حُویزی، شُبَّربن محمد، فقیه و محدّث امامی قرن دوازدهم. او سرسلسله خاندان شبّر، شاخهای از مشعشعیان*، است که نسب آنان به امام کاظم علیهالسلام میرسد (کیاء گیلانی، ص 92؛ حرزالدین، ج 1، ص 351؛ جعفری، ج 1، ص100؛ روضان، ج 2، ص 393). پدرش، محمدبن ثنوان، محدّث و عالم دینی بود. شبّر در 1122 در حویزه/ هویزه* به دنیا آمد ودر همانجا پرورش یافت، سپس به نجف مهاجرت کرد و به تحصیل فقه و حدیث پرداخت. او از احمدبن اسماعیل جزایری، رضیالدینبن محمد موسوی عاملی مکی، نصراللّه مدرس حائری و یوسفبن عبداللّه بحرینی (متوفی 1171) اجازه روایت دریافت کرد (حرزالدین، همانجا؛ امین، ج 7، ص330؛ آقابزرگ طهرانی، 1372ش، ص 332، 334، 650؛ عامری، ج 1، ص 183؛ نیز برای سایر اساتید و مشایخ او رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی، 1403، ج 11، ص 144).پس از تسلط عثمانیان بر عراق، حویزی برخی بزرگان عرب، مانند شیخحمود آلحمد و شیخخلیل آلعباس، را به قیام در برابر اشغالگران فراخواند و با فراهم آوردن سپاهی در 1160 به جنگ با عثمانیان پرداخت. سپاه او ابتدا پیروزیهایی کسب کرد، اما به سبب خیانت بعضی رؤسای قبایل شکست خورد و حویزی به اسارت به بغداد برده شد، ولی پس از مدتی آزاد گردید (رجوع کنید به حرزالدین، ج 1، ص 353ـ357؛ شُبَّر، ص 256ـ 262؛ عامری، همانجا).تاریخ درگذشت او را حرزالدین (ج 1، ص 358ـ359) 1170 ذکر کرده است و امین (همانجا) 1178؛ اما جاسمحسن شبّر (ص 262ـ263) هر دو را نادرست دانسته و قول آقابزرگ طهرانی (1372ش، ص 332؛ همو، 1403، ج 4، ص 62، ج 6، ص260، ج10، ص 11) را پذیرفته که نوشته حویزی در 1186 یا حدود 1190 درگذشته است. حویزی در حرم امام علی علیهالسلام به خاک سپرده شد (شبّر، ص 263ـ 264). یکی از ادبای معاصر او، رسالهای در شرححال وی نوشته است (رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی، 1403، ج 4، ص 158، ج 11، ص 143ـ144).بیش از سی عنوان اثر برای حویزی برشمردهاند که عمدتاً درباره شرححال علما و انساب، فقه و حدیث است. برخی از مهمترین آنها عبارتاند از: الذَخیرةُ فی العُقبی فی مَوَدَّةِ ذَوی القُربی، در شرح نسب سیدعلیخانبن سیدخلف حویزی (همان، ج10، ص 11؛ نیز رجوع کنید به حویزی*، خاندان)؛ رسالة فی نسب محمد المشعشعی، درباره نسب جد اعلای خود، سیدمحمدبن فلاح مشعشعی (همان، ج 4، ص 165، ج 24، ص 142)؛ کنزالسعادة، در شرححال شماری از عالمان (همان، ج 18، ص 158)؛ جُنَّةُ البَرِیَّة فی اَحکامِ التَقیَّة یا به تعبیر دیگر جنّةالامامیّة فی احکام التقیّة (همان، ج 5، ص 157؛ شبّر، ص 246)؛ حُجّةالخصام، درباره قیام برای اقامه حق در عصر غیبت (آقابزرگ طهرانی، 1403، ج 6، ص260ـ261)؛ حرمةالتمتّع بالفاطمیات یا الجمع بین الفاطمیین، که مورد توجه عالمان بسیاری قرار گرفته است (رجوع کنید به همان، ج 5، ص 137، ج 6، ص 395ـ396؛ شبّر، ص 247ـ251)؛ صَفوَةَ المرام، حاشیهای مبسوط بر مدارک الاحکام سیدمحمد عاملی؛ رسالههایی فقهی در موضوعات گوناگون، از جمله درباره وجوب غسل جمعه، احکام خوردنیها و آشامیدنیها و خمس (رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی، 1403، ج 2، ص 218، ج 7، ص 255، ج 11، ص 48، 91، ج 13، ص 53، ج 15، ص 51، 232، 236، ج 18، ص 49، ج 25، ص 34)؛ حاشیه بر اصول کافی و بحارالانوار و آثاری در علم رجال (رجوع کنید به همان، ج 3، ص 24، ج 6، ص 182، ج10، ص 118ـ119، ج20، ص 196؛ برای آگاهی از دیگر آثار او رجوع کنید به همو، 1372ش، ص 336ـ337؛ همو، 1403، ج 5، ص 105، ج 7، ص 111، 267، ج 14، ص 263، ج 15، ص 343، ج20، ص 212، ج 24، ص 441؛ شبّر، ص 245ـ253).منابع: محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علینقی منزوی و احمد منزوی، بیروت 1403/1983؛ همو، طبقات اعلام الشیعة: الکواکب المنتشرة فی القرن الثانی بعد العشرة، چاپ علینقی منزوی، تهران 1372ش؛ امین؛ محمد حمدی جعفری، عشائر و أسرالسادة الحسینیة فی العراق و الوطن العربی، ج 1، بغداد 1422/2001؛ محمد حرزالدین، معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء، قم 1405؛ عبدعون روضان، موسوعة عشائر العراق: تاریخ، انساب، رجالات، مآثر، ج 2، عَمّان 2003؛ جاسم حسن شُبَّر، تاریخ المشعشعیین و تراجم اعلامهم، نجف 1385/1965؛ ناصر عبدالحسن عامری، موسوعة انساب العشائر العراقیة: السادة العلویون، ج 1، ]بیروت[ 2004؛ احمدبن محمد کیاءگیلانی، سراجالانساب، چاپ مهدی رجائی، قم 1409.
