براى حوادث ذيل، تاريخ ميلادى و هجرى (قمرى يا شمسى)، هردو، داده مى‌شود:

۱)    براى حوادث صرفاً مربوط به جهان مسيحى. در اين صورت، مبنا تاريخ ميلادى است و معادل هجرى‌اش را يا از تقويم مى‌يابيم يا محاسبه مى‌كنيم. تاريخ ميلادى را سمت راست و تاريخ هجرى را سمت چپ مى‌نويسيم.

 مثال:

ديوار برلين در ۱۹۸۹/۱۳۶۸ش برداشته شد.

ماركوپولو در ۱۲۷۱/۶۷۰ سفر خود را از ونيز آغاز كرد.

براى شرح‌حال مستشرقان يا ايران‌شناسان فرنگى تاريخ ميلادى را سمت راست و تاريخ هجرى را سمت چپ مى‌نويسيم.

مثال: ادوارد براون در ۷ فوريه ۱۸۶۲ / ۷ شعبان ۱۲۷۸ در گلاسترشر به‌دنيا آمد.

۲)          براى حوادثى كه هم با جهان مسيحى مرتبط است هم با جهان اسلام.

مثال: اولين جنگ صليبى: ۴۸۹ـ۴۹۲/ ۱۰۹۶ـ  ۱۰۹۹

۳) براى حوادثى كه مرتبط است با كشورهاى مسلمانى كه تاريخ ميلادى را پذيرفته‌اند، مانند تاريخهاى مربوط به كشور پاكستان.

۴) حوادث مربوط به كشورهاى جهان اسلام هرگاه در دوره‌اى روى داده باشند كه گاهشمار ميلادى، تقويم رسمى آنها بوده‌است، تاريخ ميلادى همراه با سنة هجرى ذكر مى‌شود.

از شمارة ۲ تا ۴، تاريخ هجرى (قمرى يا شمسى) را  سمت راست و تاريخ ميلادى را سمت چپ مى‌نويسيم.

ضبط تاريخ در مقالات ترجمه‌اى :

۱) در متنهاى ترجمه‌اى، براى تاريخهاى ميلادى، معادل هجرى (قمرى يا شمسى) مى‌دهيم.

۲) در متنهاى ترجمه‌اى اگر حادثه‌اى صرفاً مربوط به ايران باشد، تاريخ ميلادى را به هجرى (قمرى يا شمسى) تبديل مى‌كنيم و تاريخ ميلادى را ذكر نمى‌كنيم.

۳) در متنهاى ترجمه‌اى اگر حادثه‌اى صرفاً مربوط به جهان اسلام باشد (پيش از پذيرش تاريخ ميلادى)، تاريخ ميلادى را به هجرى (قمرى يا شمسى) تبديل مى‌كنيم و تاريخ ميلادى را ذكر نمى‌كنيم.

* * *

- اگر حادثه‌اى در كشورى از كشورهاى جهان اسلام روى داده باشد كه گاهشمارى رسمى‌اش هجرى است، صرفاً تاريخ هجرى داده مى‌شود، مانند تاريخ حوادثى كه صرفاً مربوط به ايران است.

براى موارد زير فقط تاريخ ميلادى مى‌آوريم:

- اگر گاهشمارى پيش از ظهور اسلام باشد، فقط تاريخ ميلادى با قيد «ميلادى» مى‌آيد.

مثال: بطلميوس اخترشناس، رياضي‌دان‌و جغرافي‌دان نامدار سدة دوم ميلادى بود. برخى منابع تولد و وفات او را، به‌ترتيب، حدود  ۱۰۰ ميلادى و ۱۷۰ ميلادى مى‌دانند.

ــ جنگ جهانى اول:  ۱۹۱۴ـ ۱۹۱۸

ــ جنگ جهانى دوم:  ۱۹۳۹ـ ۱۹۴۵

ــ انقلاب كبير فرانسه در  ۱۷۸۹

ــ انقلاب اكتبر ۱۹۱۷ روسيه

* * *

ــ براى جداكردن دو گاهشمارِ مطابق، از خط مورب استفاده مى‌كنيم.

