حورانی آلبرت

معرف

نویسنده‌ و پژوهشگر مسائل خاورمیانه
متن
حورانی، آلبرت، نویسنده‌ و پژوهشگر مسائل خاورمیانه. او در 14 جمادی‌الاولی 1333/ 31 مارس 1915 در شهر منچستر انگلیس، از پدر و مادری مسیحی، به‌دنیا آمد. پیشتر خانواده‌اش از جنوب لبنان به انگلیس مهاجرت کرده و مذهب خود را از ارتدوکس به پروتستان تغییر داده بودند و پدرش ارشد کلیسای محله خود در شهر منچستر بود (یوسف، ص 86؛ فواز، 2000؛ هاپوود، ص 26). حورانی پس از گذراندن تحصیلات اولیه در منچستر، برای ادامه تحصیل به لندن رفت و از 1312ش/ 1933 در کالج مادلن، در دانشگاه آکسفورد، در رشته‌های فلسفه، علوم سیاسی و اقتصاد تحصیل نمود و با کسانی چون چارلز عیساوی (عیسوی)، که بعدها از خاورمیانه‌شناسان برجسته شد، آشنا گردید. او در 1315ش/1936 از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد (رجایی، ص 686؛ فواز، 2000؛ یوسف، همانجا).حورانی پس از آن به لبنان رفت و دو سال در دانشگاه امریکایی بیروت، در رشته علوم سیاسی، تدریس کرد. با شروع جنگ جهانی دوم در 1318ش/1939، به لندن بازگشت و تا 1322ش/ 1943 در مؤسسه سلطنتی امور بین‌المللی، زیرنظر آرنولد توینبی و همیلتون گیب، از خاورشناسان معروف، به پژوهش پرداخت (فواز، 2000؛ رجایی، ص 686ـ687). وی از 1322 تا 1324ش/ 1943ـ1945 نیز در دفتر نماینده دولت انگلیس در قاهره و پس از آن در دفتر عرب در لندن به تحقیق اشتغال داشت. در 1327ش/1948 عضو هیئت علمی کالج مادلن گردید و در 1332ش/1953، در همین دانشگاه، به عنوان نخستین مدیر مرکز ]مطالعات[ خاورمیانه در کالج سنت آنتونی برگزیده شد. وی در پیشرفت مطالعات خاورمیانه سهم بسزایی داشت، تا اینکه در 1359ش/1980 بازنشسته شد (فواز، 2000؛ رجایی، ص 687). پس از بازنشستگی همچنان به فعالیتهای علمی ادامه داد و گاهی، در سمت استاد مدعو، در دانشگاههایی چون دانشگاه شیکاگو و هاروارد تدریس کرد. دانشگاه هاروارد کوشید وی را برای مدیریت مرکز مطالعات خاورمیانه جذب کند، اما او نپذیرفت (رجایی، همانجا). حورانی در 27 دی 1371/ 17 ژانویه 1993 در آکسفورد درگذشت (فواز، 2000).از او آثار مهمی به‌جا مانده است که برخی از آنها عبارت‌اند از : )سوریه و لبنان، )اقلیتها در جهان عرب(، )نگرشی تاریخی(، )فکر عربی در عصر لیبرالی: 1798ـ 1939(، )اروپا و خاورمیانه(، )ظهور خاورمیانه جدید(، تاریخ مردمان عرب، )اسلام در اندیشه اروپایی( (رجوع کنید به رجایی، ص 688؛ ویلسون، ص 553ـ 563).حورانی در نوشته‌های خود به معرفی مردم خاورمیانه و اندیشه‌های آنان و طرحها و راههای آنان برای تمدن‌سازی پرداخته و همچنین درک دانشمندان اروپایی را از خاورمیانه و اسلام بررسی کرده است. وی، مانند ابن‌خلدون* و آرنولد توینبی، در آثار خود واحد مطالعه را تمدن و حوزه تمدنی قرار داده است؛ حوزه تمدنی و تمدن مورد نظر او جهانی است که براساس آموزه اسلام و به وساطت زبان عربی شکل گرفته و به عنوان جهان اسلام قابل تعریف و شناسایی است (رجایی، ص 690).