برات (1) ، ولایت و شهری در آلبانی.1) ولایت برات. در قسمت جنوبی آلبانی و در منطقة کوهستانی واقع شده و مشتمل است بر سه شهر با مرکزیت شهر برات و دو شهر دیگر به نامهای کوچوا و اورا ویگوروره (پل نفتی). علاوه بر این شهرها 125 دهکدة کوچک نیز در 24 منطقة روستایی این ولایت قرار دارند.از بلندترین قله‌های آلبانی قلة «پارتیزانی» است با 416 ، 2 متر ارتفاع در رشته‌کوه تومور که در این ولایت قرار گرفته است. بر قلة این کوه قلعه‌ای هست که از نظر مسلمانان آلبانی مقدس شمرده می‌شود و گویند قدمگاه حضرت ابوالفضل است. دشتهای برات به‌طور عمده در قسمت شمال غربی واقع شده‌اند در دره‌های اصلی آن رودهای اوسوم ، ولابیشت و لاپارذا جریان دارند. آب و هوای برات مدیترانه‌ای است با میانگین دمای سالانه 5ر15 (میانگین دمای سردترین ماه سال 2ر7 ـ و گرمترین ماه 6ر24) درجة سانتیگراد. پایینترین درجة حرارت در این ولایت 2ر11 ـ و بالاترین آن 9ر43 درجه سانتیگراد در شهر کوچوا ثبت شده است که در عین‌حال بالاترین گرمایِ مطلق در تمام کشور است. میانگین سالانة بارندگی در این ولایت (که بیشتر در زمستان صورت می‌گیرد) به 928 میلیمتر می‌رسد. میانگین ارتفاع در همة نواحی استان 455 متر است. زمینهای کشاورزی ولایت برات عمدتاً از نوع خاک قهوه‌ای است. جنگلها و بوته‌زارها 5ر21% و مراتع 5ر7% مساحت استان را پوشانده‌اند. منابع آب زیرزمینی عمدة ولایت، آب سرد کوههای تومور و آبهای لوزای و پل نفتی است. تولیدات کشاورزی برات 7ر28% تولید کل آلبانی را تشکیل می‌دهد. مساحت زیر کشت در برات 40% مساحت کل ولایت را در بر می‌گیرد که از این مقدار 4ر72% به کشت غلات، 8ر14% به کاشت درختان زیتون، 7ر9% به درختان میوه و 1/3% به تاکستانها اختصاص یافته است. قبلا 810 هکتار زمین در این ولایت آبیاری می‌شد. از 22 منبع بزرگ آب (سد خاکی) با ظرفیت آبدهی 000 ، 5 هکتار و دو کانال بزرگ آبیاری، به اسامی برات تاپُلِ کوچ و کفا (گردنه) برات - خوجه در کشاورزیِ این ولایت استفاده می‌شود. در برات، گندم 29% و ذرت 10% مساحت زیر کشت را به خود اختصاص داده و کشت پنبه و گل آفتابگردان نیز رایج است. در بخش دامپروری، پرورش گاو بیشتر از گوسفند رواج دارد. همچنین مرغداریهایی نیز در این ولایت وجود دارد. عسل ولایت برات در سراسر آلبانی معروف است.تولیدات ولایت برات صنعتی و کشاورزی است. ثروتهای زیرزمینی و معدنی این ولایت نفت و گاز است و شهر کوچوا نخستین منطقة نفتی آلبانی به شمار می‌آید. از کل تولید صنعتی و کشاورزی این ولایت، 3ر71% آن را صنایع تشکیل می‌دهد. در سالهای پیش از فروپاشی نظام کمونیستی، با اجرای برنامه‌های پنج ساله، تأسیسات بزرگ صنعتی در برات رشد چشمگیری یافت. قبل از آزادی آلبانی (1323 ش/ 1944) صنایع 6% تولید کل کشور را تشکیل می‌داد. در 1361 ش/ 1982 تولید کل صنعتی در مقایسه با دهه‌های 1950، 1960 و 1970 بترتیب، 7ر21 ـ ، 6 و 6ر1 برابر رشد داشت و شعبه‌های عمدة صنایع سبک 5ر38% تولید صنعتی را تشکیل می‌داد. ولایت برات سنتهایی درکار چوب، پوست، نقره و گلدوزی دارد.جمعیت ولایت برات، بر اساس آخرین آمار (قبل از 1371 ش/1992)، 300 ، 157 تن و میانگین جمعیت آن 2ر153 نفر در هر کیلومتر مربع بوده است. جمعیت شهری 6ر37% و جمعیت روستایی 4ر62% آن را تشکیل می‌داد و آهنگ رشد جمعیت 07ر2 درصد بود.2) شهر برات. (جمعیت در 1371 ش/ 1992: 600 ، 36 تن)، از باستانی‌ترین شهرهای آلبانی است و در کنار رودخانة اوسوم، در ارتفاع 56 متری از سطح دریا قرار دارد. این شهر در 1340 ش/1961 به شهر موزه تبدیل شد. برات یکی از مناطق باستانی سکونت الیریها در قرن پنجم و ششم قبل از میلاد بوده است که در آغاز قرن سوم قبل از میلاد به شهری قلعه‌ای تبدیل شد. در زمان جنگهای الیری ـ رومی با این شهر، برات آنتی پاتره خوانده می‌شده و جایگاه مهمی داشته است. این شهر در آغاز قرن پنجم/ یازدهم، کانون قیامهایی ضد روم‌شرقی بود و در حکومت موزاکایها مرکز این خانواده محسوب می‌شد. در آن زمان در برات هنرهای مختلف رونق داشت و بخصوص مرکز صنعت ابریشم شناخته می‌شد. در داخل قلعة شهر چند کلیسا با نقاشیهای با ارزش مذهبی وجود دارد. در آن روزگار، در شهر برات یک مدرسة نقاشی و خطاطی وجود داشت که فعالیت آن بعدها به سنتی مردمی تبدیل شد.