تازه شهر

معرف

شهری‌ در بخش‌ مرکزی‌ شهرستان‌ سلماس‌ * استان‌ آذربایجان‌ غربی‌
متن
تازه‌ شهر ، شهری‌ در بخش‌ مرکزی‌ شهرستان‌ سلماس‌ * استان‌ آذربایجان‌ غربی‌. این‌ شهر در دوازده‌ کیلومتری‌ جنوب‌ غربی‌ شهر سلماس‌ (مرکز شهرستان‌)، در دشتی‌ نسبتاً مسطح‌ و در ارتفاع‌ 500 ، 1متری‌ از سطح‌ دریا قرار دارد. آب‌ و هوای‌ آن‌ نسبتاً سرد و خشک‌ است‌. رود رشاده‌ (دریک‌) ــ که‌ از دامنه‌های‌ کوه‌ مرزی‌ هاراویل‌ (در 34 کیلومتری‌ مغرب‌ سلماس‌) سرچشمه‌ می‌گیرد ــ زمینهای‌ پیرامون‌ تازه‌شهر را آبیاری‌ می‌کند و به‌ رودخانة‌ زولاچای‌ (از حوضة‌ آبریز دریاچة‌ ارومیه‌) می‌پیوندد ( فرهنگ‌ جغرافیائی‌ آبادیها ، ج‌ 5، ص‌ 38؛ افشین‌، ج‌ 1، ص‌ 513). آب‌ آشامیدنی‌ شهر و اراضی‌ پیرامون‌، از رودخانه‌ و قنات‌ و چشمه‌ و چاههای‌ نیمه‌عمیق‌ تأمین‌ می‌گردد. محصولات‌ زراعی‌ و باغی‌ آن‌ ــ که‌ در اراضی‌ حاشیة‌ شهر به‌عمل‌ می‌آید ــ گندم‌، جو، تره‌بار، گردو، سیب‌ و گلابی‌ است‌ که‌ تنها نیاز داخلی‌ شهر را تأمین‌ می‌کند. در این‌ شهر کارگاههای‌ قالی‌بافی‌ و پنیرسازی‌ فعال‌ است‌ (رزم‌آرا، ج‌ 4، ص‌ 118؛ فرهنگ‌ جغرافیائی‌ آبادیها ، ج‌ 5، ص‌ 38ـ39). تازه‌شهر از طریق‌ راه‌ اصلی‌ با شهر سلماس‌ مرتبط‌ است‌. تازه‌شهر دو مسجد، یک‌ امامزاده‌ و دو کلیسا دارد ( فرهنگ‌ جغرافیائی‌ آبادیها ، ج‌ 5، ص‌ 38). تپه‌های‌ بلقیس‌ در 5ر3 کیلومتری‌ مغرب‌ و آغ‌تپه‌ در 5ر1 کیلومتری‌ جنوب‌ آن‌ قرار دارد. خرابه‌های‌ کهنه‌ شهر در مجاورت‌ آن‌ واقع‌ است‌ (همان‌، ج‌ 5، ص‌ 38ـ39).تازه‌شهر در 1329ش‌ از آبادیهای‌ دهستان‌ چَهریقِ شهرستان‌ خوی‌ و شاهپور (سلماس‌ کنونی‌)، و در 1335ش‌ از آبادیهای‌ خوی‌ بود (ایران‌. وزارت‌ کشور. ادارة‌ کل‌ آمار عمومی‌، ج‌ 1، ص‌ 219؛ ایران‌. وزارت‌ کشور. ادارة‌ کل‌ آمار و ثبت‌احوال‌، ج‌ 1، ص‌ 451). با جدا شدن‌ سلماس‌ از خوی‌ در 1337ش‌ و تبدیل‌ شدن‌ آن‌ به‌ شهرستان‌، تازه‌شهر جزو آبادیهای‌ سلماس‌ شد و در 1344ش‌ به‌شهر تبدیل‌ گردید (ایران‌. وزارت‌ کشور. معاونت‌ سیاسی‌ و اجتماعی‌، ص‌ 6). بر اساس‌ نتایج‌ سرشماری‌ عمومی‌، در 1375ش‌ این‌ شهر 466 ، 7 تن‌ جمعیت‌ داشته‌ است‌. اهالی‌ تازه‌ شهر به‌ فارسی‌ و ترکی‌ آذربایجانی‌ تکلم‌ می‌کنند. مردم‌ آن‌ مسلمان‌ و شیعة‌ دوازده‌ امامی‌اند.