده پژوهشگران دانشنامه جهان اسلام بود که از فهرست  عناوین مورد نیاز توانستیم ۵۱ عنوان کتاب و یکدوره مجله تهیه کرده و در اختیار کتابخانه بنیاد قراردهیم.

سلمانی با تأکید برامضاء توافقنامه تبادل کتاب با دانشگاه ایستک از مشارکت و همکاری گروه های مختلف علمی  بنیاد به نیکی یاد کرد وافزود اطلاع رسانی گروه ها درباره اشخاص، مراکز و اماکن علمی مالزی از نکات مهمی بود که به غنای این سفر افزود. در این زمینه هرچه بیشتر برنامه ریزی کنیم، می توانیم همکاری مراکز دولتی و غیردولتی را بیش از پیش جذب کنیم. این جذب همکاری هم برای توسعه ارتباطات علمی است. از طرفی اگر بنیاد بیشتر و بهتر به طرف خارجی معرفی شود، بهتر می توانیم از توانایی های آن ها بهره ببریم. چون فقر اطلاعات آن ها نسبت به ما، موجب محدودتر شدن دایره فعالیت ها می شود. البته این مساله در برنامه چشم انداز بنیاد در نظر گرفته شده است. در مجموع، در تفاهمنامه هایی که با دانشگاه ها در این سفر امضا کردیم، تبادل نیروهای علمی و فرصت های مطالعاتی را در نظر داشتیم.

محسن معصومی مدیر گروه مطالعات شبه قاره و جنوب شرق آسیا در بنیاد دایره المعارف اسلامی نیز در این نشست گفت: ما اولین گروه منطقه ای در بنیاد بودیم که به چنین سفری رفتیم. دیدن منطقه ای که گروه درباره آن کار علمی می کند، ضروری است و به ارتقاء دید پژوهشگران کمک می کند.

این محقق گفت: گسترس اسلام در این منطقه زیاد است و اسلام خواهی گسترش پیدا کرده اما موضوع این است که این مسائل در مالزی، تابع برداشتی از اسلام است که از عربستان تغذیه می شود. در این سفر بود که متوجه شدم ما در ایران، کار بزرگی انجام می دهیم و دسترسی مستقیمی به منابع اصیل تحقیقات اسلامی داریم. اما دیگرانی که  کمتر از ما می نویسند و خوانده می شوند، بیشتر شناخته شده اند.

مدیر گروه مطالعات شبه قاره و جنوب شرق آسیا ادامه داد: ما واقعا به لحاظ علمی از دانشگاهی مانند ایستک در مالزی جایگاه بسیار بالاتری داریم ولی وضعیت فعلی به این دلیل است که ما ناشناس مانده ایم و بسیاری از کارهای تحقیقاتی همکارانمان در مجامع علمی دیده نمی شود.

سومین سخنران این برنامه، مهدی گلچین عارفی از گروه هنر و معماری بنیاد دایره المعارف بود که با اشاره به گسست پیش آمده بین منابع مالایی با پژوهش های دانشگاهی این امر را ناشی ازتغییر زبان آکادمیک آن کشور به انگلیسی دانست و ادامه داد یک مساله مهم که درباره دانشگاه ها و مجامع علمی مالزی وجود دارد، این است که زبان آکادمیک شان، انگلیسی است و از منابع مالایی زبان بی بهره هستند. یعنی استاد دانشگاه، از زبان انگلیسی استفاده کرده و مالایی نمی داند. به همین دلیل پژوهندگانشان نیز نمی توانند از زبان مالایی استفاده کنند. در نتیجه این دوگانگی، یک ضعف در پژوهش های عمومی شان وجود دارد. ما در دانشگاه هنر ایسوارا شاهد این ضعف و محدودیت بودیم.