مثال: قرن نهم/ پانزدهم، سده  نهم/ پانزدهم، ۱۳۶۹ش/  ۱۹۹۰

(هم از كلمة قرن استفاده مى‌كنيم هم از كلمة سده، در دانشنامه در اين خصوص ضبط مختار نداريم.)

ــ براى ماههاى ميلادى تا آنجا كه ممكن است روز و ماه مطابق هجرى (قمرى يا شمسى) آن را مى‌نويسيم. گاه آغاز و پايان يك ماه ميلادى در دو ماه هجرى قرار دارد، در اين صورت يا معادل نمى‌آوريم يا هر دو ماه هجرى را ذكر مى‌كنيم (بستگى به متن دارد).

مثال: «اين زلزله در اكتبر ۱۰۳۰ روى داد.» اكتبر ۱۰۳۰ مطابق است با سه ماه قمرى (رمضان، شوال و ذيقعده) در سال ۴۲۱. در اين حالت فقط سال هجرى را مى‌دهيم و مى‌نويسيم: «اين زلزله در ۴۲۱/ اكتبر  ۱۰۳۰ روى داد».

مثال ديگر: «وى در اكتبر ۱۰۳۰ درگذشت». در اين حالت نيز مى‌نويسيم: «وى در ۴۲۱/ اكتبر ۱۰۳۰ درگذشت»، چون منطقى نيست كه بنويسيم: وى در رمضان، شوال و ذيقعدة ۴۲۱/ اكتبر ۱۰۳۰ درگذشت. به متن توجه مى‌كنيم، اگر دادنِ دو ماه هجرى منطقى بود معادل را ذكر مى‌كنيم.

ــ در ايران از ۱۳۳۹ـ۱۳۴۰ هجرى قمرى به بعد را تبديل به تاريخ هجرى شمسى مى‌كنيم، مگر در مورد چاپ كتابها. براى چاپ كتابها تاريخ صفحة عنوان و نيز معيارهاى واحد كتاب‌شناسى ملاك است.

ــ براى از ۱۹۲۱ ميلادى به بعد، معادل هجرى شمسى مى‌دهيم و براى پيش از آن معادل هجرى قمرى.

ــ اگر آغاز يك دورة تاريخى (مثلاً حكومت يك فرد يا سلسله، دورة زندگانى يك نفر)، طبق قواعد، بايد به تاريخ قمرى نوشته شود و پايان آن به تاريخ شمسى؛ پس از تاريخ قمرى، معادل شمسى آن در پرانتز مى‌آيد.

مثال: او در ۱۲۸۸ (۱۲۵۰ش) به‌دنيا آمد و در ۱۳۴۰ش درگذشت.

ــ در مورد كودتاى ۳ اسفند ۱۲۹۹ همين تاريخ را مى‌آوريم و آن را به قمرى تبديل نمى‌كنيم.

ــ گاهى در مقاله فقط سال ميلادى ذكر مى‌شود، در اين صورت در كنار تاريخ، كلمة «ميلادى» مى‌آيد.

مثال: او در ۵۹۹ ميلادى درگذشت.

ــ براى دورة عثمانى (امپراتورى عثمانى) فقط تاريخ هجرى قمرى مى‌آوريم، نيازى به آوردن معادل ميلادى نيست.

ــ از ژانوية ۱۹۲۶ در تركيه تقويم ميلادى پذيرفته شد (د. ترك، ج۳۰، ص۳۶۲، ذيل «تقويم»)، بنابراين، از اين تاريخ به بعد در مورد آنچه مربوط به تركيه است، تاريخ ميلادى مى‌آوريم با معادل هجرى‌شمسى.

ــ در مورد افغانستان مانند ايران عمل مى‌كنيم؛ يعنى، از ۱۳۳۹ـ۱۳۴۰ هجرى قمرى/ ۱۹۲۱ ميلادى/  ۱۳۰۰ هجرى‌شمسى به بعد، تاريخ شمسى مى‌آوريم.

ــ شمارة قرن، عدد ترتيبى به حروف است.

مثال: قرن بيستم يا سدة بيستم

ــ براى دادن معادل براى تاريخهاى ميلادى كه به اين صورت‌اند: اوايل/ اواسط/ اواخر سدة نوزدهم بايد اول، وسط، و آخر معادل (تقريبى) هجرى را هم درنظر بگيريم.

