تامَسْنا (در بربری به معنای «کف دست، دشت»)، نامی باستانی برای دشت ساحلی اطلس در مراکش که رودخانه‌های بورقراق (بورگرگ ) و امّالربیع، از سَلا تا مراکش آن را احاطه کرده‌اند (ابن‌خلدون، ج 1، ص60). این «مستا ی [ = دشت] مراکشی» که خاک حاصلخیزش آن را مشهور کرده، به طور سنّتی محل کشت غلات بوده است که در قرون میانه به اندلس صادر می‌شده است. تامسنا میان دو منطقة کلیدی فاس و مراکش گذرگاهی طبیعی تشکیل می‌دهد و از مشرق به دره‌های عمیق پوشیده از جنگل محدود می‌شود. غنا و موقعیت این ناحیه، مبیّن تاریخ پویای آن است.جاینام تامسنا نخستین بار در فهرست مناطقی که ادریس اول آنها را فتح کرده بود و سپس در قلمرو جانشین و پسرش، ادریس دوم، دیده می‌شود. این منطقه تا قرن ششم/ دوازدهم در سلطان‌نشین بَرغَواطه * ــ که پادشاهی تامسنا نیز نامیده می‌شد ــ ادغام شده بود. پس از امحای این به اصطلاح «مرتدان»، مناطق ویران روستایی، متروک باقی ماندند و منصور، خلیفة دودمان موحّدون، قبایل چادرنشین عرب (خَلط، سفیان و جابر) را در آنجا مستقر کرد. مرینیان از آنجا به عنوان مرتع استفاده می‌کردند و چارپایان خود را به دست هلال که با طوایف بربر زِناته و هَوّاره وصلت کرد، سپرده بودند. اختلاط این دو نژاد به پیدایش قبایل جدیدی انجامید که به عربی سخن می‌گفتند و اسکان یافتند و به شاویه * یا چئوئیه معروف شدند. این نام سرانجام جایگزین تامسنای باستانی شد که تا قرن سیزدهم/ نوزدهم در اسناد رسمی «مخزن» ] رجوع کنید به خزانه * [ به کار می‌رفت. با وجود این، چئوئیه بر منطقة محدودتری دلالت دارد.جاینامِ تامسنا، اکنون به طور کامل از میان رفته است؛ تنها جایی در رباط (باب تامسنا) یادآور دروازه‌ای است که امروزه وجود ندارد و نسبت «مَسناوی» اشارة ضعیفی به آن دارد.منابع: ابن‌خلدون، العبر و دیوان المبتدا و الخبر ، بولاق 1284؛ محمدبن محمد ادریسی، المغرب ، چاپ دزی و دخویه، لیدن 1866؛ ] عبداللّه‌بن عبدالعزیز بکری، کتاب المغرب فی ذکر بلاد افریقیة و المغرب ، پاریس 1965 [ ؛ علال لخدیمی، التدخل الاجنبی و المقاومة بالمغرب، 1810ـ1894 ، دارالبیضاء 1991؛ ] لئوی آفریقایی، وصف افریقیا ، ترجمه عن‌الفرنسیة محمد حجی و محمد اخضر، بیروت 1983 [ ؛ احمدبن خالد ناصری، الاستقصاء لاخبار دول المغرب الاقصی ، ج 8 ، دارالبیضاء 1956، ص30؛G. Marµais, Les Arabes en Berbإrie du XI e au XIV e siةcles , Paris 1913; Villes et tribus du Maroc. Casablanca et la Chaou «âa , Paris 1915.