وی در بخش دیگری از سخنانش به توانایی دانشجویان ایرانی در شناخت منابع اصیل تحقیقاتی رشته خود اشاره کرد و گفت: منابع دانشگاه های مالزی، یا محدود است و یا کسی آن ها را نمی شناسد. دلیل این وضعیت هم می تواند ریشه در نظام ایالتی این کشور داشته باشد که حمایت از پژوهش های فرهنگی و هنری بومی محدود به جغرافیای هر ایالت شده و مانع فراگیری آن شده است.

محمود رضا اسفندیار که در این همایش مقاله ای ارائه داده بود به عنوان آخرین سخنران این برنامه گفت: مقاله من در این همایش، درباره تاثیرات فرهنگ ایران بر فرهنگ مالایی بود. این تاثیرات واقعا مشهود است. شاید به جرأت بتوان گفت که تاثیرگذارترین متفکر اسلامی بر فرهنگ مالایی، امام محمد غزالی است و تاثیرگذارترین چهره امروز عرفان این کشور، حمزه فنسوری است که زبان فارسی آموخته و عرفان به روایت ابن عربی از جمله تحقیقات اوست. او جریان وجودیه را به راه انداخت.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: فرهنگ ایرانی، بر سنت تاریخ نگاری مالزی هم تاثیر زیادی داشته و این کشور، خود را به صورت اسطوره ای و افسانه ای، به پادشاهی های ایران و یونان باستان گره می زند. در زبان و فرهنگ این کشور نیز واژگان فارسی زیادی مشاهده می شود. در این زمینه پژوهش هایی انجام شده ولی کافی نیست چون میراث ایرانی را می توان بیش از پیش در این منطقه پیدا کرد. ادبیات اسلامی این منطقه، پیشتر به خط عربی با نام جاوی بوده است که بعدها رومانیزه یا لاتین شده و حالا با حروف انگلیسی است. امروزه بسیاری از محققین دانشگاه های مالزی نمی توانند خط جاوی را بخوانند. بنابراین ما باید حتما برای زبان مالایی، برنامه داشته باشیم.

عضو هیأت علمی گروه مطالعات شبه قاره و جنوب شرق آسیای بنیاد دایره المعارف اسلامی ادامه داد: جمعی از محققین مالزی، اطلاعاتی از جنوب شرق آسیا ندارند. عده ای از آن ها هم تمرکزی بر مسائل تاریخی، جغرافیایی و ... این منطقه ندارند. بنابراین منابع مفیدی هم که در این زمینه نوشته شده، بیشتر کار پژوهشگران غربی است؛ این منابع به ویژه برای کارهایی که ما می خواهیم انجام بدهیم، مفید است.

یادآور می شود در همایش «ایران و جهان مالایی؛ مناسبات و ارتباطات فرهنگی»  از بنیاد دائره المعارف اسلامی دکتر محسن معصومی  با موضوع «جهان مالایی در آثار تاریخی و جغرافیایی اسلامی»، دکتر محمود اسفندیار با موضوع «نگاهی گذرا به تأثیر ابن عربی در تصوف جهان مالایی» و مهدی گلچین­عارفی با موضوع «نگاه دانشنامه جهان اسلام به جنوب شرق آسیا به ویژه مالزی در عرصه هنر و معماری» به ارائه مقاله و ایراد سخنرانی پرداختند.

دانشنامه جهان اسلام دايرة‌المعارفى است در حوزۀ مطالعات جهان اسلام و ايران که توسط بنیاد دایره المعارف اسلامی تولید می شود و تا کنون ۱۸ مجلد فارسی، ۶ مجلد عربی و ۱۹ عنوان مقالات بلند آن در قالب کتابهای مستقل به انگلیسی منتشر شده و پیش بینی می شود تا ۵۰ مجلد تکمیل شود.  این دانشنامه تا کنون عناوینی همچون برگزیده کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، حائز رتبه پژوهش های بنیادی جشنواره بین المللی خوارزمی و برگزیده جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را در کارنامه خود دارد.