از دیدگاه حورانی (1996، ص 7ـ12)، اگرچه آشنایی اروپاییان با اسلام در ابتدا بسیار ناقص و غیراصولی بود و ده قرن با جهان اسلام در چالش مذهبی و فکری بودند، اما از قرن دهم/ شانزدهم به بعد آشنایی آنان با اسلام بیشتر شد و پژوهشهای جدّی و گسترده‌ای برای درک بیشتر ماهیت اسلام انجام دادند (نیز رجوع کنید به همو، 1980، ص 1ـ18). از سوی دیگر، در جهان اسلام نیز اندیشمندان مسلمان ضمن آشنایی با آموزه‌های غربی، برای برون‌رفت از بحرانهای پیشِرو و رفع موانع پیشرفت سه راهکار در پیش گرفتند: گروهی که جهان جدید و تحولات کشورهای غربی را نماینده فرهنگ بشری، فضائل مدنی و دموکراسی تلقی می‌کردند غرب‌گرایی را در پیش گرفتند. گروه دوم راز عقب‌ماندگی مسلمانان را دوری از آموزه‌های اسلامی می‌دانستند و در پی احیای تعلیمات اسلامی بودند و گروه سوم راه رهایی را در روی آوردن جهان عرب به ملی‌گرایی عربی و اتحاد عرب براساس زبان مشترک می‌دانستند (حورانی، 2002الف، ص 67، 103، 245؛ نیز رجوع کنید به رجایی، ص 697ـ698).حورانی ( 2002ب، ص 58) توضیح داده است که مفهوم ملی‌گرایی مدرن براساس زبان مشترک و جامعه سیاسیِ کاملاً مجزا، در جهان اسلام پدید نیامد. او ( 2002الف، ص 341ـ343) از سه نوع ملی‌گرایی در منطقه خاورمیانه نام می‌برد که به ترتیب زمان ظهورشان عبارت‌اند از: نوعی ملی‌گرایی که وی از آن به ملی‌گرایی دینی یاد می‌کند؛ ملی‌گرایی سرزمینی یا منطقه‌گرایانه، که به عقیده او شباهتهایی با ملی‌گرایی اروپایی دارد؛ و ملی‌گرایی قومی و زبانی که در عصر حاضر نیرومندترین و نافذترین نوع تفکر سیاسی در خاورمیانه است.به‌طور کلی، آثار حورانی منشأ بسیاری از اندیشه‌های تازه و مباحث جدّی شده است. بسیاری از دانشجویان و نویسندگان امور خاورمیانه، او را پدر فکری خود به‌شمار آورده و مشی او را دنبال نموده‌اند. رسانه‌های گروهی نیز همواره با وی درباره خاورمیانه مشورت می‌کردند (رجایی، ص 688ـ689).منابع: فرهنگ رجایی، «دانشوری و تمدن‌سازی: آلبرت حورانی، یک الگوی دانشگاهی»، فصلنامه خاورمیانه، سال 2، ش 3 (پاییز 1374)؛ محمدخیر یوسف، تکملة معجم‌المؤلفین، بیروت 1418/1997؛Leila Fawaz, "Albert Hourani biography", MESA: Middle East Studies Association, 2000. Retrieved June.21, 2009, from http://www.mesa. arizona. edu/excellence/ houranibio.htm; Derek Hopwood, "Albert Hourani: Islam, Christianity and Orientalism", St. Antony's College, St. Antony's College record 2003. Retrieved June. 21, 2009, from http://www.sant.ox. uk/ antonians/ record 2003. pdf; Albert Hourani, Arabic thought in the liberal age: 1798-1939, Cambridge 2002a; idem, Europe and the Middle East, Berkeley, Calif. 1980; idem, A history of the Arab peoples, London 2002b; idem, Islam in European thought, Cambridge 1996; Mary C. Wilson, "Bibliography of published works by A.H. Hourani", International journal of Middle East studies, vol.16. no.4, (Nov. 1984).
نظر شما
مولفان
گروه
رده موضوعی
جلد 14
تاریخ 93
وضعیت چاپ
  • چاپ شده