ــ براى سالهاى پيش از ميلاد، كنار عدد، «ق م» مى‌آيد.

مثال: ۲۹۵ق م

ــ در ذكر سده‌هاى پيش از ميلاد، «پيش از ميلاد» را ذكر مى‌كنيم.

مثال: سدة سوم پيش از ميلاد

ــ براى نشان‌دادن يك مقطع زمانى (مانند تولد و وفات، دورة حكومت، و...)، عدد ناظر به آغاز را اول (سمت راست) و عدد ناظر به پايان را دوم (سمت چپ) مى‌نويسيم، برخلاف عددنويسى در حساب.

مثال: ۲۱۴ـ۲۵۰ ميلادى، حكـ: ۲۵۰ـ ۲۶۹

ــ در تاريخهاى پيش از ميلاد، عدد بزرگ را سمت راست و عدد كوچك را سمت چپ مى‌نويسيم.

مثال: ۲۱۸ـ۲۰۲ق م

ــ اگر سال شمسى با ذكر ماه همراه باشد، نيازى به آوردن حرف «ش» نيست.

مثال: مهر  ۱۳۶۳

ــ اگر سال ميلادى با ذكر ماه همراه باشد، نيازى به آوردن كلمة «ميلادى» نيست.

مثال: اكتبر  ۵۹۷

ــ در كنار سال هجرى قمرى، حرف «ق» يا «هـ. ق» نمى‌آيد.

ــ براى ذكر ماه، عدد نمى‌آوريم، نام ماه را مى‌آوريم.

مثال: ۳۰ ارديبهشت ۱۳۸۲، نه ۳۰/۲/ ۸۲

 

 

 بعضى نكات نگارشى در ضبط تاريخها :

بنویسیم	ننویسیم
۱۸ تیر ۱۳۴۱	۱۸ تیر ۱۳۴۱ش
اول تیر ۱۳۴۱	۱ تیر ۱۳۴۱
از ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۲ ش (در متن مقاله)	از ۱۳۴۱-۱۳۴۲ش
(۱۳۴۱-۱۳۴۲ش) (وقتی در پرانتز است)	(از ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۲ش)
جنگ جهانی اول	جنگ جهانی I
جنگ جهانی دوم	جنگ جهانی II
۳۰ شهریور ۱۳۸۲	سی‌ام شهریور ۱۳۸۲
۳ اسفند ۱۲۹۹	سوم حوت ۱۲۹۹ش
۳۸ ق م	۳۸ قبل از میلاد
۳۸ ق م	۳۸ ق. م.
۳۸ ق م	۳۸ پ. م.
۳۸ ق م	۳۸ پیش از میلاد
۱۳۳۸ش	۱۳۳۸ شمسی
۱۳۳۸ ش	۱۳۳۸ش.
قرن اول پیش از میلاد	قرن اول ق م
سدة اول پیش از میلاد	سدة اول ق م
هزارة اول پیش از میلاد	هزارة اول ق م/ هزارة اول پ م
۵۷۳ میلادی	۵۷۳ م
دوشنبه اول مهر ۱۳۸۲ (کلمة روز، ماه و سال را حذف می‌کنیم)	روز دوشنبه اول مهرماه سال ۱۳۸۲

 

 

 

ــ براى ماههاى ميلادى، ضبط فرانسه آنها را مى‌آوريم، نه انگليسى.

 

 

بنویسیم	ننویسیم
۱- ژانویه	-
۲- فوریه	-
۳- مارس	مارچ
۴- آوریل	آپریل
۵- مه	می
۶- ژوئن	جون
۷- ژوئیه	جولای
۸- اوت	اگوست
۹- سپتامبر	-
۱۰- اکتبر	-
۱۱- نوامبر	-
۱۲- دسامبر	-

 

 

ماههاى قمرى

 

