دیتس ارنست

دیتس، ارنست ، پژوهشگر اتریشی در زمینه هنر ایرانی و اسلامی. در 27 ژانویه 1878/ 23 محرّم 1295 در لولینگ اتریش به‌دنیا آمد. تحصیلات متوسطه را در شهر کلاگنفورت و گراتس به‌پایان رساند و در دانشگاه گراتس ، نزد یوسف اسچیگوفسکی (متوفی 1941/ 1320ش)، بنیادگذار تاریخ تطبیقی هنر، به تحصیل در رشته تاریخ هنر و باستان‌شناسی پرداخت. در 1902/ 1320، درجه دکتری خود را با رساله‌ای درباره نسخه‌ای مصور از کتابی در طب و ادویه، منسوب به قرن ششم میلادی، دریافت کرد؛ در 1903/ 1321، همین رساله را با عنوان )نگاره‌های دیوسقوریدسِ وین( به‌چاپ رساند. از 1902 تا 1903/ 1320ـ1321، در خدمت سربازی بود. سپس در موزه هنر و صنایع اتریش در وین مشغول به‌کار شد. پس از آن به رم و استانبول سفر کرد. از 1909 تا 1911/ 1327ـ1329، در بخش اسلامی موزه دولتی برلین مشغول به‌کار بود و در1910/ 1328، در برپایی نمایشگاه معروف هنر اسلامی در مونیخ همکاری داشت. در 1911/1329 در دانشگاه وین دستیار اسچیگوفسکی شد. از 1912 تا 1914/ 1330ـ1332، در هیئت پژوهشی اعزامی به ایران با اسکار فن نیدرمایر(متوفی 1948/ 1327ش) همراه شد. در 1913/ 1331، ضمن اقامتش در خراسان، به بررسی معماری این منطقه پرداخت که حاصل آن دو کتاب )آثار تاریخی خراسان( (برلین 1918)، و )معماری اسلامی در خراسان( (هاگن ، 1923) است (کونل ، ص‌110؛ د. ایرانیکا، ذیل مادّه).دیتس پس از خدمت نظامی در جنگ جهانی اول، به وین بازگشت و به تدریس هنر مسیحی و اسلامی پرداخت. در 1919/ 1337 دانشیار دانشگاه وین در هنر هند غربی و در 1926/ 1305ش، استاد کالج‌برین‌مار در پنسیلوانیا شد. او عضو شورای مدیران دانشگاه هاروارد بود و به آسیا و به‌ویژه هند سفرهای پژوهشی کرد. دیتس برای مجله تازه‌تأسیس آرس ایسلامیکا ، مقالات مهمی از جمله )«تجزیه‌وتحلیل‌سبک‌شناختی هنر اسلامی»( (← ج‌3، 1936، ص‌201ـ 212) و )«نقاشی‌های معبد چینی ـ مغولی و تأثیرات آن بر تذهیب ایرانی»( (ج‌1، 1934، ص160ـ173) و برای)دایرة‌المعارف اسلام( مدخلهای قبه، مدرسه، مناره، مسجد، محراب، و منبر را تألیف کرده‌است. در همین دوران، با آرتور اپهام پوپ* (متوفی 1969/ 1348ش) همکاری کرد و در مجموعه )سیری در هنر ایران( ، فصلی با نام )«معماری ایران: اصول و الگوها»( نوشت. در 1939/ 1318ش، به دانشگاه وین بازگشت و در 1943/ 1322ش، استاد هنر اسلامی و عثمانیِ دانشگاه استانبول شد و مؤسسه تاریخ هنر این دانشگاه را بنیاد نهاد. اقامت در استانبول سبب تمرکز بیشتر او بر هنر عثمانی شد. در 1948/ 1327ش، به وین بازگشت و در همانجا در 1961/ 1340ش درگذشت ()دانشنامه مورخان هنر متزلر( ، ذیل مادّه؛ برِم و دودا ، ص‌112).او متأثر از استادش اسچیگوفسکی معتقد بود که نمی‌توان هنر اروپا و منطقه مدیترانه را بدون آشنایی با هنرهای خاورمیانه، صدرِ مسیحیت، ارمنستان، جهان اسلام، و هند درک کرد. آثار او نماینده تلاش وی برای شناخت این عرصه‌های گوناگون است. او همه این هنرها را می‌شناخت، اما بیشتر بر هنر اسلامی، به‌ویژه هنر ایران و عثمانی، متمرکز بود. اغلب پژوهشگران مکتب وین نگاهی ویژه به آسیا دارند، اما دیتس از اولین و معدود پژوهشگرانی است که مطالعات مستقلی در عرصه هنر اسلامی و هندی داشته‌است؛ این مطالعات هم‌پایه دیگر کارهایش در تاریخ عمومی هنر است (کونل، همانجا). او را می‌توان در کنار افرادی چون کپل آرچیبالد کمرون کرسول*(متوفی 1974/ 1353ش) و ارنست هرتسفلد (متوفی 1948/ 1327ش)، از پایه‌گذاران شاخه مستقلی از تاریخ هنر دانست که اختصاصآ به مطالعه تاریخ هنر و معماری اسلامی می‌پردازد.برخی از آثار او در تاریخ هنر آسیا و جهان اسلام عبارت‌اند از: )هنر مسلمانان( (برلین 1915)؛ )قسطنطنیه کهن((مونیخ 1920)؛ )درآمدی بر هنر شرق( (وین 1922)؛ )«عناصر اصلی طراحی منظره در نقاشی ایرانی»( (وین 1922)؛ )هنر اسلام( (برلین 1925)؛ )هنر هند ((ویلدپارک ـ پوتسدام 1925)؛ )ایمان و جهان اسلام ((اشتوتگارت 1941)؛ )آسیای کهن از میانرودان تا زرد رود( (برلین 1943)؛ )هنر ایران( (وین 1944)؛)نقش‌آسیا در تاریخ هنر( (استانبول 1963؛ برم و دودا، ص‌111ـ 112).منابع :Doris Brehm and Dorothea Duda, "Bibliographie der Arbeiten von Ernst Diez", Kunst des Orients, vol.4 (May 1963); EIr., s.v. "Diez, Ernst" (by Jens Kr(ger); Ernst K(hnel, "In Memoriam Ernst Diez", Kunst des Orients, vol.4 (May 1963); Metzler Kunsthistoriker Lexikon, [ed.] Peter Betthausen, Peter Heinz Feist, Christian Fork, Stuttgart: J. B. Metzler, 1999.