سازمان پيشاهنگى، از سازمانهاى فرهنگى و اجتماعى در كشورهاى اسلامى كه به تبعيت از كشورهاى غربى و با هدف ارائه آموزشهاى جسمانى و روانى به جوانان و نوجوانان در دوره معاصر تأسيس شده اند. پيشينه اين سازمان به سال ۱۸۸۴/ ۱۳۰۱ بازمى گردد زمانى كه رابرت بادن پاول[۱] ، ژنرال انگليسى، هنگام خدمت در ارتش انگلستان در افريقا و در اثناى جنگ ترانسوال[۲] (معروف به جنگ بوئرها)، به ضعف جسمانى و روانى سربازان انگليسى پى برد و پس از مطالعه در زندگى بوميان افريقا و قدرت سازگارى آنان با عوامل طبيعى، به سربازان آموزشهاى مخصوصى داد تا در برابر مشكلات طبيعى آماده شوند. او پس از بازگشت به انگلستان از ارتش استعفا كرد و در ۱۳۲۵/ ۱۹۰۷ با تشكيل نخستين اردوى پيشاهنگى، نهضتى به وجود آورد كه به سرعت در جهان فراگير شد. تأكيد بر مفاهيمى چون درستى و پاكى، نيكوكارى، اخلاص، كمك به هم نوع، برابرى و برادرى ــكه با فرهنگ و باورهاى ملل مختلف سازگار بودــ موجب شد تا در كشورهاى ديگر، ازجمله كشورهاى اسلامى، اين سازمان با نامهاى گوناگون تأسيس شود. در ۱۳۰۱ش/ ۱۹۲۲ براى هماهنگى و ارتباط ميان اين سازمانها، سازمان جهانى جنبش پيشاهنگى[۳] به وجود آمد (← سازمان ملى پيشاهنگى ايران، ۱۳۴۸ش، ص ۲ـ۴؛ حكمت، ص ۷۹؛ شكرائى، ص ۱۴۸ـ۱۵۰؛ >كتاب سال جهان اروپا ۲۰۰۴<[۴] ، ج ۱، ص ۴۱۶). اين مقاله شامل بخشهاى زير است : ۱) ايران ۲) آسياى مركزى و قفقاز ۳) تركيه ۴) كشورهاى عرب ۵) افريقاى مسلمان غيرعرب ۶) شبه قاره هند و جنوب شرقى آسيا الف) افغانستان ب) پاكستان ج) بنگلادش د) اندونزى ه ) مالزى و) برونئى دارالسلام ۱) ايران. احمد امين زاده، فارغ التحصيل دارالمعلمين عالى و از كارشناسان مسائل تربيتى، در ۱۲ آذر ۱۳۰۴ سازمان پيشاهنگى را تأسيس و رياست آن را به عهده گرفت. انتخاب واژه پيشاهنگى براى اين سازمان به پيشنهاد على اصغر حكمت* بود. در اسفند همان سال، وزارت معارف دستور تأسيس پيشاهنگى را به مدارس ابلاغ كرد و در اداره تفتيش، شعبه اى به نام پيشاهنگى ايجاد كرد. براى نظارت بر پيشاهنگى نيز انجمن پيشاهنگى به رياست حكمت تأسيس شد. انجمن، اساسنامه اى چهارده مادّه اى براى تشكيلات پيشاهنگى در ايران تدوين كرد و در ۱۲ تير ۱۳۰۵ نخستين جشن رسمى پيشاهنگى تهران در دارالفنون برگزار شد. با تلاش امين زاده پيشاهنگى ترويج و تقويت شد و در ۱۳۰۶ش با معرفى آن به مجمع بين المللى پيشاهنگى در لندن، پيشاهنگى ايران به رسميت شناخته شد. ايران از ۵۶ كشورى بود كه در مدارس خود پيشاهنگى را بنياد نهاد (مجله پيش آهنگى ايران، سال ۱، ش ۱، خرداد ۱۳۰۶، ص ۸ـ۹، ش ۲، آذر ۱۳۰۶، ص ۳۵؛ اسناد سازمان پيشاهنگى ايران در دوره رضاشاه، ص ۳ـ۵، ۹ـ۱۰؛ حكمت، ص ۷۹ـ۸۰؛ پازارگاد، ۱۳۱۵ش، ص ۸۹ـ۹۰). برخى گفته اند كه پيش از تأسيس رسمى پيشاهنگى در ايران (۱۲ آذر ۱۳۰۴)، در ۱۲۹۴ش در مدارس اصفهان به همت يحيى وليجانيان، كه به هنگام تحصيل در هند با پيشاهنگى آشنا شده بود، آموزش پيشاهنگى آغاز گرديد. مخالفت حاكم اصفهان موجب شد در ادامه فعاليتهاى پيشاهنگى وقفه حاصل شود، اما پس از چندى به همت احمد آرام* (از نخستين مؤلفان كتابهاى درسى در ايران) پيشاهنگى در اصفهان رونق گرفت (← آرام، ص ۷۳ـ۷۵؛ عسكرانى، ص ۸۱ـ۸۲). در ۳۱ خرداد ۱۳۰۶، نخستين شماره مجله پيش آهنگى ايران با صاحب امتيازى امين زاده و مديريت احمد آرام منتشر شد. اين نشريه مجله اى «تربيتى و اجتماعى كه در تكميل روحيات محصلين و تقويت حيات پيشاهنگى ايران مى كوشد» معرفى شده بود و حاوى خبرهاى پيشاهنگى ايران و جهان، شرح بازيهاى پيشاهنگى، تشكيلات و اصول پيشاهنگى و طرح مسابقه بود (← مجله پيش آهنگى ايران، سال ۱، ش ۱، خرداد ۱۳۰۶، ص ۱). فعاليتهاى پيشاهنگى در ايران به دلايل مختلف چندان نپاييد و به مدت هشت سال دچار وقفه شد. دلايل اين امر عبارت بود از: مخالفت متوليان امور آموزشى با شيوه تربيتى پيشاهنگى كه مبتنى بر تجمع دانش آموزان در محيطهاى خارج از مدرسه به رهبرى جوانان كم تجربه بود؛ مخالفت برخى از روحانيان و متدينان به دليل تقليدهاى رفتارى ناسازگار با تعاليم و اصول اخلاقى دينى؛ نبودِ زيرساختهاى لازم و زمينه هاى فرهنگى و اجتماعى مناسب؛ فقدان مربيان كارآمد براى اجراى برنامه هاى پيشاهنگى؛ كمبود بودجه وزارت معارف، كه متولى امر پيشاهنگى بود؛ مخالفت سيدمحمد تدين* (وزير معارف) با برنامه هاى پيشاهنگى؛ و اولويت نداشتن سازمان پيشاهنگى در نظام آموزشى، به اين معنى كه برنامه هاى اصلى آموزشى مانند سوادآموزى، فرصت و امكانى براى فوق برنامه هاى آموزشى باقى نمى گذاشت. كمتر از يك سال از فعاليت سازمان پيشاهنگى مى گذشت كه وزارت معارف از اداره امور سازمان خوددارى كرد. ازهمين رو اداره سازمان پيشاهنگى به محل ديگرى منتقل گرديد. درخواست امين زاده نيز براى حفظ بودجه قبلى اين سازمان به جايى نرسيد. بنابراين او ايران را ترك كرد و به عراق رفت. از ۱۳۰۵ش سازمان دچار ركود شد و در ارديبهشت ۱۳۰۷ وزارت معارف با اعلام اينكه پيشاهنگى از مؤسسه هاى خصوصى است، فعاليت آن را در مدارس ممنوع كرد. تا اينكه در ۱۳۱۳ش رضا اخوى جانشين امين زاده شد و فعاليتهاى سازمان بار ديگر آغاز شد (← اسناد سازمان پيشاهنگى ايران در دوره رضاشاه، ص ۱۷، ۷۲، مقدمه دلفانى، ص سى ويك؛ پازارگاد، ۱۳۱۵ش، ص۹۰ـ۹۱؛ صديق اعلم، ج ۲، ص ۱۶۴ـ ۱۶۵؛ فرخ، ص ۲۴۹ـ۲۵۱). رونق دوباره پيشاهنگى پس از بازگشت رضاشاه (حك : ۱۳۰۴ـ۱۳۲۰ش) از تركيه بود كه به خواست شاه وزارت معارف تشكيلات پيشاهنگى را بازسازى كرد. با تلاش على اصغر حكمت (وزير معارف) اين تشكيلات از نو پا گرفت و انجمن تربيت بدنى و پيشاهنگى در فروردين ۱۳۱۳ به رياست حسين سميعى، معروف به اديب السلطنه و رئيس تشريفات سلطنتى، تشكيل گرديد كه از اهداف آن تجديد سازمان پيشاهنگى و ترويج آن بود. اساسنامه انجمن تدوين و شعبه هاى آن در شهرها براى ترويج و تقويت پيشاهنگى تأسيس شد. انجمن تحت نظارت دولت بود و رياست عالى آن را محمدرضا پهلوى (وليعهد) برعهده داشت. براى پيشبرد امور پيشاهنگى، در مهر ۱۳۱۳ توماس گيبسون[۵] ، متخصص پيشاهنگى و تربيت بدنى از امريكا، استخدام شد و سرپرستى تربيت بدنى و پيشاهنگى به وى واگذارگرديد (← پازارگاد، ۱۳۱۵ش، ص ۹۲؛ سازمان ملى پيشاهنگى ايران، ۱۳۴۸ش، ص ۹؛ حكمت، ص ۷۸ـ۸۰، ۸۵؛ صديق اعلم، ج ۲، ص ۱۷۱ـ ۱۷۲؛ مكى، ج ۶، ص ۱۵۱). تلاش گيبسون و بهاءالدين پازارگاد، رئيس دبيرخانه انجمن، به نتيجه رسيد و در چهار ماه، تعداد پيشاهنگان به حدى رسيد كه در رژه اسفند ۱۳۱۳ در ميدان جلاليه (پارك لاله كنونى در بلوار كشاورز تهران) شركت كردند. در ۱۳۱۴ش، باغ منظريه (در شمال تهران، با نام كنونى اردوگاه شهيد باهنر) براى پيشاهنگى خريدارى شد و نخستين اردوى تربيت مربى پيشاهنگى در آن برگزار گرديد. مربيان آموزش ديده هسته هاى اصلى پيشاهنگى ولايات را تشكيل مى دادند. وزارت معارف در مهر همان سال بخشنامه اى را، كه حاوى چگونگى تأسيس پيشاهنگى در مدارس بود، به مدارس مركز و ولايات ابلاغ نمود و در ارديبهشت ۱۳۱۵ نيز براى اداره امور ورزشى و پيش آهنگى، اداره پيشاهنگى و تربيت بدنى را تأسيس كرد. دايره تربيت پيشاهنگى يكى از دواير آن بود كه ازجمله وظايفش تشكيل اردوهاى تابستانى براى مربيان پيشاهنگى، انتشار مجله پيش آهنگى، و تأسيس دسته هاى سه گانه پيشاهنگى (شيربچگان، پيشاهنگان، جويندگان) بود (اسناد سازمان پيشاهنگى ايران در دوره رضاشاه، ص ۲۴ـ۲۵؛ پازارگاد، ۱۳۱۵ش، ص ۹۲، ۹۶، ۹۸؛ سازمان ملى پيشاهنگى ايران، ۱۳۴۸ش، ص ۹؛ اطلاعات، سال ۹، ش ۲۴۲۱، ۴ اسفند ۱۳۱۳، ص ۱). در پى تأسيس كانون بانوان در ارديبهشت ۱۳۱۴، پيشاهنگى دختران به رياست شمس پهلوى شكل گرفت. آموزش مربيان پيشاهنگى دختران نيز در كلاسهايى آغاز گرديد كه در كانون بانوان تشكيل شد. پس از آنكه در ۱۳۱۳ش داشتن حجاب براى دختران دانش آموز ممنوع شد، دختران پيشاهنگ با لباسهاى مخصوص، كه گيبسون براى آنان طراحى كرده بود، به مدرسه مى رفتند. در واقع، تشكيل پيشاهنگى دختران از برنامه هاى مقدماتى براى كشف حجاب بود. بازگشت محمدرضا پهلوى وليعهد به كشور در ۱۳۱۵ش، بر گسترش پيشاهنگى افزود. او شخصآ در مراسم و اردوها شركت مى كرد و با صرف هزينه براى جشنها و برنامه هاى آموزشى و ورزشى، مربيان و مسئولان را تشويق مى كرد. در اين سال تعداد پيشاهنگان دختر و پسر به بيش از ده هزار تن رسيد (← پازارگاد، ۱۳۱۵ش، ص ۹۸؛ حكمت، ص ۸۵؛ صديق اعلم، ج ۲، ص ۳۰۶؛ «اردوى پيشاهنگى منظريه»، ص ۴۴۴ـ۴۴۶، ۴۵۰؛ نيز ← كشف حجاب*). در اين دوره با توجه به گرايشهاى غربى در سياستهاى خرد و كلان كشور، سازمان پيشاهنگى به منظور جذب جوانان تلاش مى كرد تعاليم و اصول مذهبى را رعايت كند، تا جايى كه برخى از مسئولان اين سازمان، پيشاهنگى را حركتى براى تعالى اخلاق اسلامى تلقى مى كردند. براى نمونه، امين زاده معتقد بود اصول پيشاهنگى كاملا موافق با دين اسلام و اخلاق فاضله است. افزون بر اين، در پيشاهنگى بر آموزه هاى ملى گرايانه و ميهن پرستى نيز تأكيد مى شد. شعار «يك فرد براى تمام ملت و تمام ملت براى يك فرد» از اهداف نظرى پيشاهنگان بود (← حايرى مازندرانى، ص ۲۷ـ۲۸؛ گيبسون، ص ۷۸؛ پازارگاد، ۱۳۱۴ش، ص ۱۰؛ اسناد سازمان پيشاهنگى ايران در دوره رضاشاه، همان مقدمه، ص چهل و هشت ـ پنجاه و يك). شركت در پنجمين اردوى بين المللى پيشاهنگى و نهمين همايش بين المللى