صورت رایج و صحیح	صورت غلط	صورتهای ممکن (که البته در دانشنامه به‌کار نمی‌رود)
۱- محرّم	-	محرّم‌الحرام
۲- صفر	-	صفرالحرام، صفرالخیر
۳- ربیع‌الاول	ربیع‌الاولی	-
۴- ربیع‌الآخر	ربیع‌الآخره	ربیع‌الثانی
۵- جمادی‌الاولی	جمادی‌الاول	-
۶- جمادی‌الآخره	جمادی‌الآخر	جمادی‌الثانیه
۷- رجب	-	رجب‌المرجب
۸- شعبان	-	شعبان‌المعظّم
۹- رمضان	-	رمضان‌المبارک
۱۰- شوال	-	شوال‌المکرّم
۱۱- ذیقعده	-	ذیقعدة‌الحرام، ذی‌القعده
۱۲- ذیحجه	-	ذیحجة‌الحرام، ذی‌الحجّه، ذوالحجة

 

 

 

تاريخ برخى حوادث معاصر كه در دايرة‌المعارف مصاحب نيامده‌است و در دانشنامه كاربرد دارد:

ــ جنگ عراق با ايران: ۳۱ شهريور ۱۳۵۹ـ ۲۷ تير ۱۳۶۷

ــ زمان به‌قدرت‌رسيدن طالبان در افغانستان: ۱۳۷۵ش/ ۱۹۹۶

ــ سرنگونى حكومت طالبان: ۱۳۸۰ش/ ۲۰۰۱

ــ فروپاشى اتحاد جماهير شوروى: ۱۳۷۰ش/ ۱۹۹۱

ــ برداشته‌شدن ديوار برلين: ۱۳۶۸ش/ ۱۹۸۹

ــ براى يافتن معادلِ ميلادىِ روز، ماه و سال هجرى قمرى و برعكس، به اين كتاب مراجعه مى‌شود: تقويم تطبيقى هزار و پانصد ساله هجرى قمرى و ميلادى با راهنماى تبديل تاريخ هجرى شمسى به ميلادى و بالعكس، نوشتة فرديناند ووستنفلد و ادوارد ماهلر، ترجمة حكيم‌الدين قريشى، تهران: فرهنگسراى نياوران، ۱۳۶۰ش.

ــ براى تطبيق روز و ماه و سال ميلادى و هجرى قمرى و هجرى شمسى (تطبيق سه تقويم) به اين كتاب مراجعه مى‌شود: تطبيق تقاويم: ۱۳۴۶ـ۱۴۰۱ هجرى قمرى، ۱۳۰۶ـ۱۳۵۹ هجرى‌شمسى، ۱۹۲۷ـ۱۹۸۱ ميلادى، گردآورى محمدقلى جوانشيرخوئى، ايرج ملكپور، محمدرضا صياد، تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۶۰ش.

 

تبديل تاريخها

 اين مبحث مربوط است به تبديل تاريخهاى ميلادى و هجرى  شمسى و هجرى قمرى به يكديگر. در آغاز تصريح مى‌كنيم كه ۱/۱/۱ هجرى شمسى ]جلالى[ معادل است با ۱۷/۳/۶۲۲ ميلادى؛ و ۱/۱/۱ هجرى قمرى معادل است با ۲۱/۴/۱ هجرى شمسى ]جلالى[ و ۱۶/۷/۶۲۲ ميلادى. هجرت معادل با ۲۴/۹/۶۲۲ ميلادى دانسته مى‌شود: ۱۲/۳/۱ هجرى قمرى.

مبحث «تبديل تاريخها» از اين كتاب گرفته شده‌است: ميرشمس‌الدين اديب سلطانى، راهنماى آماده‌ساختن كتاب، تهران: شركت انتشارات علمى و فرهنگى ۱۳۸۱ش، ويراست سوم، ص۳۷۳ـ۳۷۸. همچنين ← «تبديل تاريخ» در دايرة‌المعارف مصاحب؛ و نيز← محمد مشيرى، تبديل تاريخ، سالهاى ميلادى به هجرى و بالعكس، بطرزساده و عملى براى تسهيل كار مورخان و مترجمان و علاقمندان ديگر، بانضمام رسالة تطبيقية مرحوم استاد عبدالغفار نجم‌الدوله، چاپ تابان تهران.

