باب (۳)

باب (۳)، عنوان برخی از مشایخ صوفیان آسیای مرکزی . این کلمه ظاهراً تلفظ محلّی «بابا *»ست که عنوان شایعتری برای پیران صوفیه بوده است . هجویری (ص ۳۰۱) در ضمن ذکر یکی از پیران فرغانه به نام باب عم (در نسخه بدل : عمرو)، که به احتمال قوی همان باب فرغانی مذکور در طبقات الصوفیه است ، می گوید: «و همۀ درویشان آن دیار و مشایخ بزرگ را باب خوانند». حکایاتی نیز که خواجه عبدالله انصاری (ص ۵۰۲) از باب فرغانی نقل کرده است مبنی بر اینکه به نزدش می آمدند و می گفتند: «ای باب ! دعایی بکن ...»، دلالت بر رواج این عنوان در مخاطبات آن نواحی دارد. از جمله کسانی که به این عنوان مشهور بوده اند و نامشان در منابع ضبط شده است باید از باب ارسلان ، شیخِ احمد یَسَوی (متوفی ۵۶۲) نام برد (رجوع کنید به کوپریلی ، فهرست )، و نیز از پیری دیگر به نام باب ماچین که در تاشکند سکونت داشته و برهان الدین آبریز (قرن نهم ) از مریدان او بوده است (واعظ کاشفی ، ج ۲، ص ۳۷۶).

منابع : عبدالله بن محمد انصاری ، طبقات الصوفیه ، چاپ عبدالحی حبیبی ، کابل ۱۳۴۱ش ؛ علی بن حسین واعظ کاشفی ، رشحات عین الحیات ، چاپ علی اصغر معینیان ، تهران ۱۳۵۶ش ؛ علی بن عثمان هجویری ، کشف المحجوب ، چاپ ژوکوفسکی ، تهران ۱۳۵۸ش ؛

Fuad Köprülü, Türk edebiyaunda ilk mutasavvıflar, Ankara ۱۹۶۶

/ حامد الگار /