دریاسالار ← دریابیگیNNNNدُرّی اصفهانی، ضیاءالدین، مدرّس فلسفه در قرن چهاردهم. او در 1293 در قریة درّ، از توابع اصفهان، به‌دنیا آمد و بعد از تحصیل علوم مقدماتی در زادگاهش، در 1309 به قصد دانش‌اندوزی به اصفهان و سپس به تهران رفت (شهرزوری، ج 2، خاتمة دُرّی، ص 155). او از شاگردان میرزامحمدحسن کرمانشاهی*، ملامحمد کاشانی و جهانگیرخان قشقایی بود (شهرزوری، همانجا؛ صدوقی‌سها، ص 74). دری اصفهانی پس از سکونت در تهران، به تدریس در دانشگاه مشغول شد (مهدوی، ص 392). در 1327، مدرسه‌ای تأسیس کرد و با جدیت به تدریس و مباحثه در آن و همچنین مطالعه، تحقیق و نگارش کتاب پرداخت (شهرزوری، ج 2، همان خاتمه، ص156). او در 1334ش (1375) در تهران درگذشت (مهدوی؛ صدوقی‌سها، همانجاها).روش درّی اصفهانی در فلسفه، مشائی بود. او علاوه بر ترجمة برخی متون فلسفی، رساله‌های بسیاری از ابن‌سینا را به فارسی ترجمه کرده‌است: برخی از آثار وی عبارت‌اند از:1) لمعات المسترشدین یا اصول عقاید دین (تهران 1306ش). 2) فلسفة‌الاعتماد (تهران 1311ـ1317ش). 3) کنزالحکمة، که ترجمه فارسی نزهة‌الارواح و روضة‌الافراح شمس‌الدین محمد شهرزوری* است و در 1316ش در تهران چاپ شده‌است. او در این کتاب (ج 2، خاتمه، ص 157ـ164) از کتاب اسفار ملاصدرا، انتقاد می‌کند و معتقد است که وی در آن کتاب فقراتی از کتابهای پیشینیان را بدون ذکر نام کتابها و مؤلف آنها آورده و آن مطالب را به خودش نسبت داده‌است. برخی از اهل فلسفه به این انتقاد پاسخ گفته‌اند (← ثبوت، ص 123ـ130، به نقل از ابوالحسن شعرانی؛ حائری یزدی، ص کد ـ کو). 4) کنزالمسائل فی أربع رسائل، که مشتمل است بر ترجمه و شرح فصوص فارابی، ترجمة رساله‌ای دربارة خیر و شر از خیام، تألیف رساله‌ای در بیان حدوث زلزله و رساله‌ای در شرح برخی اصطلاحات فلسفه. این کتاب در 1330ش، در تهران چاپ شده‌است. 5) ترجمة رسائلی از ابن‌سینا، از جمله : رسالة عرشیه، همراه با مقدمة مفصّلی که آن را فوائدالدریة نام نهاده‌است؛ رساله در سرّقدر؛ رسالة فیض الهی؛ رساله عشق؛ رسالة تحفه، دربارة تجرد و جوهریت نفس ناطقه؛ رسالة ترغیب بر دعا؛ رسالة اسرارالصلوة؛ تفسیر سورة توحید؛ تفسیر سورة قل اعوذ بربّ الفلق؛ تفسیر سورة قل اعوذ بربّ الناس؛ و کیفیت استجابت دعا. این مجموعه با عنوان رسائل ابن‌سینا (تهران 1360ش) چاپ شده‌است. 6) شرح و ترجمة شش رساله از ابن‌سینا، از جمله مبدأ و معاد، قصیدة عینیه، اقسام علوم عقلی و تقسیم نفوس با عنوان راهنمای حکمت (تهران 1373). 7) شرح منظومه سبزواری. 8) تصحیح ترجمة فروغی از طبیعیات شفا (دُرّی اصفهانی، مقدمه، ص ]1ـ 2[؛ برای اطلاع از دیگر آثار وی ← مشار، ج 3، ستون 567ـ569).منابع : اکبر ثبوت، «حدیث دانایی و آموزگاری»، در زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی مرحوم علامه میرزاابوالحسن شعرانی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1384ش؛ مهدی حائری یزدی، کاوشهای عقل نظری، تهران 1361ش؛ ضیاءالدین دُرّی اصفهانی، کتاب کنزالمسائل فی اربع رسائل، تهران 1330ش؛ محمد بن محمود شهرزوری، کتاب کنزالحکمة: ترجمه نزهة‌الارواح و روضة‌الافراح، مترجم: ضیاءالدین دُرّی، تهران 1316ش؛ منوچهر صدوقی‌سها، تاریخ حکماء و عرفاء متأخر بر صدرالمتألهین، تهران 1359ش؛ خانبابا مشار، مؤلّفین کتب چاپی فارسی و عربی، تهران 1340ـ1344ش؛ مصلح‌الدین مهدوی، تذکرة القبور، یا، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان 1348ش.