 

 

تطابق روزها و ماههاى ميلادى و هجرى شمسى :

پس از سال ۱۵۸۲ ميلادى معادل با ۹۶۱ هجرى شمسى، يعنى تاريخ تغيير تقويم يوليانى به تقويم      گرگورى كه برطبق آن اول فروردين مطابق ۲۱ مارس تعيين شد، ماههاى ايرانى و ميلادى تطابق خود را كم‌وبيش به طور منظم حفظ مى‌كنند. ازينرو اگر جدول تطابق ماههاى يك سال معيّن ــ پس از ۱۵۸۲ ميلادى ــ را دردست داشته باشيم، مى‌توانيم مطمئن باشيم كه اين تطابق براى همة سالها ــ پس از ۱۵۸۲ــ با تقريب جبرانى يك روز (معمولاً مربوط به ماههاى فوريه و مارس و اسفند سالهاى كبيسه) به همين سان است؛ مگر اينكه در آينده باز اصلاحى در نظم تقويم صورت گيرد كه امرى است جداگانه.

]سال كبيسه سالى است شمسى كه ۳۶۶ روز داشته باشد. سال كبيسه هر چهار سال يك بار رخ مى‌دهد. سالهاى ۱۳۵۰ و ۱۹۷۲ كبيسه هستند (سال كبيسة ميلادى معمولاً بر عدد ۴ بخش‌پذير است). تطابق روزهاى سال هجرى شمسى و ميلادى كه در جدولها نشان داده شده‌است، در بيست روز آخر اسفند يا سه هفتة اول مارس تغيير مى‌كند. به اين ترتيب كه روز اضافى كبيسه در سال ميلادى به فوريه اضافه مى‌شود، و در سال هجرى شمسى، به اسفند. در سال ميلادى ۲۸ فوريه معمولاً معادل است با ۹ اسفند، و اول مارس با ۱۰ اسفند. در سال كبيسه  ۲۹ فوريه (روز اضافى) معادل است با ۱۰ اسفند، اول مارس با ۱۱ اسفند و ۲۰ مارس با ۳۰ اسفند (روز اضافى). از اينجا باز تطابق كلى صادق است؛ به اين ترتيب كه روز ۲۱ مارس دوباره معادل مى‌شود با اول فروردين[.

 

 

 

 

جدول ۱ ـ ماههاى ميلادى

 

شمارة ماه	نام ماه	تعداد روزهای ماه	معادل ایرانی
۱	ژانویه	۳۱	۱۱ دی ـ ۱۱ بهمن
۲	فوریه	۲۸	۱۲ بهمن ـ ۹ [۱۰] اسفند [در سال کبیسه]
۳	مارس	۳۱	۱۰ [۱۱] اسفند ـ ۱۱ فروردین
۴	آوریل	۳۰	۱۲ فروردین ـ ۱۰ اردیبهشت
۵	مه	۳۱	۱۱ اردیبهشت ـ ۱۰ خرداد
۶	ژوئن	۳۰	۱۱ خرداد ـ ۹ تیر
۷	ژوئیه	۳۱	۱۰ تیر ـ ۹ مرداد
۸	اوت	۳۱	۱۰ مرداد ـ ۹ شهریور
۹	سپتامبر	۳۰	۱۰ شهریور ـ ۸ مهر
۱۰	اکتبر	۳۱	۹ مهر ـ ۹ آبان
۱۱	نوامبر	۳۰	۱۰ آبان ـ ۹ آذر
۱۲	دسامبر	۳۱	۱۰ آذر ـ ۱۰ دی

 

 

 

جدول ۲ ـ ماههاى ايرانى

 

شمارة ماه	نام ماه	تعداد روزهای ماه	معادل میلادی
۱	فروردین	۳۱	۲۱ مارس ـ ۲۰ آوریل
۲	اردیبهشت	۳۱	۲۱ آوریل ـ ۲۱ مه
۳	خرداد	۳۱	۲۲ مه ـ ۲۱ ژوئن
۴	تیر	۳۱	۲۲ ژوئن ـ ۲۲ ژوئیه
۵	مرداد	۳۱	۲۳ ژوئیه ـ ۲۲ اوت
۶	شهریور	۳۱	۲۳ اوت ـ ۲۲ سپتامبر
۷	مهر	۳۰	۲۳ سپتامبر ـ ۲۲ اکتبر
۸	آبان	۳۰	۲۳ اکتبر ـ ۲۱ نوامبر
۹	آذر	۳۰	۲۲ نوامبر ـ ۲۰ دسامبر
۱۰	دی	۳۰	۲۱ دسامبرـ ۲۰ ژانویه
۱۱	بهمن	۳۰	۲۱ ژانویه ـ ۱۹ فوریه
۱۲	اسفند	۲۹	۲۰ فوریه ـ ۲۰ مارس [سال کبیسه ۳۰]