پيشاهنگى در هلند در ۱۳۱۶ش/ ۱۹۳۷، علاوه بر تأثيرى كه در عرصه بين المللى داشت، موجب تقويت و گسترش پيشاهنگى در داخل كشور شد (اسناد سازمان پيشاهنگى ايران در دوره رضاشاه، ص ۱۵۶ـ۱۵۸، همان مقدمه، ص سى وهشت ـ سى ونه). در ۱۳۱۷ش، عضويت در سازمان پيشاهنگى براى دانش آموزان اجبارى شد. بنابر پيشنهاد شوراى عالى فرهنگ، مادّه واحدى به تصويب رسيد كه به موجب آن شركت دانش آموزان مقطع ابتدايى و متوسطه در امتحان نهايى، مشروط به يك سال خدمت در سازمان پيشاهنگى و اخذ گواهينامه آموزش درجه دوم و سوم پيشاهنگى بود (آموزش وپرورش، ش ۸، آبان ۱۳۱۷، ص۷۰). به اين ترتيب درپى اجبارى شدن پيشاهنگى تعداد پيشاهنگان به طور فزاينده اى افزايش يافت. بودجه پيشاهنگى از محل عوارض شهردارى تأمين مى گرديد. گفته شده است كه بخش ديگرى از بودجه آن را شركت نفت ايران و انگليس[۶] پرداخت مى كرد. گسترش روزافزون اين سازمان و آغاز جنگ جهانى دوم (۱۳۱۸ـ۱۳۲۴/ ۱۹۳۹ـ۱۹۴۵) باعث بروز مشكلات مالى براى آن شد تا اينكه پس از اشغال ايران به دست متفقين در شهريور ۱۳۲۰ فعاليت سازمان پيشاهنگى متوقف گرديد (← اسناد سازمان پيشاهنگى ايران در دوره رضاشاه، ص ۲۵ـ۱۲۷؛ آشنا، ص ۷). در دهه ۱۳۲۰ش جز در يكى دو دسته كوچك فعاليت پيشاهنگى وجود نداشت. در اين سالها، نابسامانى اوضاع كشور و منازعات سياسى مانع از توجه دولت به مسئله پيشاهنگى شد. محمدرضاشاه در ۱۳۳۲ش، حسين بنائى، از مربيان پيشاهنگى، را مأمور احياى سازمان پيشاهنگى كرد و در آذر همان سال اولين كلاس مربيان پيشاهنگى جديد تشكيل گرديد. در ۱۳۳۴ش، سازمان پيشاهنگى ايران به عضويت سازمان جهانى پيشاهنگى پذيرفته شد و در همين سال تشكيلات پيشاهنگى شيربچگان و پيشاهنگى روستايى فعاليت خود را آغاز كرد. نخستين اجتماع پيشاهنگان با عنوان جامبورى ملى پيشاهنگى ايران در ۱۳۳۵ش در منظريه با بيش از چهارصد تن از پيشاهنگان تشكيل شد و در دومين اجتماع ملى كه دو سال بعد برگزار گرديد، پيشاهنگانى از ساير كشورهاى جهان شركت كردند (سازمان ملى پيشاهنگى ايران، ۱۳۴۸ش، ص۱۰ـ۱۱). در ۲۶ تير ۱۳۳۷ در جلسه دويست وهجدهم دوره نوزدهم تقنينيه، قانون سازمان ملى پيشاهنگى به تصويب رسيد. براساس اين قانون، پيشاهنگى سازمانى ملى و مستقل بود. با رياست عالى شاه ايران و اداره آن برپايه اساسنامه اى بود كه به تصويب شوراى عالى پيشاهنگى ايران مى رسيد. شوراى عالى پيشاهنگى متشكل بود از: وزير دربار شاهنشاهى، وزير فرهنگ، شهردار تهران، رئيس انجمن ملى تربيت بدنى، دبيركل پيشاهنگى، يكى از استادان دانشگاه به پيشنهاد شوراى دانشگاه، و چند علاقه مند به پيشاهنگى. در ۱۳۳۹ش، اردوگاه منظريه به مركز بين المللى تربيت مربى پيشاهنگى تبديل گرديد و حسين بنائى به عضويت كارگروه (كميته) دوازده نفرى سازمان جهانى جنبش پيشاهنگى برگزيده شد. با گسترش دوباره فعاليتهاى پيشاهنگى در سراسر كشور، نخستين كنگره شوراى عالى پيشاهنگى ايران در ۱۳۴۱ش با شركت نمايندگان شوراهاى پيشاهنگى استانها و فرمانداريهاى كل كشور در منظريه تشكيل شد و برگزارى سالانه آن در سالهاى بعد نيز ادامه يافت. در ۱۳۴۲ش، تشكيلات پيشاهنگى دريايى فعاليتش را آغاز كرد و دو سال بعد نيز پيشاهنگى روستايى دختران تشكيل شد. در ۱۳۴۷ش، ساختار تشكيلات سازمان پيشاهنگى تغيير كرد كه براساس آن، بخش پسران و دختران از هم تفكيك شد و اداره هايى مانند آموزش، طرح و بودجه، و حقوقى به وجود آمد (سازمان ملى پيشاهنگى ايران، ۱۳۴۸ش، ص۱۲ـ۱۴). در ۲۸ ارديبهشت ۱۳۵۴، در جلسه دويست وبيست وپنجم دوره بيست وسوم تقنينيه، قانون اصلاح مادّه اول قانون سازمان ملى پيشاهنگى ايران به تصويب رسيد. در دهه ۱۳۵۰ش، تشكيلات سازمان پيشاهنگى ايران گسترش يافت. اداره امور واحدهاى پيشاهنگى به عهده مديريتهايى بود كه اداره هاى مستقلى زير نظر آنها فعاليت مى كردند. مديريت پيشاهنگى روستايى، مديريت اردوگاههاى پيشاهنگى، مديريت امور ادارى، مديريت پيشاهنگى دختران، و مديريت پيشاهنگى پسران ازجمله اين مديريتها بود. تهيه طرح و برنامه آموزشى پيشاهنگان، تدارك تجهيزات فنى، تشكيل واحدهاى پيشاهنگى و نظارت بر آن از وظايف آنها بود (← سازمان ملى پيشاهنگى ايران، ۱۳۵۴ش). سازمان پيشاهنگى ايران، تشكيلات بسيار منظم و فراگيرى داشت. پيشاهنگى از هفت سالگى آغاز مى شد و براى آن محدوديتى نبود و سه دوره داشت: شيربچگان يا فرشتگان (از هفت تا دوازده سال)، پيشاهنگان (از سيزده تا هجده سال)، و سياران (از هجده سال به بعد). پيشاهنگان پس از ۲۵سالگى با عناوينى چون عضو فعال، عضو افتخارى، يا معلم پيشاهنگى به خدمت خود ادامه مى دادند (اسناد سازمان پيشاهنگى ايران در دوره رضاشاه، همان مقدمه، ص چهل وشش ـ چهل وهفت؛ پازارگاد، ۱۳۱۴ش، ص ۲۵ـ۲۷). پسران و دختران پيشاهنگ در دوره هاى مختلف، آموزشهاى لازم و سلسله مراتبى را طى مى كردند. فعاليتهاى پيشاهنگى در سه مرحله و به طور جداگانه براى دختران و پسران انجام مى شد. اين مراحل براى دختران عبارت بودند از : مرحله فرشتگان (از هفت تا ده سالگى)، مرحله دختران (از ده تا پانزده سالگى)، و مرحله جويندگان و سياران (از پانزده تا هجده سالگى)؛ براى پسران: مرحله شيربچگان (از هشت تا يازده سالگى)، مرحله پسران (از يازده تا پانزده سالگى)، و مرحله جويندگان و سياران (پانزده تا هجده سالگى). براى آموزش وظايف و مسئوليتهاى اجتماعى به پيشاهنگان، تشكيلاتى به وجود آمد كه اين تشكيلات در مرحله فرشتگان و شيربچگان، كده و كد، در مرحله دختران و پسران، جوخه و رسد، و در مرحله جويندگان و سياران، تيم و دسته ناميده مى شد. پسران و دختران پيشاهنگ همچنين بايد دوازده قانون پيشاهنگى (شرف، اخلاص، يارى، تربيت، مهربانى، اطاعت، بشاشت، صرفه جويى، درستى و پاكى، شفقت به حيوانات، شجاعت، و كارى بودن) را كسب و به آنها عمل مى كردند (مديرامانى، ص ۲۴ـ۳۱؛ مجله پيش آهنگى ايران، سال ۱، ش ۶، فروردين ۱۳۰۷، ص ۸ـ۹؛ سازمان ملى پيشاهنگى ايران، ۱۳۴۸ش، ص ۱۷ـ۱۸، ۲۳ـ۲۵، ۴۳). پيشاهنگان پس از اداى سوگند، تعليمات درجه دوم پيشاهنگى (مانند كمكهاى نخستين، مراقبت از بيمار، نقشه كشى و نقشه خوانى، آموزش مورس، و نحوه افروختن آتش) را مى آموختند و پس از برگزارى آزمون، نشان درجه دو دريافت مى كردند. سپس تعليمات درجه اول (مانند شنا، تخمين مسافت و ارتفاع، مقابله با حوادث غيرمترقبه، و دانستنيها در مورد حيوانات و گياهان) را آموزش مى ديدند و پس از موفقيت در آزمون نشان درجه اول را اخذ مى كردند (پازارگاد، ۱۳۱۴ش، ص ۴۷ـ۵۳؛ نيز براى آگاهى بيشتر از مواد آموزشى پيشاهنگان ← همو، ۱۳۱۸ش؛ مواد تعليمات درجه دوم پسران پيش آهنگ). گفتنى است در دوره پهلوى دوم كه روند غرب گرايى شتاب بيشترى گرفت، سازمان پيشاهنگى نيز تحت تأثير اين تحولات، پايبنديهاى ظاهرى كه پيش از آن به آموزه هاى اسلامى داشت، رها كرد و به الگوى غربى نزديك تر شد. نشان پيشاهنگى در همه كشورهاى عضو به يك شكل، يعنى به صورت سه شاخه بالاى هلال است و بر روى هلال عبارت آماده باش نقش بسته است. البته در كشورهاى مختلف برحسب آداب و رسوم و شعاير ملى و ميهنى، اشكال و علايم روى نشان تغيير مى كند كه در هر كشورى مفهوم و معنايى خاص دارد. لباس پيشاهنگان دختر و پسر ساده و به رنگ خاكى است و بر روى آن نوار پيشاهنگى نصب مى شود كه نام شهرستان بافته شده و نيز علايمى كه درجه پيشاهنگ را نشان مى دهد (سازمان ملى پيشاهنگى ايران، ۱۳۴۸ش، ص ۲۵ـ۳۴). پس از پيروزى انقلاب اسلامى (۱۳۵۷ش)، سازمان پيشاهنگى زير نظر آموزش و پرورش به فعاليت خود ادامه داد، اما اين فعاليت بسيار محدود بود در ۱۲ اسفند ۱۳۵۹ نخستين همايش شناخت پيشاهنگى برگزار گرديد و در آن بر پرورش اخلاقى و اجتماعى جوانان و نوجوانان با رعايت اصول اسلامى و نيز بر توانمنديهاى سازمان پيشاهنگى، با توجه به تعداد زياد پيشاهنگان در كمك رسانى به سازمانهاى دولتى تأكيد شد. اهداف پيشاهنگى متمركز بر دو اصل پرورشى و خدماتى بود و در زمينه خدمت رسانى، اين سازمان آماده همكارى با هر نهادى بود. در اختيار قراردادن نزديك به ۱۵۰ اردوگاه سازمان در سراسر كشور به آوارگان جنگ، و همكارى با شركت راه آهن در راهنمايى مسافران نوروزى ازجمله اين خدمات بود (كيهان، ش ۱۱۲۳۲، ۱۴ اسفند ۱۳۵۹، ص ۱ـ۲، ش ۱۱۲۴۱، ۲۵ اسفند ۱۳۵۹، ص ۱۴). بااين همه، فعاليت سازمان پيشاهنگى به يك دهه نكشيد و در ۲۴ شهريور ۱۳۶۴، در جلسه صدو شصت وهشتم دوره دوم تقنينيه، قانون انحلال سازمان پيشاهنگى كشور به تصويب رسيد. براساس اين قانون، براى كمك به تحقق اهداف تربيتى و تعليماتى جمهورى اسلامى ايران و استفاده مناسب از امكانات و تجهيزات موجود، سازمان پيشاهنگى كشور منحل شد و امكانات و تجهيزات آن در اختيار وزارت آموزش و پرورش قرار گرفت. در ۱۳۸۴ش، سازمان پيشاهنگى ايران فعاليتش را با تشكيلات جديد و به عنوان سازمانى غيردولتى به رياست پورمهر محسن زنجانى آغاز كرد. اين سازمان، نهادى غيرسياسى و غيروابسته است كه براساس معيارهاى نظام جمهورى اسلامى ايران و با هدف مشاركت در رشد و تبلور استعدادهاى جسمى، فكرى، اجتماعى و معنوى نوجوانان و جوانان فعاليت مى كند. فعاليتهاى فرهنگى، تفريحى، آموزشى و گردشگرى از برنامه هاى سازمان پيشاهنگى براى نوجوانان و جوانان است و براى معرفى اين برنامه ها، ماهنامه اى با نام پيشاهنگى منتشر مى شود (سازمان پيش آهنگى ايران، ۱۳۹۵ش).
