بَدَخشی (یا بَلَخشی)، ملاّ محمّد ، صوفی نقشبندی حنفی. در بدخشان به دنیا آمد ( د. ا. د. ترک ، ذیل «بدخشی، شیخ محمد»)، اما بعدها در دمشق اقامت کرد. به گفتة خود، قرآن کریم را تا سورة العادیات نزد عمویش خواند، ولی ظاهراً تحصیلات منظم و درستی نداشت، و دیگران را هم از انس با کتاب و مطالعه منع می‌کرد و به انقطاع الی اللّه و اشتغال به ذکر او دعوت می‌نمود (نبهانی، ج 1، ص 294ـ295). وی مصاحبت مولانازاده شیخ محمد عبدالله اُتراری، از اصحاب خواجه عبیدالله احرار سمرقندی (806ـ895)، را اختیار کرد، و پس از درگذشت استاد، در دمشق به جای او نشست، و عدة بسیاری را در عالم طریقت رهبری کرد. سلطان سلیم عثمانی در سفر به دمشق، دو بار به دیدار بدخشی رفت و اخلاص خود را نسبت به او ابراز کرد (یس سنهوتی، ص 157، 168، 172ـ173). از جمله کسانی که محضر او را دریافتند خواجه محمد قاسم، از نسل خواجه عبیدالله، و ملاّ اسماعیل شروانی حنفی (متوفی 942) از اصحاب و مریدان خواجه بود که بدخشی دربارة مفید بودن یا نبودن پرداختن به علم با او مباحثه و مشاجره می‌کرده است (نبهانی، همانجا). بدخشی در 923 در دمشق وفات کرد و پایین قبر محیی‌الدین ابن عربی به خاک سپرده شد.منابع : یوسف بن اسماعیل نبهانی، جامع کرامات الاولیاء ، چاپ ابراهیم عطوه عوض، بیروت 1411/1991؛ یس سنهوتی، الانوار القدسیة فی مناقب السادة النقشبندیة ، مصر 1344؛TDVIA , s.v. "Bedah í ر, ì eyh Muhammed", (by Hamid Algar).
