حبیب اللهی ابوالقاسم

حبیب‌اللهی، ابوالقاسم، متخلص به نوید، شاعر و استاد دانشگاه مشهد. وی در 1320/ 1281ش در مشهد متولد شد. پدرش میرزا محمد، متخلص به حبیب، از شاعران معروف خراسان در زمان خود بود. میرزا محمد کوچک‌ترین پسر حاج میرزا حبیب خراسانی* بود. مادرِ ابوالقاسم نیز فرزند حاج میرزا نصراللّه مجتهد، متخلص به فانی، شاعر و مجتهد بزرگ مشهد، بود (ابوالقاسم حبیب‌اللهی، 1363ش، پیشگفتار محمد حبیب‌اللهی، ص نه؛ گلشن آزادی، ص 201ـ 202، 578). در واقع، شاعری در خاندان حبیب‌اللهی موروثی بود.حبیب‌اللهی تحصیلات ابتدایی را در مدرسه رحیمیه مشهد به پایان رساند و پس از آن به تحصیلات قدیم روی آورد. مقدمات زبان عربی، مطول، مُغنی و کتب دیگر را نزد استادان آن زمان فراگرفت. زبان فرانسه را نیز پس از فراگرفتن مقدماتی مختصر نزد معلم، پیش خود تکمیل کرد، به شکلی که بر آثار کلاسیک این زبان احاطه یافت (ابوالقاسم حبیب‌اللهی، 1363ش، همان پیشگفتار، ص سیزده، پانزده؛ محمد حبیب‌اللهی، ص 156).پس از تأسیس دانشکده معقول‌ومنقول در مشهد (1337ش)، حبیب‌اللهی استاد آن دانشکده گردید و سپس در دانشکده ادبیات مشهد استاد کرسی ادبیات عرب شد (گلشن آزادی، ص 579) و پس از هفده سال همکاری با دانشگاه مشهد، با رتبه استادی بازنشسته شد (ابوالقاسم حبیب‌اللهی، 1363ش، همان پیشگفتار، ص شانزده). کتاب او با عنوانِ تاریخ ادب عربی عصر جاهلی (مشهد 1346ش) و سلسله مقالات وی با عنوان «مضامین مشترک در عربی و فارسی یا ترجمه شعر به شعر» در مجله دانشکده ادبیات مشهد (شماره‌های بهار و تابستان 1349ش، زمستان 1350ش و تابستان 1352ش) و نیز مقالات دیگر وی درباره شاعران و نویسندگان عرب، نشانه تبحر و استادی او در زبان عربی است.وی در تیر 1325 به نخستین کنگره نویسندگان ایران دعوت شد و قطعه شعری به نام «غم میهن» خواند (رجوع کنید به ابوالقاسم حبیب‌اللهی، 1326ش،ص118ـ119)؛ حضور او در این کنگره نشان می‌دهد که وی در زمان خود شاعری شناخته شده بوده است. زبان شعر او در عین استواری و فصاحت، ساده و روشن است و گاه به زبان گفتگو نزدیک می‌شود. تأثیر شاعران سبک خراسانی در شعر او کاملا محسوس است. وی در بیشتر قالبهای سنّتی، به‌ویژه قصیده و مثنوی و قطعه، شعر سروده، اما تبحر او در سرودن قطعه‌های اجتماعی و اخلاقی است (یوسفی، ص 234، 237). وی از فعالان انجمنهای ادبی مشهد بود (آینده، سال 6، ش 9ـ12، ص 930) و مهدی اخوان ثالث، از شاعران معاصر خراسانی، او را استاد خود شمرده است (ص 378). حبیب‌اللهی در 28 آذر 1359 در مشهد درگذشت (آینده، همانجا). در 1363ش مجموعه اشعار و مقالاتش با نام ارمغان نوید به کوشش فرزندش، محمد حبیب‌اللهی، با مقدمه غلامحسین یوسفی در اصفهان منتشر شد.منابع : آینده، سال 6، ش 9ـ12 (آذر ـ اسفند 1359)؛ مهدی اخوان ثالث، ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم، تهران 1370ش؛ ابوالقاسم حبیب‌اللهی، ارمغان نوید: مجموعه مقالات و اشعار استاد ابوالقاسم حبیب‌اللهی (نوید)، به کوشش محمد حبیب‌اللهی، اصفهان 1363ش؛ همو، «غم میهن»، در نخستین کنگره نویسندگان ایران، تیر ماه 1325، تهران 1326ش؛ محمد حبیب‌اللهی، «یادی دیگر از ابوالقاسم حبیب‌اللهی (نوید)»، آینده، سال 7، ش 1 و 2 (فروردین ـ اردیبهشت 1360)؛ علی‌اکبر گلشن آزادی، صد سال شعر خراسان، به کوشش احمد کمالپور، مشهد 1373ش؛ غلامحسین یوسفی، یادداشتها : مجموعه مقالات، مقاله 24: «یادی از استاد نوید»، تهران 1370ش.