منابع : احمد آرام، گوهرعمر: گفت وگوى پيروز سيار با استاد احمد آرام، تهران ۱۳۸۱ش؛ حسام الدين آشنا، «پيشاهنگى در ايران: برگى از سياست فرهنگى دوران رضاشاه ۱۳۲۰ـ۱۳۰۴»، گنجينه اسناد، سال ۲، دفتر۳ و ۴ (پاييز و زمستان ۱۳۷۱)؛ «اردوى پيشاهنگى منظريه»، تعليم وتربيت، سال ۶، ش ۶ (شهريور ۱۳۱۵)؛ اسناد سازمان پيشاهنگى ايران در دوره رضاشاه، به كوشش محمود دلفانى، تهران : سازمان اسناد و كتابخانه ملى جمهورى اسلامى ايران، ۱۳۸۲ش؛ بهاءالدين پازارگاد، پيش آهنگى ايران، تهران ۱۳۱۵ش؛ همو، پيش آهنگى چيست؟، تهران ۱۳۱۴ش؛ همو، تعليمات درجه اول پيش آهنگى پسران ايران براى شاگردان سال دوم و سوم دبيرستانهاى پسران، تهران ۱۳۱۸ش؛ حسن حايرى مازندرانى، «پيش آهنگى و مصادر اسلامى»، مجله پيش آهنگى ايران، ش ۲ (آذر ۱۳۰۶)؛ على اصغر حكمت، سى خاطره از عصر فرخنده پهلوى، ]تهران[ ۱۳۵۵ش؛ سازمان پيش آهنگى ايران، ۱۳۹۵ش.
Retrieved July ۲۴, ۲۰۱۶, from www.pishahang.org;
سازمان ملى پيشاهنگى ايران، دانستنى هاى پيش آهنگى براى آموزگاران پرورشى، تهران ۱۳۴۸ش؛ همو، هدف، وظايف و سازمان و پستهاى سازمانى سازمان ملى پيش آهنگى ايران، ]تهران[ ۱۳۵۴ش؛ شكرائى، «پيشاهنگى و فوائد آن»، تعليم وتربيت، سال ۵، ش ۳ (خرداد ۱۳۱۴)؛ عيسى صديق اعلم، يادگار عمر، تهران ۱۳۳۸ـ۱۳۵۶ش؛ محمدرضا عسكرانى، «روند تاريخى و نتايج فرهنگى، اجتماعى پيدايش پيشاهنگى در اصفهان»، فصلنامه مطالعات علوم تاريخى خوارزمى، سال ۱، ش ۱ (زمستان ۱۳۹۲)؛ مهدى فرخ، خاطرات سياسى فرخ، تهران ]۱۳۴۵ش[؛ توماس گيبسون، «بيانات آقاى گيبسون مديركل پيشاهنگى و تربيت بدنى نهضت پيشاهنگى در ايران»، تعليم و تربيت، سال ۶، ش ۱ (فروردين ۱۳۱۵)؛ محمود مديرامانى، روحيه پيش آهنگى، ]تهران: بى نا.، بى تا.[؛ حسين مكى، تاريخ بيست ساله ايران، ج ۶، تهران ۱۳۶۲ش؛ مواد تعليمات درجه دوم پسران پيش آهنگ، ]تهران[ : سازمان ملى پيش آهنگى ايران، ]بى تا.[؛
The Europa world yearbook ۲۰۰۴, London: Europa Publications, ۲۰۰۴.
/ ناصر پورحسن /
۲) آسياى مركزى و قفقاز. شكل گيرى سازمانهاى پيشاهنگى در كشورهاى حوزه آسياى مركزى و قفقاز در مقايسه با بيشتر كشورهاى جهان اسلام ازجمله ايران، پديده اى نو و به نسبت متأخر بوده است. در واقع، اين سازمانها در اين منطقه پس از فروپاشى نظام كمونيستى اتحاد جماهير شوروى ظهور كردند و دليل تأخير در شكل گيرى آنها سلطه ديرپاى نظام كمونيستى بر اين كشورها و تعارض ايدئولوژيك جنبش پيشاهنگى با نظام مذكور بوده است. در حال حاضر، از شش كشور مسلمان آسياى مركزى و قفقاز، تنها سه كشور آذربايجان، تاجيكستان و قزاقستان عضو سازمان جهانى پيشاهنگى اند (← پيشاهنگان دنياى بهترى مى سازند[۷] ، ۲۰۱۷). در ازبكستان، تركمنستان و قرقيزستان نيز گروههاى كوچك پيشاهنگى به صورت غيررسمى فعاليت مى كنند، اما نهاد و سازمان معيّنى با اين كاركرد وجود ندارد. تاجيكستان نخستين كشور آسياى مركزى است كه به سازمان جهانى پيشاهنگى پيوسته است. در اين كشور انجمن اتحاديه پيشاهنگان تاجيكستان[۸] در ۱۳۷۰ش/ ۱۹۹۱ تأسيس شد و در ۲۹ فروردين ۱۳۷۶/ ۱۸ آوريل ۱۹۹۷ به عضويت سازمان جهانى پيشاهنگى درآمد. اين انجمن، ۷۵۳ عضو دارد (انجمن پيشاهنگى تاجيكستان[۹] ، ۲۰۱۷). عضويت در انجمن پيشاهنگى تاجيكستان براى همه گروههاى قومى و مذهبى آزاد است و اين انجمن با وجود كار در شرايط دشوار و با منابع محدود، كارايى خود را حفظ كرده است. در سالهاى ۱۳۷۴ش/ ۱۹۹۵ و ۱۳۷۷ش/ ۱۹۹۸ پيشاهنگى تاجيكستان در برنامه هاى مختلف بين المللى مانند مجمع جهانى پيشاهنگى[۱۰] در هلند و شيلى شركت كرد. رهبران پيشاهنگى تاجيكستان نيز در فرانسه، روسيه و ايالات متحده امريكا آموزش ديده اند. بيشترين فعاليت انجمن پيشاهنگى تاجيكستان در مناطقى است كه ساكنانش بيشتر پيرو مذهب اسماعيليه اند (>دايرة المعارف ميراث جهانى<[۱۱] ، ذيل "The Ittihodi Scouthoi Tojikiston"). سازمان جنبش پيشاهنگى قزاقستان[۱۲] فعال ترين نهاد پيشاهنگى در حوزه آسياى مركزى است كه در ۱۳۷۱ش/ ۱۹۹۲ تأسيس شد و در ۱۳۸۷ش/ ۲۰۰۸ به عضويت سازمان جهانى پيشاهنگى درآمد. براساس گزارش رسمى سازمان جهانى پيشاهنگى، در ۱۳۹۰ش/ ۲۰۱۱ اين سازمان ۲۲۳،۱ عضو داشته است. سازمان جنبش پيشاهنگى قزاقستان از ۶ تا ۱۰ ارديبهشت ۱۳۹۳/ ۲۶ـ۳۰ آوريل ۲۰۱۴، همايشى داخلى باعنوان آمادگى براى پيشاهنگى[۱۳] در شهر پاولودار[۱۴] برگزار كرد (سازمان جنبش پيشاهنگى قزاقستان، ۲۰۱۴). در جمهورى آذربايجان، انجمن پيشاهنگى در ۱۹ مهر ۱۳۷۶/ ۱۱ اكتبر ۱۹۹۷ و با تلاش نامق جعفروف[۱۵] ، نخستين رئيس اين انجمن، تأسيس شد. از آن زمان، انجمن پيشاهنگى آذربايجان در باكو، پايتخت اين كشور، مستقر است و در تربيت جوانان اين كشور فعاليتهاى بسيارى داشته است. انجمن در ۱۳۷۹ش/ ۲۰۰۰ به دعوت سازمان پيشاهنگى جهانى به اين سازمان پيوست و يكى از اعضاى فعال جنبش پيشاهنگى جهانى در حوزه اوراسيا شد. انجمن پيشاهنگى آذربايجان ۴۳۵،۱ عضو دارد و تاكنون بيش از ۲۱۰ برنامه و طرح، ازجمله برنامه هاى خيريه، اجرا كرده است. اين انجمن در ۱۳۹۲ش/ ۲۰۱۳ ميزبان اردوى بين المللى پيشاهنگى در شهر شَكّى بود و در ۱۳۹۶ش/ ۲۰۱۷ نيز ميزبان چهل ويكمين دوره همايش جهانى پيشاهنگى و سيزدهمين نشست جهانى پيشاهنگان جوان[۱۶] خواهد بود (انجمن پيشاهنگى آذربايجان[۱۷] ، ۲۰۰۹؛ كنفرانس جهانى پيشاهنگى ۲۰۱۷[۱۸] ). در تركمنستان، دولت با اين استدلال كه پيوستن به سازمان جهانى پيشاهنگى ناقض سياست بى طرفى اين كشور است، با اين اقدام مخالفت كرده است. با درگذشت صفرمراد نيازوف[۱۹] در ۱۳۸۵ش/ ۲۰۰۶ و ايجاد تغييراتى در فضاى سياسى، دو گروه پيشاهنگى به صورت غيررسمى در اطراف عشق آباد، پايتخت اين كشور، به فعاليت مشغول شدند (>دايرة المعارف ميراث جهانى<، ذيل "Scouting in Turkmenistan"). در قرقيزستان نيز فعاليت گروههاى پيشاهنگى از ۱۳۷۳ش/ ۱۹۹۴ آغاز شد، اما به رغم اين پيشينه و فعاليت چندين گروه و انجمن پيشاهنگى در قرقيزستان، اين كشور به عضويت سازمان جهانى پيشاهنگى درنيامده است. انجمن پيشاهنگى دختران قرقيزستان[۲۰] در ۱۳۸۶ش/ ۱۹۹۷ تأسيس شد و دفتر مركزى آن در بيشكك*، پايتخت اين كشور، قرار دارد. اين انجمن تلاش مى كند تا به عضويت انجمن جهانى دختران راهنما و دختران پيشاهنگ[۲۱] درآيد (همان، ذيل "Scouting in Kyrgyzstan"). در ازبكستان، فعاليت گروههاى پيشاهنگى در ۱۳۷۴ش/ ۱۹۹۵ آغاز شد و در ۱۳۷۷ش/ ۱۹۹۸، صرفآ دو گروه پانزده نفرى فعاليت داشتند، اما به تدريج از ۱۳۸۰ش/ ۲۰۰۱، پيشاهنگى در ازبكستان رشد و گسترش بيشترى يافت و گروههاى پيشاهنگى برنامه هاى فرهنگى، آموزشى، اجتماعى و ورزشى گوناگونى اجرا كردند. باوجود اين، ازبكستان هنوز عضو سازمان جهانى پيشاهنگى نشده است (همان، ذيل "Scouting in Uzbekistan").
منابع :
Association of Scouts of Azerbaijan, ۲۰۰۹. Retrieved Apr.۲۲, ۲۰۱۷, from www.scout.az; Organizatsia Skautstvo Dvijheniia Kazakstana, ۲۰۱۴. Retrieved Apr. ۲۲, ۲۰۱۷, from scouts.kz/index.php? do=static&page= istoriya-skautinga; Scout Association of Tajikistan, ۲۰۱۷. Retrieved Apr.۲۲, ۲۰۱۷, from scouts-tj.narod.ru; Scouts Creaing a Better World, ۲۰۱۷. Retrieved Apr. ۲۲ , ۲۰۱۷, from https://www.scout.org/nso, World heritage encyclopedia [online], s.vv. "The Ittihodi Scouthoi Tojikiston (Iran)", "Scouting in Kyrgyzstan", "Scouting in Turkmenistan", "Scouting in Uzbekistan". Retrieved Apr. ۲۲, ۲۰۱۷, from www.worldheritage.org; World Scout Conference ۲۰۱۷, ۲۰۱۷. Retrieved Apr. ۲۲, ۲۰۱۷ from www.wsc ۲۰۱۷.az.
