بونه ، نام قدیم شهر عَنّابه، در ساحل شرقی الجزایر. روشن نیست که از چه زمان نام عَنّابه یا به گفتة لئوی افریقایی (ج 2، قسم5، ص 61) «بلدالعُنّاب»، در اشاره به میوه‌ای که در آنجا به عمل می‌آمده، متداول شده است. جغرافی‌دانان پیشین مسلمان آن را بونه نامیدند (مقدسی، ص 216؛ ابن‌حوقل، ص 76) که از اسم کهن آن هیپونا گرفته شده و گواه تاریخ کهن آن است. این شهر به طور پیاپی زیستگاهی فنیقی، شهری پونیایی ، مایملک شاهان نومیدیایی و شهری رومی به نام هیپو رگیوس بوده است. این شهر در دورة مسیحیت هنگامی‌که قدیس آوگوستینوس اسقف آنجا بود (395ـ430)، اهمیت بسیاری داشت. واندالها آنجا را تسخیر کردند (430)، دوباره به تصرف روم شرقی در آمد، و در پایان قرن اول یا دوم سرزمینی اسلامی شد.مرکز شهر در طول قرنها تغییر کرده است. بکری در این مورد از همه دقیقتر است. او سه موضع را مشخص می‌کند: شهری که «اَگوشتین [ افشتین ] حکیم دین مسیح» باعث معروفیت آن شده، و بر تپه‌ای واقع شده بود که به احتمال زیاد همان تپه‌ای است که امروزه کلیسای آوگوستینوس قدیس بر آن قرار دارد. بر دامنة آن «شهر سبوس » گسترده شده، که به نام امیرزادة زیری که آن را به عنوان سهمش (؟) دریافت کرد، مدینة‌زاوی نیز نامیده شده است (ص 54 ـ 55). این محل از شهرِ قدیمی، که برای اکتشاف حفاری می‌شود و اولین شهر اسلامی پررونق در قرن پنجم بوده است، از آنجا که بیش از حد در معرض حملات خارجی بود، بتدریج متروک و زیر گل‌ولای رودخانة سِیبوز ناپدید شد. سرانجام در سه مایلیِ مدینة‌زاوی، بونة جدید (البونة الحدیثة) در جایی امن‌تر سربرافراشت، و بعد از 450، بارویی برگرد آن کشیده شد (همان، ص 55). این محله امروز بر بالای تپه‌ای مشرف به بندر قرار دارد. در 425 مسجد جامعی که یادآور ویژگیهای مساجد جامع قیروان و تونس است، در آنجا بنا شد. این مسجد بعدها به نام زاهدی موسوم به سیدی ابومروان (متوفی 550/1111) معروف شد.بونه، همچون بِجایَه * ، پایگاهی برای دریازنی بود، و به این دلیل پیزاییها و جنوواییها به آنجا حمله بردند (425/ 1034). راجر دوم سیسیلی آن را در 548/1153 گرفت و امیری حَمّادی را در آنجا گماشت (رجوع کنید به ادریسی، ج 1، ص 291). در 555 موحدون * آن را گرفتند. در اواسط قرن هفتم به قلمرو حفصیان * منضم شد؛ اما غالباً مستقل از تونس بود، و حاکمانی از بجایه یا قسطنطینه داشت. بونه در 939ـ940 به خیرالدین، حاکم شهر الجزایر، متوسّل شد، نیروهای ترک آن را اشغال کردند و تا 1246 در تصرف داشتند.[ شهر جدید در 1287 ساخته شده است. شهر عَنّابِه بندر مهم تجاری و ماهیگیری و صادرکنندة عمدة کانیها خصوصاً سنگ آهن و فسفاتها از ذخایر تِبِسه است و مجتمع آهن و فولاد از صنایع مهم آن است ( بریتانیکا ، ذیل «عَنّابه»). جمعیت شهر در 1366 ش/ 1987، 951 ، 453 نفر بوده است (مجیدی سورکی، ص 5) ] .منابع: [ ابن‌حوقل، کتاب صورة‌الارض ، چاپ کرامرس، لیدن 1967؛ محمدبن محمد ادریسی، کتاب نزهة المشتاق فی اختراق الا´فاق ، بیروت 1409/1989؛ عبدالله‌بن عبدالعزیز بکری، کتاب المغرب فی ذکر بلاد افریقیة و المغرب ، پاریس 1965؛ حسن‌بن محمد لئوی آفریقائی، وصف افریقیا ، ترجمه عن‌الفرنسیة محمد حجی و محمد اخضر، بیروت 1983؛ علی مجیدی سورکی، الجزایر ، تهران 1375 ش؛ محمدبن احمد مقدسی، کتاب احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم ، چاپ دخویه، لیدن 1967؛Encyclopaedia Britannica , Chicago 1998 (computer disk), s.v. "Annaba"[; Fإraud,"Documents pour servir ب l'histoire de Bآne", R. Afr . (1873); G. Mar µais, La mosquإe de Sidi bou Meroua ¦n , in Mإlanges William Mar µais , 225-236.