 

ð پيش از ۱۵۸۲ ميلادى معادل با ۹۶۱ هجرى شمسى. پيش از اين تاريخ، اول فروردين مطابق با  ۲۱ مارس نيست. در جدول زير كه عيناً از دايرة‌المعارف مصاحب نقل شده ]مادّة «تبديل تاريخ»، جدول [II، تطابق روز اول فروردين با روز مارس نشان داده شده‌است؛ روزهاى ديگر را به‌سهولت مى‌توان محاسبه كرد.

 

 

جدول ۳ ـ تطابق روز اول فروردين با روز مارس،

پيش از ۱۵۸۲/ ۹۶۱

سال هجری شمسی	۱ فروردین مطابق است با	سال میلادی
۱		۶۲۲
۱۵۰	۱۷ مارس	۷۷۰
۲۸۰	۱۶ مارس	۹۰۰
۴۰۰	۱۵ مارس	۱۰۲۰
۵۲۰	۱۴ مارس	۱۱۴۰
۶۵۰	۱۳ مارس	۱۲۷۰
۷۷۰	۱۲ مارس	۱۳۹۰
۹۰۰	۱۱ مارس	۱۵۲۰
۹۶۱	۱۰ مارس	۱۵۸۲

 

تبديل سالهاى ميلادى به هجرى شمسى، از ۱۵۸۲ به بعد :

ð از اول ژانويه تا ۲۰ مارس، رقم ۶۲۲ را از سال ميلادى كم كنيد. حاصل عبارت است از ۱۱ دى تا آخر اسفند سال هجرى شمسى. براى نمونه:

سال ميلادى: (۲۰ مارس ـ ۱ ژانويه)  ۱۹۶۹

سال هجرى شمسى: (آخر اسفند ـ ۱۱ دى) ۱۳۴۷ = ۶۲۲ ـ  ۱۹۶۹

ð از ۲۱ مارس (اعتدال ربيعى) تا ۳۱ دسامبر، رقم ۶۲۱ را از سال ميلادى كم كنيد.

حاصل عبارت است از اول فروردين تا ۱۰ دى سال هجرى شمسى. براى نمونه:

سال ميلادى (۳۱ دسامبر ـ ۲۱ مارس)  ۱۹۶۹

سال هجرى شمسى (۱۰ دى ـ ۱ فروردين) ۱۳۴۸ = ۶۲۱ ـ  ۱۹۶۹

ð براى تطابق روزها ← جدول ۲.

ð درصورتى كه فقط سال ميلادى ـ بدون ماه ـ در دست باشد، روشن است كه معادل هجرى شمسى آن دو رقم خواهد بود:

سال ۱۹۶۹ برابر با ۱۳۴۸/۱۳۴۷ هجرى شمسى

 

]۱۳۴۸/۱۳۴۷ را ۴۸/۱۳۴۷ و ۱۳۴۸ـ۱۳۴۷ و ۴۸ـ۱۳۴۷ نيز مى‌توان نوشت].

 

تبديل سال هجرى شمسى به ميلادى از ۹۶۱ به‌ بعد :

ð از اول فروردين تا ۱۰ دى، رقم ۶۲۱ را به سال هجرى شمسى بيفزاييد. حاصل عبارت است از ۲۱ مارس تا ۳۱ دسامبر سال ميلادى. براى نمونه:

سال شمسى: (۱۰ دى ـ ۱ فروردين)  ۱۳۴۹

سال ميلادى: (۳۱ دسامبر ـ ۲۱ مارس) ۱۹۷۰ =  ۶۲۱ +  ۱۳۴۹

ð از ۱۱ دى تا آخر اسفند، رقم ۶۲۲ را به سال هجرى شمسى بيفزاييد. حاصل عبارت است از اول ژانويه تا  ۲۰ مارس سال ميلادى. براى نمونه:

سال هجرى شمسى: (آخر اسفند ـ ۱۱ دى)  ۱۳۴۹

سال ميلادى: (۲۰ مارس ـ ۱ ژانويه) ۱۹۷۱ = ۶۲۲  +  ۱۳۴۹

ð براى تطابق روزها ← جدول ۲.

