حویزی عبدالحسین بن عمران

حویزی، عبدالحسین بن عمران، معروف به خَیاط، شاعر و ادیب شیعی. وی در ربیع‌الاول 1287، و به نقلی در 1289، در نجف به دنیا آمد. جدّ اعلای او، یوسف، از حویزه/ هویزه* به عراق مهاجرت کرد. فرزندان یوسف پس از فوت پدر به نجف، محل دفن وی، رفتند و در آنجا اقامت گزیدند و به تجارت پرداختند. عمران، پدر حویزی، پس از ورشکستگی در تجارت پارچه، به خیاطی مشغول شد. حویزی تا زمان مرگ پدر در کار و تجارت همراه وی بود (امین، ج 7، ص 449؛ خاقانی، ج 5، ص 231) و پس از حمله سربازان عثمانی و ورشکستگی در تجارت، در 1335 به کربلا رفت و در آنجا اقامت گزید (خاقانی، ج 5، ص 232).او بسیاری از علوم را نزد شیخ‌هادی تهرانی، ادبیات را نزد سیدابراهیم طباطبائی (از مشهورترین ادیبان و شعرای عصر خود)، و علوم بلاغی را از سیدمحمدعاملی معروف به صحّاف فراگرفت. در فقه از درس شیخ‌عباس‌بن شیخ علی آل‌کاشف‌الغطاء استفاده برد. نهایة‌الاحکام علامه حلّی و معالم را نزد شیخ‌عباس مشهدی خواند و با علومی مانند ریاضیات، هندسه، جَفْر، رمل، اوفاق، سیمیا و کیمیا آشنا شد و در بعضی از این علوم رساله نوشت (همانجا).حویزی با گروهی از شعرا، همچون جمیل صدقی زَهاوی*، معروف رُّصافی*، عبدالرحمان البنّاء و خیری الهنداوی مجالست داشت و بارها در جمع بزرگان امتحان شده بود (همان، ج 5، ص 233ـ234). وی با اینکه هم‌طراز شعرای متکلف قدیم به‌شمار می‌رفت، در نظم به تکلف نیفتاد (خاقانی، ج 5، ص 237).حویزی ادیبی جسور و آزاداندیش بود؛ مشروطه‌خواهان را مدح و دشمنانشان را هجو نمود. وی از راه تجارت امرار معاش می‌کرد (همان، ج 5، ص 232ـ233).موضوعات شعری او بیشتر مدح، وصف و تغزّل است (رجوع کنید به همان، ج 5، ص 237ـ264). وی مُخمَّسی طولانی در مدح امیرمؤمنان و اهل‌بیت علیهم‌السلام و همچنین اشعاری در رثای علما و بزرگان شیعه سروده است (رجوع کنید به بحرالعلوم، ج 1، ص 142ـ143، 147 و جاهای دیگر؛ امین، ج 7، ص 449ـ 450؛ خاقانی، ج 5، ص 264ـ266).حویزی از روایات شفاهی (ادبیات عامیانه) اطلاعات دقیقی داشت. از وی قصه‌های بسیار و حدود پانزده دیوان بر جای مانده است (خاقانی، ج 5، ص 235ـ236). دو جلد از دیوان او در نجف به چاپ رسیده است: جلد اول در 1384/1964 در هفتاد صفحه و جلد دوم به کوشش حمید مجید هدو در 1385/1965 در سیصد صفحه (عواد، ج 2، ص 227؛ امینی، ص 178ـ179). عواد (همانجا) مجلد دوم را چاپ بیروت ذکر کرده است.از دیگر آثار وی، شعر حماسی فریدة‌البیان است که در 1375/ 1955 در نجف به چاپ رسیده است (همانجا؛ امینی، ص264). او تقریظی نیز بر الغیث الزّابد فی ذرّیة محمد العابد، تألیف سیدعبداللّه بلادی*، نوشته است (آقابزرگ‌طهرانی، ج 13، ص 34).حویزی در فقر زندگی کرد و از او فرزندی به‌جا نماند (رجوع کنید به خاقانی، ج 5، ص 237). وی در 1330ش، و به نقلی در 1335ش، در کربلا درگذشت (امین، ج 7، ص 449؛ عوّاد، ج 2، ص 227؛ امینی، ص 178).منابع: آقابزرگ طهرانی؛ امین؛ محمدهادی امینی، معجم‌المطبوعات النجفیة: منذ دخول الطباعة الی النجف حتی الآن، نجف 1385/ 1966؛ محمدمهدی‌بن مرتضی بحرالعلوم، رجال‌السید بحرالعلوم، المعروف بالفوائد الرجالیة، چاپ محمدصادق بحرالعلوم و حسین بحرالعلوم، تهران 1363ش؛ علی خاقانی، شعراء الغری، او، النجفیات، نجف 1373/1954، چاپ افست قم 1408؛ کورکیس عواد، معجم المؤلفین العراقیین فی القرنین التاسع عشرو العشرین، بغداد 1969.