بَعلی ، عبدالرحمان‌بن عبدالله‌بن احمد دمشقی، محدث و فقیه حنبلی قرن دوازدهم. در 1110، در دمشق به دنیا آمد و در همانجا پرورش یافت؛ اما از آنجا که یکی از اجدادش در بعلبک می‌زیسته، وی نیز به بعلی معروف شده است (ابن‌شطّی بغدادی، ص145ـ146؛ مرادی، ج2، ص304ـ305؛ طبّاخ، ج7، ص97). او در کودکی نزد پدر به قرائت قرآن پرداخت و در ده‌سالگی مقدمات نحو و فقه را از عوادبن عبیدالله کورانی نابلسی فرا گرفت. در 1122، به اتفاق برادرش، شیخ احمد بعلی، در درس شیخ ابوالمواهب حاضر و مدت پنج سال تحصیل فقه و حدیث کرد و سپس، به مدت پانزده سال، در درس شیخ عبدالقادر تغلبی (1052ـ 1135) حاضر شد و حدیث، فقه، فرایض، مواریث و حساب آموخت و از وی اجازة عامه گرفت. در همین دوره نزد شیخ عبدالغنی نابلسی، به مدت هشت سال، فصوص الحکم و تفسیر بیضاوی و فتوحات مکیه خواند و از او نیز به اخذ اجازه نایل شد (همانجاها).بعلی در 1143، به روم و از آنجا به حلب رفت و در آنجا ساکن شد. وی در حلب سلوک را از شیخ محمدبن صالح مواهبی، احادیث صحیح بخاری را از شیخ محمد عقیله، منطق و اصول را از شیخ صالح بصری و معانی و بیان را از شیخ محمدبن الزّماد فراگرفت و از مشایخ دیگر نیز استفاده کرد که نامشان را در کتابی به نام منار الاسعاد فی طریق (طرق) الاسناد آورده است. بعلی در 1192 در حلب درگذشت (همانجاها؛ کتانی، ج2، ص738؛ طبّاخ، ج7، ص98ـ99؛ بغدادی، هدیة‌العارفین ، ج1، ستون553).برخی از تألیفات او، علاوه بر اثر مذکور، عبارت است از: نورالاخبار و روض الابرار فی حدیث النبی المختار ، که مختصر الجامع الصغیر سیوطی است و سپس خود آن را شرح کرده و فتح‌الستار و کشف الاستار نامیده است (کحاله، ج5، ص147ـ148؛ کتانی، ج2، ص737)؛ بِدایَةُ العابد و کِفایَةُ الزاهد ، در فقه؛ النورالوامِضُ فی عِلمِ الفَرائضِ ؛ الجامع لِخُطَبِ الجَوامِع ؛ رحله ؛ کشف‌المُخَدَّراتِ فی شرح أَخصَرالمُختَصَرات در فقه، که چاپ شده است (زرکلی، ج3، ص314)؛ و دیوان شعر (بغدادی، هدیة‌العارفین ، همانجا؛ همو، ایضاح المکنون ، ج1، ستون493؛ کحاله، همانجا).منابع: ابن‌شطّی بغدادی، مختصر طبقات الحنابلة ، چاپ فوّاز زمالی، بیروت 1406/1986؛ اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون ، ج1، در حاجی خلیفه، کشف الظنون ، ج3، بیروت 1410/1990؛ همو، هدیة‌العارفین ، ج1، در حاجی خلیفه، کشف الظنون ، ج5، بیروت 1410/1990؛ خیرالدین زرکلی، الاعلام ، بیروت 1986؛ محمد راغب طبّاخ، اعلام النبلاء بتاریخ حلب الشهباء ، چاپ محمد کمال، حلب 1408ـ 1409/ 1988ـ1989؛ محمد عبدالحی‌بن عبدالکبیر کتانی، فهرس الفهارس و الاثبات ، چاپ احسان عباس، بیروت 1402/1982؛ عمررضا کحاله، معجم‌المؤلفین ، دمشق 1957ـ1961، چاپ افست بیروت ] بی‌تا. [ ؛ محمد خلیل‌بن علی مرادی، سلک الدّرر فی اعیان القرن الثّانی عشر ، بولاق 1291ـ1301، چاپ افست بغداد ] بی‌تا. [ .