/ جواد مرشدلو /
۳) تركيه. نخستين بار راغب نورالدين[۲۲] با انتشار مقالاتى در نشريه سعى و تتبع در ۱۳۲۸ به معرفى پيشاهنگى در جامعه عثمانى پرداخت. در سالهاى بعد، نافع عطوف قانسو[۲۳] ، ادهم نژاد[۲۴] و برادران احمد و عبدالرحمان رابينسون[۲۵] در دارالشفقه (دارالايتام*) و مدارس سلطانىِ غلطه سراى*[۲۶] و استانبول كانونهاى پيشاهنگى ايجاد كردند (اوزگورن[۲۷] ، ص ۵۱؛ توپراق[۲۸] ، ۱۹۸۵، ص ۵۳۱). در اين دوره از واژه كشّافلِق[۲۹] (طلايه دارى)، استفاده مى شد، اما در دوره هاى بعد كاربرد اصطلاح ايزجيليك[۳۰] (پيشاهنگى) متداول شد (دام[۳۱] ، ص ۲۲). در ۱۳۳۱/۱۹۱۳، فعاليتهاى پيشاهنگى در قالب جمعيت قدرت ترك (تورك گوجو جمعيتى) سازماندهى شد. اين جمعيت با الهام از پيشاهنگى آلمانى، در پى ترويج فعاليتهاى ورزشى و آموزش نظامى بود و درعين حال مبلّغ ترك گرايى در ميان جوانان محسوب مى شد. اين جمعيت از حمايتهاى وزارت جنگ و نيز حزب اتحاد و ترقى* بهره مند بود و محمد ضياء گوك آلپ*[۳۲] ، از رهبران فكرى آن دوره، سرودى با عنوان >آتيلاى جديد<[۳۳] براى اين جمعيت سروده بود (اوزگورن، ص ۵۹؛ توپراق، ۱۹۸۵، ص ۵۳۱ـ۵۳۲؛ بايراق[۳۴] ، ص ۱۵۵). از نظر رهبران اين جمعيت، آداب و سنن تركها در حال زوال و انحطاط بود و چون بسيارى از فراخوانده شدگان به خدمت نظام بيمار و ناتوان بودند، در صورت تداوم اين وضع، دفاع از ميهن در مقابل دشمنان غيرممكن بود و احتمال خطر انقراض نسل تركان نيز وجود داشت. آنان علاوه بر علل سياسى، مشكلات اجتماعى ازقبيل جهالت، بيماريهاى مسرى، فحشا و مصرف الكل و دخانيات را از عوامل انحطاط جامعه مى دانستند و براى مقابله با آن مى كوشيدند. بر اساس اين ديدگاه، هدف از ورزش، پرورش نسلى مقاوم و پيشرو براى دفاع از وطن و ملت بود. جمله «قدرت ترك براى انجام دادن هر كارى كفايت مى كند»[۳۵] شعار اصلى انجمن بود (توپراق، ۱۹۸۵، ص ۵۳۲). مركز اين جمعيت در استانبول بود و اولين رئيس آن نيز سرهنگ احمد جمال نام داشت (همان، ص ۵۳۳). بعد از جمعيت قدرت ترك، انجمنهاى توانايى عثمانى (عثمانلى گوچ درنگلرى) به وجود آمدند. انورپاشا*، وزير جنگ، در ۱۳۳۲/۱۹۱۴ پارفيت[۳۶] ، رئيس پيشاهنگان بلژيك، را براى سازماندهى اين انجمنها به عثمانى دعوت كرد. پارفيت در مدت اقامت يك ساله اش، آموزشهايى براى مربيان ورزشى دبيرستانها و دانشجويان تربيت معلم درنظر گرفت و ساختار انجمنها را طراحى كرد. فرمانده اين انجمنها وزير جنگ بود و شخصيتهاى مهم دولتى نيز در مجمع عمومى حضور داشتند (همان، ص ۵۳۴؛ اوزگورن، ص ۵۴؛ نيز ← بشيكچى[۳۷] ، ص ۵۵ـ۶۰). انجمنهاى توانايى عثمانى در مدارس دولتى و دينى به صورت اجبارى و در مدارس خصوصى به شكل اختيارى تأسيس شدند. ورزش و آموزشهاى نظامى از مهم ترين فعاليتهاى اين انجمنها بود (توپراق، همانجا). دوره فعاليتهاى انجمنهاى توانايى عثمانى كوتاه بود و با الهام از پيشاهنگى آلمان به جاى آنها در ۱۳۳۴/۱۹۱۶، انجمنهاى جوانان تأسيس شد. انورپاشا با دعوت از فون هوف[۳۸] ، نظامى با تجربه آلمانى در امور انجمنهاى پيشاهنگى، و اعطاى درجه سرهنگى به او، وى را به مقام بازرس عمومى انجمنها منصوب كرد. درنتيجه نوجوانانِ دوازده تا هفده ساله در >انجمن تنومند<[۳۹] و جوانان بزرگ تر از هفده سال در >انجمن بانشاط<[۴۰] سازماندهى شدند. اتباع جوانِ مسلمان و غيرمسلمان عثمانى ملزم به عضويت در اين انجمنها بودند. انجمنهاى بانشاطان را افسران نظامى اداره مى كردند و مديريت انجمنهاى تنومندان را مقامهاى محلى و معلمان مدارس برعهده داشتند (توپراق، ۱۹۸۵، ص ۵۳۵؛ همو، ۱۹۹۸، ص ۱۳؛ دام، ص ۲۴ـ۲۵). در ۱۳۳۵ در نواحى مختلف عثمانى در مجموع ۷۰۶ انجمن تشكيل شد. با شكست عثمانى در جنگ جهانى اول* (۱۳۳۲ـ۱۳۳۷/ ۱۹۱۴ـ ۱۹۱۸) و برافتادن حزب اتحاد و ترقى فعاليت اين انجمنها نيز پايان يافت (توپراق، ۱۹۸۵، ص ۵۳۶؛ براى آگاهى بيشتر ← سارى سامان[۴۱] ، ص ۴۳۹ـ۴۷۱). در سالهاى پايانى حكومت عثمانى، تعداد مدارس خارجى افزايش يافت. اين مدارس تأثير بسيارى در فعاليتهاى فرهنگى اتباع غيرمسلمان عثمانى، ازجمله فعاليتهاى، پيشاهنگى داشتند (بايراق، ص ۱۶۱). در اين دوره فعاليت نهادهاى پيشاهنگى غيراسلامى، به ويژه در استانبول و ازمير، افزايش يافت؛ براى نمونه سازمان پيشاهنگى روم[۴۲] در رمضان ۱۳۳۷/ ژوئن ۱۹۱۹ براى آموزش نظامى جوانان در استانبول تشكيل شد كه حدود دوهزار عضو داشت و در زمانى كه قواى يونانى ازمير را اشغال كردند، با ارتش يونان همراه شدند. فعاليتهاى مخرب سازمان پيشاهنگى روم و ديگر سازمانها را مصطفى كمال آتاتورك* در گزارشى محرمانه به حكومت مركزى استانبول ابلاغ كرد (همان، ص ۱۶۲). در اين برهه كالج روبرت[۴۳] محل سازماندهى پيشاهنگى امريكاييها بود. انگليسيها، ايتالياييها، روسها، يهوديها و ارمنيان نيز مراكز پيشاهنگى خود را داشتند (توپراق، ۱۹۹۸، ص ۱۳ـ۱۴؛ بايراق، همانجا). در سالهاى پس از جنگهاى استقلال، نهادهاى پيشاهنگى بار ديگر سازماندهى شدند و فعاليتشان را در مدارس سراسر كشور آغاز كردند. در ۱۳۰۲ش/۱۹۲۳ مجلس ملى كبير تركيه اساسنامه كانون پيشاهنگى ولايت استانبول را منتشر كرد. آتاتورك نيز سرپيشاهنگ اين نهاد شد. اولين جلسه آن در ۳۱ ارديبهشت ۱۳۰۲/۲۲ مه ۱۹۲۳ در مدرسه تربيت معلم[۴۴] برگزار شد. در اولين كارگروه (كميته) علمى در ۲۳ تير ۱۳۰۲/۱۵ ژوئيه ۱۹۲۳، فعاليتهاى پيشاهنگى در نهادهاى آموزشى رسمى بررسى شد و وزارت آموزش وارد حوزه فعاليتهاى پيشاهنگى گرديد (گوون[۴۵] ، ص ۷۰؛ بايراق، ص ۱۶۷). آتاتورك، كه با جنبش پيشاهنگى در اروپا آشنا بود، بر ابعاد ملى، بهداشتى و آموزشى اين نهادها تأكيد مى كرد (گوون، ص ۷۱؛ جوشكون ار[۴۶] ، ص ۶۷ـ۶۸). در ۱۳۱۴ش/ ۱۹۳۵ با تصويب قانونى در مجلس، نهادهاى پيشاهنگى زيرنظر مديريت تربيت بدنى و پيشاهنگى وزارت آموزش ملى تركيه قرار گرفتند و به اين ترتيب قوانين و اصولى براى فعاليتهاى پيشاهنگى وضع شد. در ۱۳۲۱ش/۱۹۴۲ با تأسيس واحد پيشاهنگى در مدارس متوسطه، به فعاليت ديگر سازمانهاى پيشاهنگى خاتمه داده شد و پوشيدن لباسهاى همسان نيز براى اعضا اختيارى شد (گوون، همانجا). در دوران بعد از جنگ جهانى دوم* (۱۳۱۸ـ۱۳۲۴ش/ ۱۹۳۹ـ۱۹۴۵)، تركيه با هدف نزديك شدن به غرب، تشكيل نظام چندحزبى، و نهادهاى مدنى را در دستور كار قرار داد و كشورهاى غربى نيز در اين زمينه ها از تركيه حمايت كردند (بايراق، ص ۱۵۷). در ۱۳۲۹ش/۱۹۵۰ سازمان پيشاهنگى تركيه به عضويت سازمان جهانى پيشاهنگى[۴۷] پذيرفته شد. با وقوع كودتاى ۱۳۵۹ش/۱۹۸۰ وقفه اى در فعاليت پيشاهنگان ايجاد شد و در ۱۳۶۲ش/۱۹۸۳ با ادغام وزارت آموزش ملى با وزارت ورزش، فعاليت پيشاهنگى به مؤسسه هاى آموزش رسمى و غيررسمى تقليل يافت (اوزگورن، ص ۸۰؛ گوون، ص ۷۱ـ ۷۲؛ بايراق، ص ۱۶۹). در ۱۳۶۹ش/۱۹۹۰ در وزارت آموزش ملى بخشى مربوط به فعاليتهاى پيشاهنگى ايجاد شد و براى ترويج پيشاهنگى در دانشگاهها، فدراسيون پيشاهنگى[۴۸] ، وابسته به نهاد نخست وزيرى، در ۱۳۷۱ش/ ۱۹۹۲ تأسيس گرديد (گوون، ص ۷۲). در ۱۳ بهمن ۱۳۸۴/ ۲ فوريه ۲۰۰۶، فدراسيون پيشاهنگى از دولت منفك و به عنوان نهادى مستقل شناخته شد و در ۱۳۹۰ش/ ۲۰۱۱ با منحل شدن بخش پيشاهنگى وزارت آموزش ملى، فعاليتهاى مربوط به پيشاهنگى به فدراسيون واگذار گرديد. در ۱۳۸۸ تا ۱۳۸۹ش/ ۲۰۱۰ـ ۲۰۱۱ فدراسيون بيش از ۰۰۰،۳۹ عضو و ۱۹۹ باشگاه در ۵۴ شهرستان تركيه داشت (جوشكون ار، ص ۷۶ـ۷۷؛ دام، ص ۲۸).
منابع :
Turan Bayrak, "èIzcilig§ in Türkiye’ye geliíi ve günümüzdeki görünümü", Sosyoloji dergisi , vol.۳, no.۲۰ (۲۰۱۰); Mehmet Beíikçi, "Militarizm, topyekûn savaí ve gençlig§ in seferber edilmesi: birinci dünya savaíâ’nda Osmanlâ Iè mparatorlug§ u’nda paramiliter dernekler", Tarih ve toplum: yeni yaklaíimlar, no.۸ (bahar ۲۰۰۹); Zeki Coíkuner, "Türkiye Izcilik Federasyonu’nun faaliyetlerine katâlanlarân beklenti ve memnuniyet düzeylerinin deg§ erlendirilmesi", doktora tezi, Fârat Üniversitesi Sag§ lâk Bilimleri Enstitüsü, ۲۰۱۱; Hasan Dam, Iè zcilik, din ve de§gerler e§gitimi, Samsun ۲۰۱۴; èIsmail Güven, "Osmanlâ’dan günümüze izcilig§ in geliíimi ve Türk eg§ itim tarihindeki yeri", A nkara Üniversitesi E§gitim Bilimleri Fakültesi dergisi, vol.۳۶, no.۱-۲ (۲۰۰۳); Sadâk Sarâsaman, "Birinci dünya savaíâ sârasânda ihtiyat kuvveti olarak kurulan Osmanlâ genç dernekleri", A nkara Üniversitesi Osmanli Tarihi A raítirma ve Uygulama Merkezi dergisi, no.۱۱ (۲۰۰۰); Zafer Toprak, "II. meírutiyet döneminde paramilitergençlikörgütleri",in Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye ansiklopedisi, vol.۲, Iè stanbul: Iè letiíim Yayânlarâ, ۱۹۸۵; idem, "Meírutiyet ve mütareke yâllarânda Türkiye’de izcilik", Toplumsal tarih, no.۵۲ (Nisan ۱۹۹۸); Gökhan Uzgören, Izcilik tarihi, Iè stanbul ۱۹۸۴.