در بارة‌ پیشینة‌ تازه‌شهر همین‌قدر می‌دانیم‌ که‌ نام‌ قدیمی‌ آن‌ «کهنه‌شهر» بوده‌ است‌. بر اثر زلزلة‌ 1309ش‌ در منطقة‌ شاهپور و پیرامون‌ آن‌، آبادی‌ کهنه‌شهر خسارات‌ شدیدی‌ دید و برج‌ قدیمی‌ آن‌ ــ که‌ در حدود 700 به‌ دستور میری‌ خاتون‌ دختر ارغون‌آغا، حاکم‌ خراسان‌، ساخته‌ شده‌ بود ــ و مسجد جامع‌ آن‌ ویران‌ شد ( فرهنگ‌ جغرافیائی‌ آبادیها ، ج‌ 5، ص‌ 38؛ د. اسلام‌ ، چاپ‌ دوم‌، ذیل‌ «سلماس‌»؛ امبرسز و ملویل‌، ص‌ 220ـ222). از حوادث‌ مهم‌ کهنه‌شهر، ملاقات‌ مارشمعون‌ بنیامین‌، بَطرک‌ نسطوری‌ با اسماعیل‌خان‌ سیمیتکو/ سِمکو، از رؤسای‌ کُرد، در 1336، بود که‌ بعد از همین‌ دیدار مارشمعون‌ به‌ قتل‌ رسید ( د. اسلام‌ ، همانجا؛ تمدن‌، ص‌ 186).منابع‌: یداللّه‌ افشین‌، رودخانه‌های‌ ایران‌ ، تهران‌ 1373ش‌؛ نیکلاس‌ امبرسز و چارلز ملویل‌، تاریخ‌ زمین‌لرزه‌های‌ ایران‌ ، ترجمه‌ ابوالحسن‌ رده‌، تهران‌ 1370ش‌؛ اولین‌ نقشة‌ برجسته‌نمای‌ آذربایجان‌ ، تهران‌: مؤسسة‌ جغرافیائی‌ و کارتوگرافی‌ سحاب‌، 1363ش‌؛ ایران‌. وزارت‌ کشور. ادارة‌ کل‌ آمار عمومی‌، گزارش‌ خلاصة‌ سرشماری‌ عمومی‌ کشور ایران‌ در آبان‌ ماه‌ 1335 ، ج‌ 1: تعداد و توزیع‌ ساکنین‌ کشور ، تهران‌ 1339ش‌؛ ایران‌. وزارت‌ کشور. ادارة‌ کل‌ آمار و ثبت‌ احوال‌، کتاب‌ اسامی‌ دهات‌ کشور ، ج‌ 1، تهران‌ 1329ش‌؛ ایران‌. وزارت‌ کشور. معاونت‌ سیاسی‌ و اجتماعی‌. دفتر تقسیمات‌ کشوری‌، نشریة‌ تاریخ‌ تأسیس‌دار: ] تقسیمات‌ کشوری‌ 1378 [ ، تهران‌ 1378ش‌؛ محمد تمدن‌، اوضاع‌ ایران‌ در جنگ‌ اوّل‌، یا، تاریخ‌ رضائیّه‌ ، تهران‌1350ش‌؛ رزم‌آرا؛ فرهنگ‌ جغرافیائی‌ آبادیهای‌ کشور جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ ، ج‌ 5: خوی‌ ـ سلماس‌ ، تهران‌ سازمان‌ جغرافیائی‌ نیروهای‌ مسلح‌، 1371ش‌؛ مرکز آمار ایران‌، سرشماری‌ عمومی‌ نفوس‌ و مسکن‌ 1375: نتایج‌ تفصیلی‌ کل‌ کشور ، تهران‌ 1376ش‌؛ نقشة‌ راههای‌ ایران‌ ، تهران‌: سازمان‌ نقشه‌برداری‌ کشور، 1377ش‌؛EI 2 , s.v. "Salma ¦s" (by C. E. Bosworth).
نظر شما
مولفان
گروه
جغرافیا ,
رده موضوعی
جلد 6
تاریخ 93
وضعیت چاپ
  • چاپ شده