بغداد خاتون، دختر امیرالامرا امیر چوبان] /چوپان[ و خواهرزادة‌ابوسعید ایلخانی(حک: 717ـ736). در723 به‌همسری‌امیر حسن‌جلایری‌مشهور به‌شیخ‌حسنِ بزرگ‌در آمد. در725 ابوسعید با استناد به‌یاسای‌چنگیز که‌بر طبق‌آن«اگر خاتونی‌پادشاه‌را پسند افتاد باید شوهرش‌به‌طیب‌نفس‌ترک‌او بگوید، و او را به‌حرم‌پادشاه‌فرستد» سعی‌کرد شیخ‌حسن‌را به‌طلاق‌بغدادخاتون‌وادارد تا خود بتواند او را به‌عقد خویش‌دربیاورد، ولی‌امیر چوپان‌مانع‌شد. در ذیحجة727 یا محرم728، امیر چوپان‌به‌تحریک‌ابوسعید و به‌دست‌غیاث‌الدین‌کُرت‌خائنانه‌در هرات‌به‌هلاکت‌رسید و ابوسعید موفق‌شد نیّت‌خود را عملی‌سازد و بغداد خاتون‌را به‌همسری‌خود درآورد. پس‌از آن، بغداد خاتون‌چنان‌نفوذ عظیمی‌کسب‌کرد که‌لقب«خواندگار» (خداوندگار) گرفت. در 732، شیخ‌حسن‌متهم‌به‌همکاری‌با همسر سابق‌خود، بغداد خاتون، برای‌قتل‌ابوسعید شد، این‌مسئله‌کدورت‌و نفاقی‌میان‌ابوسعید و بغداد خاتون‌به‌وجود آورد، ولی‌سال‌بعد چون‌ثابت‌شد که‌این‌اتهام‌دروغ‌بوده‌دوباره‌ابوسعید با او بر سر لطف‌آمد. در 734 ابوسعید دلشاد خاتون، برادرزادة‌بغدادخاتون، را به‌همسری‌برگزید و او را بر دیگر زنان‌خود برتری‌داد؛ این‌کار حسادت‌بغدادخاتون‌را برانگیخت‌و هنگامی‌که‌ابوسعید ناگهان‌در سیزده‌ربیع‌الثانی736 درگذشت، بغدادخاتون‌که‌مظنون‌و متهم‌به‌مسموم‌کردن‌او بود به‌فرمان‌امرای‌ابوسعید کشته‌شد. بر اساس‌روایتِ دیگری، قتل‌او به‌سبب‌مکاتبه‌با ازبک‌خانِ اردوی‌زرین* و تشویق‌او به‌تصرف‌ایران‌بوده‌است.منابع: ابن‌بطوطه، تحفة‌النظار فی‌غرائب‌الامصار و عجائب‌الاسفار المعروفة‌برحلة‌ابن‌بطوطه، چاپ‌دفرمری‌و سانگینتی، پاریس1853ـ1858، ج2، ص117 به‌بعد؛ تاریخ‌شیخ‌اویس، چاپ‌فان‌لون، لاهه1954، ص57، 59؛ عبدالله‌بن‌لطف‌الله حافظ‌ابرو، ذیل‌جامع‌التواریخ‌رشیدی، چاپ‌خانبابا بیانی، تهران1317ش، فهرست؛ عباس‌عَزاوی، تاریخ‌العراق‌بین‌احتلالین، بغداد1353ـ1376/1935ـ1956، ج1، ص493ـ496؛H. Howorth, History of the Mongols , London 1876-1888, III, 605 ff., 622 ff.; C. D'Ohsson, Histoire des Mongols, The Hague and Amsterdam 1835, IV, 667 ff., 714 f., 720; B. Spuler, Die Mongolen in Iran 2 , Berlin 1955, index.