/ ناصر پورابراهيم /
۴) كشورهاى عرب. نخستين سازمان پيشاهنگى در كشورهاى عربى در ۱۳۳۰/ ۱۹۱۲ در بيروت تأسيس شد. يك عالم دينى به نام محمد توفيق هَبرى كه از نيكوكاران و فعالان اقتصادى در بيروت بود، مدرسه دارالعلوم را تأسيس كرد و محمد عبدالجبار خيرى، از مسلمانان هندى تبار، را به مديريت آن برگزيد تا جديدترين شيوه هاى آموزشى را در اين مدرسه اجرا كند. خيرى در سفر به اروپا با فعاليتهاى جنبش جهانى پيشاهنگى آشنا شد و با حمايت هبرى در ۱۳۳۰/ ۱۹۱۲ الكشاف العثمانى (پيشاهنگى عثمانى) را در مدرسه دارالعلوم پايه گذارى كرد. آنها كوشيدند به فعاليتهاى پيشاهنگى ماهيتى اسلامى بخشند و آن را در سراسر لبنان گسترش دهند. به همين منظور، آنها نشان جنبش جهانى پيشاهنگى را كه گل زنبق بود، به كف دست كه بيانگر اركان پنج گانه اسلام بود، تغيير دادند و به آن دو آيه «وَاَعدُّوا لهم...» (انفال۶۰:) و «واعْتَصِموا» (آل عمران : ۱۰۳) را افزودند كه اولى دلالت بر لزوم آمادگى رزمى و دفاعى داشت و دومى بر وحدت و دورى از تفرق تأكيد مى كرد. پس از آن، دانشجويان دانشگاه آمريكايى بيروت* در ۱۳۳۸/ ۱۹۲۰ اين فعاليتها را با نام الكشاف السورى ادامه دادند و يك سال بعد، با تشكيل نهادى سازماندهى شده به رياست هبرى و كسب مجوز از دولت، نام تشكيلات پيشاهنگى در لبنان به جمعية الكشاف المسلم (جمعيت پيشاهنگى مسلمان) تغيير كرد. از آن پس، جنبش پيشاهنگى در سراسر لبنان گسترش يافت و از آنجا با نامهاى مختلف به ديگر كشورهاى عربى راه يافت (← كمال يوسف حوت، ص ۵۹ـ۶۲؛ هبرى، ص ۶ـ۷؛ «۷۵ عامآ فى حياة الحركة ذات الشباب الدائم»، ص ۲۴؛ خورى[۴۹] ، ص ۴۰۷). در ۱۳۰۷ش/ ۱۹۲۸، شاخه دمشق جمعية الكشاف المسلم تأسيس شد و اين دو شاخه در ۱۳۰۹ش/ ۱۹۳۰ در كنگره جهانى پيشاهنگى در وين شركت كردند. البته در سوريه، و سپس در ديگر كشورهاى عربى، مسيحيها و ارمنيها سازمانهاى پيشاهنگى مخصوص به خود را تشكيل دادند (هبرى، ص ۷؛ واتنپاوگ[۵۰] ، ص ۹۳). در ۱۳۳۳ش/ ۱۹۵۴، اولين كنگره پيشاهنگى با حضور سازمانهاى پيشاهنگى كشورهاى عربى در الزَبَدانى سوريه برگزار شد. در همين سال، منطقه پيشاهنگى عربى[۵۱] (الاقليم الكشفى العربى)، به عنوان شاخه اى از سازمان جهانى جنبش پيشاهنگى[۵۲] ، و هم زمان سازمان پيشاهنگى عربى زير نظر اتحاديه عرب در قاهره تشكيل شدند. با تأسيس سازمان پيشاهنگى عربى، برنامه ريزى و سياست گذارى مشترك براى جنبش پيشاهنگى عربى آغاز شد. اين سازمان روشها، برنامه ها و طرحهاى كلى را تدوين مى كند و آنها را براى بررسى و مشاوره به شاخه هاى پيشاهنگى در كشورهاى مختلف عربى مى فرستد تا در صورت تأييد به تصويب نهايى برسد (هبرى، ص ۸؛ مكى، ص ۱۲؛ على حسن العلى، ص ۲۱). گرايش سازمان پيشاهنگى عربى به جنبش ملى گرايى عرب و مقابله با استعمارگران و حمايت از استقلال و مبارزات مردم فلسطين، الجزاير و مصر موجب محبوبيت آن نزد مردم شد. پيشاهنگان در جريان قيامِ سالهاى ۱۳۱۵ـ۱۳۱۸ش/ ۱۹۳۶ـ ۱۹۳۹ كه در فلسطين آغاز شد، در تظاهرات گسترده بر ضد دولت و صهيونيستها مشاركت كردند. آنها با بسيج نيروهاى ملى، در مبارزات و ارتقاى فرهنگ اعتراضات سياسى در كشور تأثيرگذار بودند و به مثابه سربازان ملى براى ملتى محروم از داشتن ارتش، صدمات زيادى متحمل شدند. در الجزاير، محمد بوراس، مؤسس پيشاهنگى در اين كشور و رهبر برجسته مبارزات ضد استعمارى، در اين راه به شهادت رسيد. همچنين در جريان بحران سوئز* در ۱۳۳۵ش/ ۱۹۵۶، پيشاهنگان مصرى در كنار ارتش مصر به مقابله با نيروهاى مهاجم پرداختند. سازمان جهانى جنبش پيشاهنگى نيز در حمايت از پيشاهنگان مصرى و محكوم كردن اقدامات تجاوزكارانه انگليس درصدد منتقل كردن دفتر مركزى اين سازمان از انگليس به مكانى ديگر برآمد، اما با اين تصميم در ۱۳۳۶ش/ ۱۹۵۷ در مجمع جهانى پيشاهنگى در لندن موافقت نشد (← دگانى[۵۳] ، ص ۳ـ۴، ۶، ۱۹؛ مكى، ص ۱۳؛ «۷۵ عامآ فى حياة الحركة ذات الشباب الدائم»، ص ۲۹). افزون بر شركت در مبارزات ملى، نوع شكل گيرى جنبش پيشاهنگى در جهان عرب كه مؤسس آن يكى از مقامات مذهبى بود و با نام الكشاف المسلم صورت گرفته بود، سبب شد تا نهادها و مؤسسه هاى دينى و فرهنگى در جهان عرب تعاملات خوبى با جنبش پيشاهنگى داشته باشند. درواقع، جنبش پيشاهنگى در جهان عرب متأثر از جريانهاى سياسى حاكم بر عرصه سياسى اين منطقه بود و بيشتر شاخه هاى آن جذب ايدئولوژيهاى رايج سياسى در دوران خود شدند. مثلا، جنبش پيشاهنگى در دهه ۱۳۴۰ش/ ۱۹۶۰ پس از مشاركت فعال در فرايند استقلال اين كشورها، به ايدئولوژى سوسياليستى و ملى گرايانه حزب بعث* و ناصريسم* جذب شد (← مكى، ص ۱۳ـ۱۴؛ واتنپاوگ، ص ۹۲). پيشاهنگى عربى زير نظر سازمان جهانى جنبش پيشاهنگى، فعاليتهاى اجتماعى و فرهنگى متعددى انجام داد. براى نمونه، در ۱۳۶۶ش/ ۱۹۸۷ سازمان پيشاهنگى عربى در همكارى با سازمان يونيسف[۵۴] در عمليات واكسيناسيون گسترده كودكان مصرى مشاركت و ۵ر۳ ميليون كودك مصرى را واكسينه كرد (فرغلى، ص ۴۶). سازمان پيشاهنگى عربى در همكارى و هماهنگى با مؤسسه هايى مانند هلال احمر، اتحاديه عرب، وزارت كشور و وزارت بهداشت كشورها با تشكيل گروههاى آموزش ديده در زمينه اقدامات پيشگيرانه، براى تجهيز و تقويت زيرساختهاى لازم براى اسكان اضطرارى و عملياتهاى امداد و نجات به مصدومان احتمالى بلاياى طبيعى مشاركت مى كند. همچنين، سازمان پيشاهنگى در جهان عرب مى كوشد تا برنامه ها و اهداف خود را متناسب با تحولات جهان عرب تدوين كند. براى نمونه، اين سازمان پس از وقوع انقلابهاى اخير در جهان عرب در مجمع سالانه اش كه در ۱۳۹۲ش/ ۲۰۱۳ در الجزاير برگزار شد، ضمن تأكيد بر مفاهيمى مانند صلح، همبستگى و گفتگو، شعار «پيشاهنگى و شهروندى فعال» را براى خود برگزيد. در حال حاضر، سازمانهاى پيشاهنگى در سراسر جهان عرب فعال اند و بر اساس برآورد سازمان جهانى جنبش پيشاهنگى ۰۰۰،۲۸۴ تن از جهان عرب عضو رسمى سازمانهاى پيشاهنگى شده اند (← سازمان جهانى جنبش پيشاهنگى، ۲۰۱۷).
منابع : «۷۵ عامآ فى حياة الحركة ذات الشباب الدائم»، الكشّاف العربى، ش ۳ (۱۴۰۷)؛ على حسن العلى، «الحركة الكشفية بين الامس و اليوم»، در همان؛ فتحى محمود فرغلى، «مساهمة الحركة الكشفية و الارشادية فى الرعاية الصحية للاطفال»، در همان، ش ۴ (جمادى الاولى ۱۴۰۸)؛ كمال يوسف حوت، «علماء من بيروت: الشيخ توفيق محمد الهبرى»، المعتمد، ش ۷ (ذيحجه ۱۴۰۸)؛ حسين مكى، «خطوات عربية فى المسيرة الكشفية العالمية»، الكشّاف العربى، ش ۳ (۱۴۰۷)؛ محمد هبرى، «انطلاقة الحركة الكشفية فى البلاد العربية»، در همان؛
Arnon Degani, "They were prepared: the Palestinian Arab Scout Movement ۱۹۲۰-۱۹۴۸", British journal of Middle Eastern studies, vol. ۴۱, no.۲ (Mar. ۲۰۱۴); Philip Shukry Khoury, Syria and the French mandate: the politics of A rab nationalism, ۱۹۲۰-۱۹۴۵, Princeton, N. J. ۱۹۸۹; Keith David Watenpaugh, "Scouting in the interwar Arab Middle East: youth, colonialism and the problems of middle-class modernity", in Scouting frontiers: youth and the Scout Movement’s first century, ed. Nelson R. Block and Tammy M. Proctor, Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars, ۲۰۰۹; World Organization of the Scout Movement, ۲۰۱۷. Retrieved Apr. ۱۵, ۲۰۱۷, from https://www.scout.org/node/۹۳/ about/۶۶۵۷?language=en; idem, "World census", World Organization of the Scout Movement, ۲۰۰۵. Retrieved Apr.۱۵, ۲۰۱۷, from http://www.members.scouts.org.uk/ f۱۰۳۷۸۴.
/ محمد مالكى /
۵) افريقاى مسلمان غيرعرب. شكل گيرى جنبش جهانى پيشاهنگى برايند فكرى دو دهه حضور روبرت بيدن ـ پاوئل[۵۵] ، ژنرال انگليسى، در جنگهاى استعمارى و آشنايى او با فرهنگ قبيله اى در افريقا است. او با الهام از ارزشها و نظم و انضباط حاكم در نظام قبيله اى در افريقا و با هدف آماده سازى نسل جوان براى دفاع از كشور، جنبش پيشاهنگى را در بريتانيا پايه گذارى كرد. پس از جنگ جهانى اول (۱۳۳۲ـ۱۳۳۶/ ۱۹۱۴ـ۱۹۱۸)، پيشاهنگى در قالب جنبش بين المللى صلح از نو طراحى شد و به تدريج انديشه ترويج پيشاهنگى در جوامع غيراروپايى شكل گرفت و به مستعمرات افريقايى راه يافت (← بيدن ـ پاوئل، ص ۱۴؛ بلوك[۵۶] ، ص ۲ـ۱۱؛ ولى[۵۷] ، ص۱۰؛ پارسونز[۵۸] ، ۲۰۱۷؛ مك دانالد[۵۹] ، ص ۱۱۹ـ۱۲۳). در دوره بين دو جنگ جهانى، حاكمان استعمارى از ناآراميهاى دانشجويى، مهاجرت به شهرها و بزهكارى نوجوانان كه محصول بحران اجتماعى فزاينده در جوامع افريقايى بود، بيم داشتند. در شرق و جنوب افريقا، مقامات انگليسى كه از طريق رؤسا و متحدان محلى حكومت مى كردند، تضعيف سنّت قبيله اى را در ميان جوانان تهديدى براى ثَبات سياسى و اجتماعى مستعمرات تلقى مى كردند. بنابراين، جنبش پيشاهنگى در افريقا براى تعادل بخشيدن به اين بى ثباتى و آموزش ارزشهاى غربى و مادّى گرايى از طريق فرايند اجتماعى كردن كودكان و دانش آموزان و تداوم نفوذ استعمارگران به وجود آمد. در مستعمرات فرانسوى زبان، افزون بر بهره بردارى هيئتهاى تبشيرى از اين جنبش براى تغيير كيش جوامع افريقايى، مقامات سياسى كوشش مى كردند از طريق جنبش پيشاهنگى، شمارى از نخبگان افريقايى را براى اداره مستعمرات آموزش دهند (← پارسونز، ۲۰۰۴، ص ۵ـ۶، ۱۹ـ۲۵). از سوى ديگر، افريقاييها نيز از جنبش پيشاهنگى براى مطالبه حقوق شهروندى بهره بردند. آنان خواستار قانون پيشاهنگى اى شدند كه هر پيشاهنگ را با پيشاهنگ ديگر برادر مى دانست و از اين طريق با تبعيض نژادى و موانع اجتماعى اى كه آنها را شهروند درجه دو به شمار مى آورد، به مبارزه برخاستند. با وجود كشمكشهاى موجود در دهه ۱۳۳۰ش/ ۱۹۵۰، در اين دوره بيشتر انجمنهاى پيشاهنگى در افريقا با حمايت دولتهاى استعمارى رشد و رونق يافتند. پس از استقلال در اوايل دهه ۱۳۴۰ش/ ۱۹۶۰ به نظر مى رسيد وابستگى جنبش پيشاهنگى به استعمار به دوره پسااستعمار نيز منتقل شود، اما افريقاييها با مديريت انجمنهاى پيشاهنگى، مفهوم پيشاهنگى را بازتفسير كردند و از اين پس جنبش پيشاهنگى وفادارى به دولت ـ ملتهاى مستقل را ارتقا بخشيد. معلمان، والدين و كودكان نيز در سراسر قاره به دليل اينكه جنبش پيشاهنگى، صداقت، نظم و انضباط و خوداتكايى را آموزش مى داد، به آن روى آوردند (همان، ص ۴ـ۸، ۲۳۷ـ۲۴۱؛ همو، ۲۰۱۷). در ۲۲ اسفند ۱۳۴۱/ ۱۳ مارس ۱۹۶۳، براى نخستين بار رهبران پيشاهنگى از سراسر منطقه افريقا براى تبادل نظر در مورد سازمان منطقه اى پيشاهنگى افريقا و نقش پيشاهنگى در آموزش و الگوسازى جوانان و خدمت رسانى به جوامع محلى در لاگوس[۶۰] ، پايتخت سابق نيجريه، با يكديگر ديدار كردند. پس از آن، دفتر منطقه اى پيشاهنگى افريقا در ۱۳۴۴ش/ ۱۹۶۵ به عنوان شاخه اى از سازمان جهانى جنبش پيشاهنگى[۶۱] در لاگوس تأسيس و در ۱۳۶۱ش/ ۱۹۸۲ به نايروبى[۶۲] ، پايتخت كنيا، منتقل شد. اين دفتر، با هدف كمك به سازمان جهانى جنبش پيشاهنگى، از جنبش پيشاهنگى در منطقه افريقا و مسائل آن حمايت مى كند. اين منطقه شامل كشورهاى افريقاى جنوب صحرا، داراى ۳۸ عضو سازمان پيشاهنگى ملى و ۹ عضو بالقوه است. اجلاس پيشاهنگى افريقا هر سه سال يك بار برگزار و سياست گذاريها از طريق قطعنامه اجرايى مى شود. در ۳۱ خرداد تا ۲ تير ۱۳۷۴/ ۲۱ـ۲۳ ژوئن ۱۹۹۵ در آديس آبابا[۶۳] ، پايتخت اتيوپى، در نشست شوراى وزيران اتحاديه افريقا[۶۴] ، سيزدهم مارس، روز پيشاهنگى افريقا اعلام شد (پيشاهنگان دنياى بهترى مى سازند[۶۵] ، ۲۰۱۷). مهم ترين طرحهاى ابتكارى پيشاهنگى در منطقه عبارت اند از: بنياد پيشاهنگى افريقا[۶۶] كه در ۱۳۷۴ش/ ۱۹۹۵ با توجه به نيازهاى اساسى و كمبود منابع مالى در افريقا تأسيس شد و هدف اصلى آن حمايت مالى براى رشد و توسعه پيشاهنگى در اين كشورهاست؛ طرح غذا براى زندگى[۶۷] كه در ۱۳۸۲ش/ ۲۰۰۳ در افريقاى جنوبى اجرا شد و هدف آن مبارزه با بحران مواد غذايى و گرسنگى در افريقا از طريق افزايش مهارتهاى كشاورزى نوجوانان براى توليد مواد غذايى مورد نياز است؛ طرح راهبردى منطقه اى[۶۸] (۱۳۹۴ـ۱۳۹۷ش/ ۲۰۱۵ـ۲۰۱۸) كه در شانزدهمين اجلاس پيشاهنگى در كامپالا[۶۹] ، پايتخت اوگاندا، در مرداد ۱۳۹۴/ اوت ۲۰۱۵ با هدف رسيدگى به مسائل اجتماعى جوانان، ازجمله اشتغال و شيوه هاى آموزشى آنها، تصويب شد (همانجا؛ بنياد پيشاهنگى جهان[۷۰] ، ۲۰۱۵). همچنين، ۳۲ كشور افريقايى در انجمن جهانى دختران راهنما و دختران پيشاهنگ[۷۱] كه بيدن ـ پاوئل در ۱۳۰۷ش/ ۱۹۲۸ تأسيس كرد، عضوند. در حال حاضر (۱۳۹۶ش/ ۲۰۱۷)، ۱۲۹،۸۷۶ دختر افريقايى زيرنظر اين انجمن جهانى در زمينه مسائلى ازجمله حقوق دختران و زنان، آموزش و پرورش، مسائل زيست محيطى از طريق برنامه هاى آموزشى غيررسمى و اقدامات داوطلبانه و خيرخواهانه فعاليت مى كنند (انجمن جهانى دختران راهنما و دختران پيشاهنگ، ۲۰۱۷).