ð درصورتى‌كه فقط سال شمسى ـ بدون ماه ـ دردست باشد، روشن است كه معادل ميلادى آن دو رقم خواهد بود:

سال ۱۳۴۹ هجرى شمسى برابر با ۱۹۷۱/ ۱۹۷۰ ميلادى

سال هجرى قمرى. چند نكته دربارة تقويم قمرى:

ð تعداد روزهاى ماههاى قمرى صددرصد ثابت نيست و به رؤيت ماه در كشورهاى گوناگون اسلامى مربوط است. ماه قمرى به‌طور متوسط معادل  ۵۳,۲۹ روز است.

 

ð سال قمرى تقريباً به‌طور متوسط داراى  ۳۶۷۰, ۳۵۴ روز است. ]تقريباً در هر ۳۰ سال، ۱۹ سال ۳۵۴ روز و  ۱۱ سال، ۳۵۵ روز دارند[.

 

 

جدول ۴ ـ ماههاى قمرى

نام ماه	تعداد روزها	نام ماه	تعداد روزها
محرّم	۳۰	رجب	۳۰
صفر	۲۹	شعبان	۲۹
ربیع‌الاول	۳۰	رمضان	۳۰
ربیع‌الآخر	۲۹	شوال	۲۹
جمادی‌الاولی	۳۰	ذیقعده	۳۰
جمادی‌الآخره	۲۹	ذیحجه	۲۹ یا ۳۰

 

تبديل تقريبى سال هجرى قمرى به ميلادى و بالعكس

]با تقريب يك سال[. فرمول كلى تبديل تقريبى قمرى HL   به ميلادى C و ميلادى به هجرى قمرى چنين است:

(۱)    (۶۲۲ ـ C)   ۳۲ ۳۳   » HL

 

(۲)    ۶۲۲ + HL  ۳۳ ۳۲   » C

 

]ضريب   از اينجا به دست مى‌آيد كه   »    ؛ و   از اينجا كه    »  ].

تبديل تقريبى هجرى قمرى به هجرى شمسى ]با تقريب يك سال[:

 سال هجرى‌قمرى را در ۱۱ ضرب كنيد، رقم حاصل را بر ۳۶۵ تقسيم كنيد، خارج از قسمت را از سال هجرى قمرى كم كنيد، نتيجه هجرى شمسى است. براى نمونه:

سال هجرى قمرى:  ۱۳۸۰

۱۸۰،۱۵ = ۱۱ ×   ۱۳۸۰

۴۱  » ۳۶۵  ¸  ۱۸۰، ۱۵

۱۳۳۹ = ۴۱ ــ  ۱۳۸۰

ð راه ديگر: سال هجرى قمرى را در ۳۲ ضرب كنيد، حاصل را بر ۳۳ تقسيم كنيد، نتيجه هجرى شمسى است:

   » HS ]در اين فرمول HS نشان‌دهندة «هجرى شمسى» و  HLنشان‌دهندة «هجرى قمرى» است.[

 

تبديل تقريبى هجرى شمسى به هجرى قمرى ]با تقريب يك سال[

 سال هجرى شمسى را در ۱۱ ضرب كنيد، رقم حاصل را بر ۳۵۴ تقسيم كنيد، خارج قسمت را به سال هجرى شمسى بيفزاييد، نتيجه هجرى قمرى است. براى نمونه:

سال هجرى شمسى:  ۱۳۳۹

 ۷۲۹،۱۴ = ۱۱ ×   ۱۳۳۹

۴۱  » ۳۵۴  ¸  ۷۲۹، ۱۴

هجرى قمرى۱۳۸۰: = ۴۱ +  ۱۳۳۹

 راه ديگر: سال هجرى شمسى را در ۳۳ ضرب كنيد، حاصل را بر ۳۲ تقسيم كنيد، نتيجه هجرى قمرى است :