باجَه (1) ، شهر و ناحیهای از اندلس (اسپانیای مسلمان) که امروزه در جنوب پرتغال است و به آن بژا میگویند. در عهد باستان پاکس یولیا خوانده میشده است. رازی جغرافیدان، به اصل رومی باجه اشاره کرده و از خیابانهای زیبا و پهن آن سخن گفته است. در باجه عسل فراوان بهدست میآمده و آب آن مخصوصاً برای دباغی مناسب بوده است (لوی - پرووانسال،1953، ص 87). از زمان فتوحات مسلمانان به بعد مکرراً از باجه نام برده میشود. هنگامیکه اشبیلیه سقوط کرد مدافعان آن شهر به باجه عقب نشستند و سپس بازگشتند و امتیازاتی موقتی کسب کردند ( اخبار مجموعه ، ص 25ـ26). باجه به صورت یکی از مناطق نظامی (کُوَر مُجَنَّدةُ) اندلس درآمد. در 146/763 فرمانده سپاه مصر علاءَبن مُغِیْث در باجه طغیان کرد و با پوشیدن جامة سیاهِ عباسیان، پرچم سیاهی را که منصور خلیفه از شرق فرستاده بود به اهتزاز در آورد (همان، ص 93؛ ابن قوطِیّه، ص 54). گفته شده است که در 230/844 وایکینگهای شمالی به باجه حمله کردند (مَقّری، ج 1، ص 223). بعدها رؤسای محلی باجه، از اطاعت حکومت مرکزی سرپیچیدند (رجوع کنید به لوی ـ پرووانسال، 1944، ج 1، ص 271،298) و بالاخره طَیفُوِری ها که خاندانی از نجبای محلی بودند چند صباحی از استقلال بهرهمند شدند (ابن سعید،ج 1، ص 403). تا حدود 432/1040، که باجه به تصرف بنیعَبّاد اشبیلی درآمد، این شهر تحت حکومت شِلب * اداره میشد (ابن عِذاری، ج 3، ص 192ـ193). باجه احتمالاً در گذشته از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است. اِدریسی (548/1154) از باجه وصفی به دست نداده است. مشهورترین فرزند این سرزمین ابوالوَلید باجی متکلم است. در اسپانیا گاهی باجه را باجَة الزَیت نامیدهاند (رجوع کنید به باجه * در افریقیه).ناحیة باژه (باجه) در حال حاضر 225 ، 10 کیلومترمربع وسعت دارد و از لحاظ کشاورزی منطقهای پرمحصول است. رقم تولید روغن زیتون آن معتنابه است. معادن فلزی هم دارد. جمعیت ناحیه در 1360 ش/1981،420 ، 188 و جمعیت شهر 889 ، 57 تن بوده است.منابع: ابن سعید، المغرب ، قاهره 1953؛ ابن عذاری، کتاب البیان المغرب ، ج 3، چاپ لوی ـ پرووانسال، پاریس 1930؛ ] ابن قوطیه، تاریخ فتح اندلس ، به تصحیح ابراهیم ابیاری، ترجمة حمیدرضا شیخی، مشهد 1369 ش [ ؛ ] اخبار مجموعه ، قاهره 1401/1981 [ ؛ احمدبن محمد مَقّری، نفحالطیب ، لیدن 1855ـ1861؛E. Lإvi-Proven µ al, "La Description de l'Espagne d'Ah ¤ mad al-Ra ¦ z ¦ â ", in Al-Andalus , xv ê (1953); idem Histoire de l'Espagne musulmane , Cairo 1944; idem, La pإninsule ibإrique au Moyen-Age d'aprةs le Kita ¦ b ar-Rawd ¤ al-Mi c t ¤ a ¦ r , Leiden 1938,45-46.