منابع :
Robert Baden-Powell, Scouting for boys: the original ۱۹۰۸ edition, Mineola, N.Y. ۲۰۰۷; Nelson R. Block, "A well where others may drink: ۱۰۰ years of scouting history", in Scouting frontiers: youth and the scout movement’s first century, ed. Nelson R. Block and Tammy M. Proctor, Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, ۲۰۰۹; Robert H. MacDonald, Sons of the empire: the frontier and the Boy Scout movement, ۱۸۹۰-۱۹۱۸, Toronto ۱۹۹۳; Timothy H. Parsons, "African scouting (۲۰thc.)", Children & Youth in History, ۲۰۱۷. Retrieved Apr. ۱۶, ۲۰۱۷, from chnm.gmu.edu/ cyh/casestudies/ ۹۵; idem, Race, resistance, and the Boy Scout movement in British Colonial A frica, Athens, Ohio ۲۰۰۴; Scouts Creating a Better World, ۲۰۱۷. Retrieved Apr. ۱۷, ۲۰۱۷, from https:// www.scout.org/ node/۹۲/ about/ ۶۵۹۵; Tony Valley, Boy Scouts in Mahoning County, ۱۹۱۱-۱۹۹۳, Canfield, Ohio ۲۰۱۰; World Association of Girl Guides and Girl Scouts, ۲۰۱۷. Retrieved Apr. ۱۶, ۲۰۱۷, from https://www.wagggs.org/ en/our-world/ africa; World Organization of the Scout Movement, "World census", World Organization of the Scout Movement, ۲۰۰۵. Retrieved Apr.۱۵, ۲۰۱۷, from http://www.members. scouts.org.uk/ f۱۰۳۷۸۴; World Scout Foundation, ۲۰۱۵. Retrieved Apr. ۱۶, ۲۰۱۷, from worldscoutfoundation.org/ news/ food-life-scouts-africa.
/ اصغر صادقى يكتا /
۶) شبه قاره هند و جنوب شرقى آسيا
الف) افغانستان. سازمان پيشاهنگى افغانستان در ۱۳۱۰ش و در دوره محمدنادرشاه (حك : ۱۳۰۸ـ۱۳۱۲ش) تشكيل، و از ۱۳۱۱ش، عضو سازمان جهانى پيشاهنگى شد. در ۱۳۲۶ش، فعاليت اين سازمان ممنوع شد، اما در پى كوششهاى محمدظاهرشاه (حك : ۱۳۱۲ـ۱۳۵۲ش) براى ايجاد فضاى نوگرايانه در افغانستان، بار ديگر سازمان پيشاهنگى افغانستان در ۱۳۳۵ش تشكيل شد. اين سازمان يك بار ديگر با نام «د افغانستان خارندوى تولنه»[۷۹] در ۱۱ خرداد ۱۳۴۳ به عضويت سازمان جهانى پيشاهنگى درآمد. سازمان پيشاهنگى به دنبال اجراى ديدگاههاى ظاهرشاه بود و مسئولانش تعهد به شاه و ملت و كشور را به اصول كلى آن اضافه كردند. درنتيجه، حكومت افغانستان از سازمان پيشاهنگى براى تثبيت قدرت خود استفاده كرد. انضباط و تعهد از جمله اهداف آموزشى اى بود كه حكومت به آنها توجه مى كرد. ازاين رو، شيوه پيشاهنگى افغانستان، در مقايسه با كشورهاى ديگر، بسيار سخت و تقريبآ نظامى شد. بااين همه، سازمان پيشاهنگى افغانستان در اجراى مددكارى اجتماعى و ترويج مفهوم حقوق اجتماعى و مساوات و نيز رفتار با دختران و زنان، بسيار مؤثر بود. در اين دوره، افرادى از آلمان براى آموزش دادن به پيشاهنگان افغانستان اعزام شدند و لباسهايى نيز براى پيشاهنگان طراحى كردند. در دهه ۱۳۳۰ش، سازمان پيشاهنگى به وزارت تعليم و تربيت ملحق شد و براى آموزش رهبران پيشاهنگى مدرسه اى تأسيس شد. از ۱۳۳۸ش، زنان نيز در ساختار اين سازمان حضور مؤثر يافتند و در جشنهاى ملى و استقلال در دهه هاى ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ش، در كنار پيشاهنگان مرد حاضر شدند. در ۱۳۴۰ش، گروهى از پيشاهنگان در يازدهمين همايش جهانى پيشاهنگان در شهر ماراتون يونان شركت كردند و در ۱۳۴۲ش نيز، در نوزدهمين همايش جهانى پيشاهنگان در رُدِس يونان حضور يافتند. در ۱۶ دى ۱۳۴۲، سازمان پيشاهنگى افغانستان در چهارمين همايش پيشاهنگى آسيا ـ اقيانوسيه در مالزى شركت كرد و اجازه يافت به همايش جهانى پيشاهنگى بپيوندد (>«تاريخ پيشاهنگى افغانستان»<[۸۰] ، ۲۰۱۷؛ طرح پارسا[۸۱] ، ۲۰۱۷). در فاصله ۱۳۴۳ تا ۱۳۵۲ش، سازمان كوشيد فعاليت خود را در مناطق مختلف كشور گسترش دهد، هرچند بيشتر فعاليتهاى آن در كابل متمركز بود (پرايس[۸۲] ، ۲۰۱۳؛ >«تاريخ پيشاهنگى افغانستان»<، ۲۰۱۷؛ طرح پارسا، ۲۰۱۷). پس از به قدرت رسيدن محمدداودخان (۱۳۵۲ـ۱۳۵۷ش)، نخستين رئيس جمهور افغانستان، سازمان پيشاهنگى زيرنظر وزارت داخله قرار گرفت و به پليس افغانستان پيوست. از ۱۳۵۷ش، حكومت كمونيستى افغانستان فعاليت سازمان پيشاهنگى را ممنوع كرد. تا زمان حمله شوروى به افغانستان در ۱۳۵۸ش، فقط گروهى از پيشاهنگى پسران امريكا[۸۳] در كابل فعاليت داشتند. در اين دوره، سازمانى با عنوان سازمان دموكراتيك جوانان افغانستان، بر اساس الگوى شوروى، تأسيس شد و سازمان پيشاهنگى زير نظر سازمان دموكراتيك جوانان قرار گرفت. هدف سازمان پيشاهنگى پرورش كودكان و نوجوانان با روحيه وفادارى به آرمانهاى حزب دموكراتيك خلق افغانستان و وفادارى به آداب و رسوم و سنّتهاى مترقى ملى مردم، احترام به مقدّسات دينى، علاقه به جمهورى دموكراتيك افغانستان، آشتى ناپذيرى با دشمنان ميهن و آمادگى براى دفاع از وطن در برابر تعرضات نيروهاى ضدانقلاب داخلى و خارجى تعريف شد («سازمانهاى دموكراتيك در جهان»، ص ۱۱۱۴؛ ميلى[۸۴] ، ص ۹۷). اساس ساختار تشكيلاتى سازمان پيشاهنگى را جوخه ها تشكيل مى دادند، كه ارتباط منظم و مستقيم با كودكان و نوجوانان از طريق آنها برقرار مى شد. جوخه ها بر اساس محل تحصيل، كار و زندگى كودكان و نوجوانان تعيين مى شدند و زير نظر شوراى جوخه قرار داشتند، كه متشكل از سه عضو بود : سرجوخه، معاون و عضو. در هر ماه، دو مرتبه اجتماع عمومى جوخه ها برگزار مى شد. همچنين، جوخه ها براساس سن پيشاهنگان، از دسته هايى تشكيل مى شدند. هدايت دسته ها كه گردهماييهاى هفتگى داشتند، برعهده يك پيشاهنگ بود. در ۱۳۶۱ش، بيش از ۰۰۰،۴۵ كودك و نوجوان در ۴۲۱ جوخه و ۴۸۸،۳ دسته پيشاهنگى عضو بودند و در مجموعِ ولايات، ۱۵۶ شوراى پيشاهنگى بر اين فعاليتها نظارت مى كردند. برگزارى دوره هاى آموزشى، شركت گروهها و اعضا در مجامع خارجى و داخلى، حضور در مناسبتهاى ملى و بين المللى، مسابقات ورزشى و هنرى و ادبى و برگزارى دوره هاى آموزشى از جمله فعاليتهاى سازمان بود. انتشار مجله پيشاهنگ، ارگان كارگروه مركزى سازمان دموكراتيك جوانان افغانستان و شوراى مركزى سازمان پيشاهنگى، با هدف شرح وظايف سازمان و تبليغ و ترويج پيشاهنگى، از فروردين ۱۳۶۱ آغاز شد («سازمانهاى دموكراتيك در جهان»، ص ۱۱۱۴ـ۱۱۱۵؛ «سازمان پيشاهنگان افغانستان»، ص ۹۳۹ـ۹۴۳). تحولات پياپى در نظام سياسى افغانستان به ويژه در دهه ۱۳۷۰ش، تغييراتى چشمگير در روند فعاليت سازمان پيشاهنگى اين كشور ايجاد كرد و در دوره طالبان* (۱۳۷۵ـ۱۳۸۰ش)، فعاليت آن به كلى ممنوع شد. در ۱۳۷۷ش، سعيد حبيب در آلمان سازمان پيشاهنگان قديم را، كه در دوره ظاهرشاه تشكيل شده بود، به عنوان عضو سازمان پيشاهنگى آلمان دوباره راه اندازى كرد و پس از پايان يافتن سلطه طالبان، در ۱۳۸۱ش گروه پيشاهنگان بار ديگر شكل گرفت. سازمان نوبنياد با عنوان سازمان پيشاهنگى افغانستان و با نام پشتون «د افغانستان خارندوى تولنه» در ۱۳۸۲ش كار خود را آغاز كرد (پرايس، ۲۰۱۳؛ >«تاريخ پيشاهنگى افغانستان»<، ۲۰۱۷). در ۱۳۸۷ش، تشكيلات غيرانتفاعى پارسا در افغانستان ايجاد شد كه بخشى از فعاليتهاى پيشاهنگى را عهده دار است. در ۱۳۹۳ش، سازمان پيشاهنگى زيرمجموعه بخش ورزش و پيشاهنگى وزارت تعليم و تربيت (معارف) افغانستان شد. اين سازمان با ۰۰۰،۳۴ عضو در رده هاى مختلف، شيربچه (۸ـ ۱۲ سال)، پيشاهنگ (۱۲ـ۱۸ سال) و كاشف (۱۸ـ۲۵ سال)، زير نظر سازمان جهانى پيشاهنگى، ناحيه آسيا و اقيانوسيه، به مركزيت مانيل، فعاليت دارد. پيشاهنگان لباس متحدالشكل مدرسه اى يا دانشگاهى به رنگ خرمايى دارند. لباس پسران پيراهن و شلوارك و لباس دختران پيراهن بلند و دامن گشاد و عمومآ روسرى و كلاه است. كمربند چرمى با سگك برنجى نيز بخشى از جامه پيشاهنگى است (پرايس، ۲۰۱۳؛ طرح پارسا، ۲۰۱۷).
ب) پاكستان. در دوره تسلط انگليس بر شبه قاره هند، چندين گروه پيشاهنگى در كنار نيروهاى نظامى در نواحى قبيله اى كه بعدها جزئى از پاكستان شدند، مستقر بودند. اين گروهها در تحولات سياسى منطقه مؤثر بودند، ازجمله پيشاهنگان گِلگِت* كه پس از شورش عليه حاكم منطقه و زندانى كردن وى، در آبان ۱۳۲۶/ نوامبر ۱۹۴۷ جدايى گلگت از كشمير و الحاق آن به پاكستان را اعلام كردند. اين گروه پس از اعلام استقلال نيز زير فرمان افسرى بريتانيايى به نام سرگرد ويليام براون[۸۵] فعاليت مى كردند (اسكوفيلد[۸۶] ، ص ۶۳، ۶۶؛ چيمه[۸۷] ، ص ۵۲ـ۵۳؛ ليون[۸۸] ، ص ۶۸). در ۱۳۲۶ش/ ۱۹۴۷، پس از تقسيم شبه قاره هند و تأسيس كشور پاكستان، سازمان پيشاهنگى پسران پاكستان[۸۹] تشكيل شد و در فروردين ۱۳۲۷/ آوريل ۱۹۴۸، به عضويت سازمان جهانى پيشاهنگى (زير نظر ناحيه آسيا و اقيانوسيه با مركزيت مانيل) درآمد (بوركى[۹۰] ، ص ۳۷۶ـ۳۷۷؛ راهنمائى اسكاؤث ليدر، ص ۱۵). در مرداد ۱۳۳۸/ جولاى ۱۹۵۹، دولت پاكستان در فرمانى رسمى كه تا امروز بيش وكم اجرا مى شود، دستورالعمل چگونگى تشكيل، عضوگيرى، برنامه ها و اهداف پيشاهنگى را ابلاغ كرد. از ۱۳۸۶ش/ ۲۰۰۷، پيشاهنگى در مدارس اجبارى شد. همچنين، سازمان پيشاهنگى پسران پاكستان در ايالتهاى پنجاب، سند، خيبر پَختونخواه، بلوچستان، گلگت و بَلتِستان، و نيز در منطقه آزاد جامو و كشمير، شهر اسلام آباد، و در نواحى قبيله اى فدرال فعاليت دارد. اين سازمان داراى سه بخش شاهين (۶ـ۱۱ سال)، جوان (۱۱ـ۱۷ سال) و كاشف (۱۷ـ۲۵ سال) است (سازمان پيشاهنگى پسران پاكستان، ۲۰۱۷؛ فرح عقيل[۹۱] ، ص ۹۲؛ راهنمائى اسكاؤت ليدر، ص ۱۶). در پاكستان، به موازات سازمان پيشاهنگى پسران، سازمان دختران راهنماى پاكستان[۹۲]نیز فعالیت دارد . این سازمان که در دوره تسلط انگليسيها در ۱۲۹۰ش (۱۳۲۹)/ ۱۹۱۱ تشكيل شد، پس از استقلال پاكستان عضو «انجمن جهانى دختران راهنما و دختران پيشاهنگ»[۹۳] شد. در ۱۳۹۲ش/ ۲۰۱۳، حدود ۰۰۰،۱۱۲ تن در ايالتهاى مختلف و در سه رده سنى (۶ـ۱۱، ۱۱ـ۱۶، و ۱۶ـ۲۱) عضو اين سازمان بودند (سازمان دختران راهنماى پاكستان، ۲۰۱۳).