با بزرگ شدن شهر، محله‌ای جدید به نام مانگالم ، در خارج از دیوارهای قلعه ایجاد شد و بعد از آن محله‌های پرویی (جویبار) و وکف (وقف) به وجود آمد. در 820/ 1417، عثمانیها برات را اشغال کردند و در 835/1431 به صورت مرکز ولایت درآوردند. در 842/1438، عثمانیها قیام مردم شهر را سرکوب کردند. خانوادة موزاکاییها با آمدن اسکندربیگ * ، برات را دوباره به دست گرفتند ولی در 854/1450 مجدداً آنرا از دست دادند، اسکندربیگ در 860/1455 (نبرد برات) تلاش کرد برات را دوباره به دست بیاورد. شهر برات در پایان قرن دهم/ شانزدهم رونق خود را از دست داده بود و تنها110 خانوار داشت، ولی در قرن یازدهم/ هفدهم رونقی دوباره یافت و سنتهای فرهنگی خود را تجدید کرد و به عنوان مرکز «سنجق» شناخته شد. بناهای مهم اسلامی برات که اغلب در این دوره ساخته شده‌اند بدین قرارند: مسجد بایزید دوم (از قرن نهم/ پانزدهم)؛ مسجد امبرت (شاه؛ متعلق به سدة دهم/ شانزدهم)؛ مسجد پلومب ] در اصل: قورشونْلی: سُرب اندود [ (تاریخ بنا: 936/1555).در دورة رونق برات، کلیساهایی نیز که در دورة عثمانیان تخریب شده بود، بازسازی شد و اونوفری و فرزندش در کلیسای شن تودری و شن‌مری نقاشیهایی ترسیم کردند.برات شاعران و دانشمندانی داشته و در 1081/1670، پنج باب مدرسه در این شهر وجود داشت که در آنها دروس مذهبی نیز تدریس می‌شده است. این شهر سپس به پاشالوگ (پاشالق: مرکز حکومت) احمد پاش کورتی ] احمد پاشا قورد [ تبدیل شد و در 1195/1780 پلِ گوریتسا بر روی رودخانة اوسوم، که از وسط شهر می‌گذرد، ساخته شد. در 1224/1809، علی پاش‌تیلنا ] علی پاشا تپه دَلَنْلی [ شهر برات را تصرف کرد و پسر خود موفتار ] مختار [ را «متصرف» (شهردار) برات کرد و به تقویت قلعه اقدام نمود. در آغاز دهه 1245/1830 و زمان حکومت وریونیها، برات به مرکز قیامهای مردمی بر ضد بیگهای پاشا تبدیل شد.شهر برات در قرن دوازدهم/ هیجدهم و بخصوص در قرن سیزدهم/ نوزدهم، پس از زلزله 1268/1851 شکل امروزی به خود گرفت. در آن زمان، این شهر شکوفاترین مرکز اقتصادی و فرهنگی جنوب آلبانی بود و بخصوص در تولید روغن و توتون شهرت داشت. تصاویر مذهبی مسیحی قرن دوازدهم/ هیجدهم مهارت کار هنری روی چوب در این شهر را نشان می‌دهند. در 1194/1780، در مرکز شهر تکیة فرقة خلوتیها ساخته شد، در 1212/1797 کلیسای مرجع و در 1243/1827 مسجد بکارها ساخته شد.مرکز شهر بازاری بود که خیابانها، شعاع‌وار، از آن آغاز می‌شدند. در 1315 ش/ ، در برات شعبه‌ای از گروه کمونیستی کورچا برپا شد. در زمان حکومت شاه احمد زوگو، برات رشدی نداشت. در 1317 ش/ 1938 جمعیت آن 500 ، 9 نفر بود. در 1319ش/ 1941 برات به یک جنبش ضد فئودالی، سازماندهی شده از طرف شعبة انجمن وحدتی (باشکیمی)، تبدیل شد. این شهر در 22 مهر 1323/ 13 سپتامبر 1944، در حالی که یک سوم آن خراب شده بود، از اشغال متفقین در آمد، برات پس از آزادی، به شهری توسعه یافته، صنعتی و مرکز مهم آموزش و فرهنگ تبدیل شد. شاخه‌های عمدة تولید صنایع نساجی بخصوص مجتمع بزرگ نساجی در این شهر احداث شد. صنایع عمدة برات، صنایع غذایی و ماشینی است.منابع:] برای‌اطلاعات بیشتر رجوع کنید به[ TDVIA , s.v. "Berat" (by Muh te í em Giray)