ج) بنگلادش. سازمان پيشاهنگى در بنگلادش پيش از استقلال اين كشور، در آغاز شاخه اى از سازمان پيشاهنگى هند بريتانيا، و سپس سازمان پيشاهنگى پسران پاكستان بود. پس از استقلال بنگلادش، در ۱۳۵۱ش/۱۹۷۲ سازمان پيشاهنگى بنگلادش رسمآ تشكيل شد و در ۱۳۵۳ش/ ۱۹۷۴، عضو سازمان جهانى جنبش پيشاهنگى (زير نظر ناحيه آسيا و اقيانوسيه با مركزيت مانيل) شد. نام اين سازمان در آغاز، پيشاهنگان بنگلادش ساميتى[۹۴] بود، ولى در پنجمين شوراى ملى پيشاهنگى[۹۵] در ۱۳۵۷ش/ ۱۹۷۸ به پيشاهنگان بنگلادش[۹۶] تغيير كرد. در بالاترين رده سازمان پيشاهنگى بنگلادش، شوراى ملى پيشاهنگى به رياست عاليه رئيس جمهور قرار دارد و رئيس و اعضاى اصلى آن، هر سه سال يك بار در شوراى ملى و با انتخابات برگزيده مى شوند. مركز پيشاهنگان در شهر داكا* قرار دارد و در شهرها و نواحى مختلف نيز نمايندگيها فعال اند. عضويت در پيشاهنگان بنگلادش براى همه افرادِ ۶ تا ۲۵ساله صرف نظر از طبقه، اعتقاد و رنگ پوست آزاد است و اعضا به سه رده شيربچه (۶ـ۱۱ سال)، جوانان پيشاهنگ (۱۱ـ۱۷ سال)، و كاشف (۱۷ـ۲۵ سال) تقسيم مى شوند. بااين حال، افراد بزرگسال تر نيز براى مربيگرى يا انجام دادن امور خدماتى و دفترى، عضو پيشاهنگان اند. پيشاهنگان بنگلادش كه با حدود ۰۰۰،۵۶ عضو آغاز به كار كرده بود، از ۱۳۷۴ـ۱۳۸۹ش/ ۱۹۹۵ـ۲۰۱۰ رشد بسيار داشت. به گونه اى كه شمار اعضاى آن حدود دو برابر افزايش يافت و ميان اعضاى سازمان جهانى پيشاهنگى به رتبه پنجم رسيد. در بنگلادش، سازمان دختران راهنماى بنگلادش[۹۷] از ۱۳۰۷ش/ ۱۹۲۸ كار خود را آغاز كرد و از ۱۳۲۶ش/ ۱۹۴۷، شاخه پاكستان شرقى سازمان دختران راهنماى پاكستان شد. پس از استقلال بنگلادش، از ۱۱ مهر ۱۳۵۲/ ۳ اكتبر ۱۹۷۳ به عنوان سازمانى مستقل، به عضويت ناحيه آسيا و اقيانوسيه انجمن جهانى دختران راهنما و دختران پيشاهنگ درآمد (بنگلاپديا[۹۸] ، ذيل "Bangladesh Scouts"؛ پيشاهنگان بنگلادش، ۲۰۱۷؛ سازمان دختران راهنماى بنگلادش، ۲۰۱۷).
منابع: راهنمائى اسكاؤت ليدر (قالب الكترونيكى)،
Pakistan Boy Scouts Association, ۲۰۱۷. Retrieved Apr. ۱۵, ۲۰۱۷, from www.pakscouts.org/wp-content/uploads/ ۲۰۱۷/۰۱/ slhandbookforweb.pdf;
«سازمان پيشاهنگان افغانستان»، د افغانستان كالنى، ش ۴۸ (۱۳۶۱ش)؛ «سازمانهاى دموكراتيك در جهان»، ترجمه على ذكى، در همان، ش ۴۵ـ ۴۶ (۱۳۵۸ـ۱۳۵۹ش)؛
Bangladesh Girl Guides Association, ۲۰۱۷. Retrieved Apr. ۱۶, ۲۰۱۷, from web.bggabd.org/index.php/en; Bangladesh Scouts , Government of the People’s Republic of Bangladesh, ۲۰۱۷. Retrieved Apr. ۱۶, ۲۰۱۷, from www.scouts.gov.bd; Banglapedia: national encyclopedia of Bangladesh [online], s.v. "Bangladesh Scouts" (by Md. Ramjul Huq). Retrieved Apr. ۱۶,۲۰۱۷, from www.en.banglapedia.org/ index.php?title= Main-Page; Shahid Javed Burki, Historical dictionary of Pakistan, Lanham, Md. ۲۰۰۶; Pervaiz Iqbal Cheema, The armed forces of Pakistan, Australia ۲۰۰۲; Farah Aqil, "Report of the Standing Committee on Inter-Provincial Coordination (I.P.C.), June ۲۰۱۳ to February ۲۰۱۵", prepared by Farzana Khan, Senate of Pakistan, ۲۰۱۷. Retrieved Apr. ۱۵, ۲۰۱۷, from www.senate.gov.pk/ uploads/ documents/۱۴۲۷۲۵۷۷۸۷-۵۷۱.pdf; "Geschichte der afghanischen Pfadfinder", Afghan-aid.de, ۲۰۱۷. Retrieved Apr. ۱۶, ۲۰۱۷, from www.afghan-aid.de/ Zarandoi/chronik-۱.htm; Peter Lyon, Conflict between India and Pakistan: an encyclopedia, Santa Barbara, Calif. ۲۰۰۸; William Maley, The A fghanistan wars, Hampshire ۲۰۰۲; Pakistan Boy Scouts Association, ۲۰۱۷. Retrieved Apr. ۱۶, ۲۰۱۷, from www.pakscouts. org; Pakistan Girl Guides Association, ۲۰۱۳. Retrieved Apr. ۱۶, ۲۰۱۷, from pgga.org.pk; A PARSA Program: Building Healthy Afghan Communities, ۲۰۱۷. Retrieved Apr. ۱۶, ۲۰۱۷, from www.afghan-scouts.org; Jay Price, "Boy and girl scouts in Afghanistan?", The Chrtisian Science Monitor, ۲۰۱۳. Retrieved Apr. ۱۵, ۲۰۱۷, from www.csmonitor.com/ World/Asia-South-Central/۲۰۱۳/ ۰۲۰۴/ Boy-and-Girl-Scouts-in-Afghanistan; Victoria Schofield, Kashmir in conflict: India, Pakistan and the unending war, London ۲۰۰۳.
/ عسكر بهرامى /
د) اندونزى. فعاليتهاى پيشاهنگى در اندونزى، متأثر از سازمان پيشاهنگى هلند[۹۹] ، از ۱۳۳۰/ ۱۹۱۲ آغاز شد. شاهزاده منگكوناگاراى هفتم[۱۰۰] در ۱۳۳۴/ ۱۹۱۶، اولين سازمان پيشاهنگى سلطنتى اندونزى را با نام سازمان پيشاهنگى جاوه[۱۰۱] تأسيس كرد. تأسيس پيشاهنگى در اندونزى با استقبال احزاب ملى و دينى مواجه شد؛ ازجمله احمد دَهلان*، رهبر سازمان محمديه*، پيشاهنگى محمديه[۱۰۲] را تحت تأثير پيشاهنگى منگكوناگارا در ۱۳۳۶/ ۱۹۱۸ تأسيس كرد، كه از ۱۳۳۸/ ۱۹۲۰ حزب الوطن[۱۰۳] نام گرفت (سمدى[۱۰۴] ، ص ۲۱، ۲۳؛ شعبه مركزى جنبش پيشاهنگى حزب الوطن[۱۰۵] ، ۲۰۱۲). هدف حزب الوطن دادن آموزشهاى لازم به جوانان بر اساس تعاليم اسلامى بود. رهبران بودى اوتاما[۱۰۶] (اولين جنبش سياسى ملى در اندونزى) نيز در ۱۳۳۹ (۱۳۰۰ش)/ ۱۹۲۱ پيشاهنگى ملى[۱۰۷] را تحت تأثير پيشاهنگى منگكوناگارا تأسيس كردند (سمدى، ص ۲۳ـ۲۴). پس از افزايش مقاومتها در برابر استعمار هلند و تقويت آگاهى ملى و نفوذ جريانهاى ملى گرا در اندونزى، رهبران گروههاى پيشاهنگى در موفقيت جريانهاى ملى گراى مردمى سهمى مهم داشتند و جريانهاى ملى گراى اندونزى براى دستيابى به اهداف آزادى خواهانه، از گروههاى پيشاهنگى وابسته به خود بهره مى گرفتند. در ۲۷ فروردين ۱۳۰۶/ ۱۷ آوريل ۱۹۲۷، كميته اتحاد اندونزى[۱۰۸] ، سازمان پيشاهنگى ملى[۱۰۹] را تشكيل داد كه يك سال بعد (۱۳۰۷ش/ ۱۹۲۸)، به سازمان پيشاهنگى ملى اندونزى[۱۱۰] بدل شد. اين سازمان هدف خود را مبارزه براى استقلال اندونزى اعلام كرد. همچنين در كنگره ملى ۱۳۰۶ش/ ۱۹۲۷، كه در جوگجاكارتا/ يوگياكارتا* برگزار شد، حزب سركت اسلام* تشكيل سازمان پيشاهنگى وابسته به خود را با نام پيشاهنگى سركت اسلام و با هدف آماده سازى جوانان براى مبارزه با دشمنان اسلام اعلام كرد. به اين ترتيب، سازمانهاى پيشاهنگى، پيشاهنگان را براى مبارزات سياسى و نظامى برضد هلنديها، به منظور دستيابى به استقلال اندونزى، آماده مى كردند. سرانجام در ۱۳۱۷ش/ ۱۹۳۸، اتحاديه پيشاهنگان با نام هيئت مركزى انجمن پيشاهنگى اندونزى[۱۱۱] تشكيل شد (همان، ص ۲۲، ۲۴، ۲۶). در دوره اشغال ژاپنيها (۱۳۲۱ـ۱۳۲۴ش/ ۱۹۴۲ـ۱۹۴۵)، فعاليت پيشاهنگان متوقف شد. پس از استقلال اندونزى، حدود سيصد تن از رهبران پيشاهنگى در آذر ۱۳۲۴/ دسامبر ۱۹۴۵ در سوراكارتا* گرد هم آمدند و براى تشكيل يك سازمان پيشاهنگى ملى با نام پيشاهنگان مردم اندونزى[۱۱۲] توافق كردند، كه به تصويب دولت نيز رسيد. جنگ استقلال اندونزى (۱۳۲۶ـ ۱۳۲۸ش/ ۱۹۴۷ـ۱۹۴۹) فعاليت اين سازمان جديدالتأسيس را متوقف كرد، اما پس از جنگ، هريك از سازمانهاى پيشاهنگى نظير حزب الوطن و سركت اسلام اعلام استقلال كردند (← همان، ص ۲۷ـ۲۹). سرانجام با دستور نخستين رئيس جمهور اندونزى (سوكارنو*) در ۱۸ اسفند ۱۳۳۹/ ۹ مارس ۱۹۶۱، سازمانهاى پيشاهنگى منحل و در سازمانى واحد به نام پراموكا[۱۱۳] ادغام شدند. در ۲۳ مرداد ۱۳۴۰/ اوت ۱۹۶۱، تشكيل اين سازمان به طور رسمى اعلام و با استقبال مردم سراسر اندونزى مواجه شد. به اين ترتيب، پيشاهنگان اندونزيايى ۱۴ اوت هر سال را به عنوان سالگرد تأسيس جنبش پيشاهنگى جشن مى گيرند (همان، ص۳۰ـ۳۱؛ جنبش پيشاهنگى اندونزى[۱۱۴] ، ۲۰۱۵). پيشاهنگى در اندونزى (پراموكا) نهادى رسمى و غيردولتى است. نماد پيشاهنگى اندونزى جوانه درخت نارگيل است. بلندقامتى، دوام و سازگارى اين درخت در اوضاع گوناگون، نمادى از اهداف متعالى، روح استقلال و شخصيت انعطاف پذير پيشاهنگان در سختيهاست. لباس پيشاهنگان اندونزى به رنگ قهوه اى روشن و تيره است تا يادآور لباس مبارزان اندونزى در دوران جنگ استقلال باشد (جنبش پيشاهنگى اندونزى، ۲۰۱۵). پراموكا در سطوح محله، منطقه، شهرستان، استان و كشور به فعاليت مشغول است. نظارت عالى بر فعاليت پراموكا برعهده رئيس جمهور است و ديوان عالى محاسبات[۱۱۵] نيز بر اوضاع مالى اين سازمان نظارت دارد (← همانجا). پيشاهنگان اندونزى در گروههاى سنى هفت تا ده، يازده تا پانزده، شانزده تا بيست و ۲۱ تا ۲۵ سال فعاليت مى كنند. پيشاهنگان بالاى ۲۵ سال نيز در گروه بزرگسالان قرار مى گيرند (← >دوره پيشرفته مربى گرى پيشاهنگى<[۱۱۶] ، ص ۳۷ـ۳۸). از مهم ترين فعاليتهاى پيشاهنگان اندونزى، برگزارى «اردوهاى ملى (جمنس)»[۱۱۷] هر پنج سال يكبار است. هدف از برگزارى اردوهاى ملى، پرورش و رشد پيشاهنگان در زمينه هاى جسمى، فكرى و مذهبى است (جنبش پيشاهنگى اندونزى، ۲۰۱۵). جنبش پيشاهنگى اندونزى عضو سازمان جهانى پيشاهنگى است و در اردوهاى بين المللى اين سازمان نيز شركت مى كند (← پيشاهنگان دنياى بهترى مى سازند[۱۱۸] ، ۲۰۱۷).
منابع :
Gerakan Pramuka/ Indonesia Scout Movement, ۲۰۱۵. Retrieved Mar. ۶, ۲۰۱۷, from pramuka.or.id; Kursus pembina Pramuka mahir: tingkat dasar, Jakarta: Kwartir Nasional Gerakan Pramuka, ۲۰۱۱; Kwartir Pusat Gerakan Kepanduan Hizbul Wathan, ۲۰۱۲. Retrieved Mar. ۶, ۲۰۱۷, from hizbulwathan.or.id/ sejarah-hw; Scouts Creating a Better World, ۲۰۱۷- Retrieved Mar. ۶, ۲۰۱۷, from http://www.scout.org; Pujo Semedi, "Padvinders, Pandu, Pramuka: youth and state in the ۲۰th century Indonesia", A frica development, vol. ۳۶, no. ۳ & ۴ (۲۰۱۱).
/ پوركون هدايت/
ه ) مالزى. جنبش پيشاهنگى در شبه جزيره مالايى تحت تأثير پيشاهنگى انگلستان در اوايل قرن چهاردهم/ بيستم و پيش از تشكيل اتحاديه مالزى[۱۱۹] آغاز شد. در ۱۳۲۸/۱۹۱۰، فرانك كوپر سندز[۱۲۰] (از مربيان پيشاهنگى انگلستان در سنگاپور) جنبش پيشاهنگى را براى نخستين بار در شبه جزيره مالايى تأسيس كرد. او براى ترويج پيشاهنگى در سراسر شبه جزيره مالايى، سى پيشاهنگ را تربيت و به مناطق متعدد اعزام كرد. به اين ترتيب، جنبش پيشاهنگى در ۱۳۳۰/۱۹۱۲ در پهانگ/ پاهانگ[۱۲۱] (ايالت مالزى در غرب شبه جزيره مالايى)، در ۱۳۳۱/۱۹۱۳ در ساراواك*[۱۲۲] و در ۱۳۳۳/۱۹۱۵ در صباح*[۱۲۳] و پنانگ*[۱۲۴] (ايالت مالزى در سواحل شمال غربى شبه جزيره مالايى) تشكيل شد (انجمن پيشاهنگى سنگاپور[۱۲۵] ، ۲۰۱۳؛ انجمن پيشاهنگى مالزى[۱۲۶] ، ۲۰۱۷؛ نيز ← عمظان عبد مالك[۱۲۷] و حظيره حمزه[۱۲۸] ، ص ۱۰ـ۱۲). جنبش پيشاهنگى به دو شاخه پسران و دختران تقسيم شد. انجمن پيشاهنگى پسران كه شاخه اى از پيشاهنگى انگلستان بود، پس از جنگ دوم جهانى (۱۳۱۸ـ۱۳۲۴ش/ ۱۹۳۹ـ ۱۹۴۵) به دو بخش مالايى و سنگاپور تقسيم شد. پس از جدايى سنگاپور از مالزى در مرداد ۱۳۴۴/ اوت ۱۹۶۵، اتحاديه پيشاهنگى پسران سنگاپور شاخه اى از انجمن پيشاهنگى پسران مالزى[۱۲۹] شد و متعاقب آن، شاخه هاى پيشاهنگى پسران ساراواك و صباح نيز به انجمن پيشاهنگى پسران مالزى پيوستند. در ۱۳۵۳ش/ ۱۹۷۴، «مجلس نمايندگان مردم»[۱۳۰] مالزى، قانون تأسيس انجمن پيشاهنگى پسران مالزى را تصويب كرد، كه از شهريور ۱۳۳۶/ سپتامبر ۱۹۵۷، عضو دائم اجلاس جهانى پيشاهنگى[۱۳۱] شد (انجمن پيشاهنگى مالزى، ۲۰۱۷؛ مالزى. قوانين و احكام[۱۳۲] ، ۲۰۰۶، ص ۵). شاخه پيشاهنگى دختران نيز پس از تشكيل كشور مالزى، انجمن پيشاهنگى دختران مالزى[۱۳۳] نام گرفت و مركز ادارى آن در ۱۳۳۶ش/ ۱۹۵۷ از سنگاپور به كوالالامپور* منتقل شد. اين انجمن در سطح ملى، با شوراى جوانان مالزى[۱۳۴] و شوراى ملى سازمان زنان مالزى[۱۳۵] همكارى مى كند و در سطح بين المللى، از ۱۳۳۶ش/۱۹۵۷ عضو انجمن جهانى دختران راهنما و دختران پيشاهنگ[۱۳۶] شده است و با آن همكارى مى كند (انجمن پيشاهنگى دختران مالزى، ۲۰۱۷؛ انجمن جهانى دختران راهنما و دختران پيشاهنگ، ۲۰۱۷). مجلس نمايندگان مردم در اول آذر ۱۳۴۷/۲۱ نوامبر ۱۹۶۸ تشكيل سازمان پيشاهنگى مالزى را به عنوان نهادى رسمى و غيردولتى تصويب كرد. اين سازمان در ۱۳۴۷ش/ ۱۹۶۸ به عضويت سازمان جهانى جنبش پيشاهنگى[۱۳۷] درآمد (انجمن پيشاهنگى مالزى، ۲۰۱۷؛ مالزى، قوانين و احكام، ۲۰۱۶، ص ۵ـ۶). پيشاهنگان مالزى به پنج گروه سنى (از ۷ تا ۳۵ سال) تقسيم مى شوند (انجمن پيشاهنگى مالزى، ۲۰۱۷). پيشاهنگى مالزى با هدف خدمت به كشور و جامعه، در پى آموزش و رشد استعداد نوجوانان و جوانان و ارتقاى توانايى بدنى و روانى آنهاست. بر اين اساس، برنامه هاى آموزشى و عملى ويژه اى را براى پيشاهنگان به منظور تقويت روحيه رهبرى، كمك به يكديگر و خدمت به مردم تدوين كرده است (عمظان عبد مالك و حظيره حمزه، ص ۴). نشان پيشاهنگى مالزى از سه گلبرگ به نشانه سه پيمان پيشاهنگان (يعنى اطاعت از خدا، شاه و كمك به مردم)، دو ستاره پنج ضلعى سبزرنگ (نمادى از قوانين ده گانه پيشاهنگى)، بند سبز متصل به گلبرگها (نماد وحدت ميان پيشاهنگان)، ستاره چهارده ضلعى (اشاره به ايالتهاى مالزى)، هلال زردرنگ (نماد اسلام به عنوان دين رسمى مالزى) و طناب مدوّر (نماد همبستگى مردم مالزى با اعضاى پيشاهنگان جهان) تشكيل شده است. در اين نشان، رنگهاى زرد، سبز و قرمز به ترتيب به پيشاهنگى كودكان، نوجوانان و جوانان اشاره دارد. رنگ زرد همچنين نماد سلطنت مالزى و حمايت سلطان از پيشاهنگى است (انجمن پيشاهنگى مالزى، ۲۰۱۷). انجمن پيشاهنگى مالزى، به عنوان عضو سازمان جهانى پيشاهنگى، در اردوهاى بين المللى اين سازمان حضور مى يابد (پيشاهنگان دنياى بهترى مى سازند[۱۳۸] ، ۲۰۱۷).
منابع :
Amzan Abd. Malek and Hazira Hamsah A., Pergerakan Pengakap Malaysia, Kuala Lumpur ۲۰۰۷; Malaysia. Law , etc., Laws of Malaysia, act ۷۸۴: Scouts A ssociation of Malaysia (incorporation) act ۱۹۶۸, revised ۲۰۱۶, Kuala Lumpur:PercetakanNasionalMalaysiaBerhad,۲۰۱۶; idem, Undang-undang Malaysia, akta ۱۴۳: akta Persekutuan Pengakap-Pengakap Malaysia ۱۹۷۴, [Kuala Lumpur]: Percetakan Nasional Malaysia BHD, ۲۰۰۶; Persatuan Pandu PuteriMalaysia/Girl Guides Association Malaysia, ۲۰۱۷. Retrieved Apr.۳, ۲۰۱۷, from panduputeri.org.my/ pengenalan/latar-belakang/۶?view = article; Persekutuan PengakapMalaysia/The Scouts Association of Malaysia, ۲۰۱۷,RetrievedApr.۳,۲۰۱۷,fromwww. pengakapmalaysia. org/utama; Scouts Creating a Better World, ۲۰۱۷. Retrieved Apr.۳, ۲۰۱۷, from https://www.scout.org/ node/۹۴/about/۱۱۶; The Singapore Scout Association, ۲۰۱۳. Retrieved Apr.۳, ۲۰۱۷, from www.scout.sg; World Association ofGirlGuides andGirl Scouts,۲۰۱۷.Retrieved Apr.۳, ۲۰۱۷, from https://www.wagggs.org/en/our- world/ asia-pacific-region/member- organizations/ malaysia.
/ پوركون هدايت /
و) برونئى دارالسلام (برونى*). انجمن ملى پيشاهنگى برونئى دارالسلام[۱۳۹] از قديم ترين سازمانهاى اين كشور است. در دى ۱۳۱۱/ ژانويه ۱۹۳۳، زيدى بن طاها[۱۴۰] (مدير «مدرسه ملايو پكان برونئى»[۱۴۱] و مربى پيشاهنگى) و حاجى مارسال بن ماعون[۱۴۲] ، كه بعدها نخست وزير برونئى دارالسلام (۱۳۴۰ـ۱۳۴۱ش/ ۱۹۶۱ـ۱۹۶۲) شد، نخستين تشكيلات پيشاهنگى را با دوازده عضو از دانش آموزان و معلمان ملايو پكان تأسيس كردند (>«انجمن پيشاهنگان برونئى دارالسلام»<[۱۴۳] ، ص ۳). در ۱۳۱۵ش/۱۹۳۶، داتو پادوكا حاجى عثمان بن بيدين[۱۴۴] شاخه اى ديگر از پيشاهنگى را با عنوان پيشاهنگى توتنگ[۱۴۵] تشكيل داد. در ۱۳۱۸ش/۱۹۳۹، انجمن پيشاهنگى پسران بومى ايالت برونئى[۱۴۶] با حمايت بريتانيا در لندن به ثبت رسيد. در ۱۳۱۹ش/۱۹۴۰ نيز، حاجى مسرى بن حاجى صالح[۱۴۷] گروه پيشاهنگى ناحيه بلايت[۱۴۸] را تأسيس كرد. در ۳۰ مرداد ۱۳۵۵/ ۲۱ اوت ۱۹۷۶، انجمن پيشاهنگى ايالت برونئى به عضويت دفتر پيشاهنگى آسيا ـ اقيانوسيه[۱۴۹] درآمد (انجمن ملى پيشاهنگى برونئى دارالسلام، ۲۰۱۵؛ >«انجمن پيشاهنگان برونئى دارالسلام»<، ص ۴). شاخه پيشاهنگى دختران برونئى دارالسلام[۱۵۰] نيز از ۱۳۳۰ش/۱۹۵۱ به عنوان شاخه اى از پيشاهنگى بريتانيا، در بلايت تشكيل شد و به تدريج، در سراسر برونئى گسترش يافت. پيشاهنگى دختران برونئى دارالسلام، عضو انجمن جهانى دختران راهنما و دختران پيشاهنگ[۱۵۱] است و در سطح بين المللى فعاليت دارد (انجمن جهانى دختران راهنما و دختران پيشاهنگ، ۲۰۱۷). در ۱۰ تير ۱۳۶۰/ ۱ ژوئيه ۱۹۸۱، پيشاهنگى برونئى به عنوان صدوهفدهمين عضو، به سازمان جهانى جنبش پيشاهنگى[۱۵۲] پيوست. ازاين رو، پيشاهنگان برونئى هرساله اين روز را جشن مى گيرند. از اين تاريخ، پادشاه برونئى، سلطان بلقيه معزّالدين[۱۵۳] (حك : ۱۳۴۶ش تاكنون (۱۳۹۵ش)/ ۱۹۶۷ـ ۲۰۱۷)، حامى انجمن پيشاهنگى برونئى دارالسلام شد. او همچنين به عنوان حامى افتخارى سازمان جهانى پيشاهنگى، در ۱۸ آبان ۱۳۷۲/ ۹ نوامبر ۱۹۹۳، ميزبان دبيركل سازمان جهانى جنبش پيشاهنگى در قصر نورالايمان[۱۵۴] (اقامتگاه ادارى سلطان و مقرّ دولت برونئى) بود (انجمن ملى پيشاهنگى برونئى دارالسلام، ۲۰۱۵؛ نيز ← > «انجمن پيشاهنگان برونئى دارالسلام»<، ص ۴ـ۵). پيشاهنگى برونئى نهادى غيردولتى است كه با شعار «هميشه آماده باش»[۱۵۵] و با هدف تقويت استعدادهاى جسمى و روانى جوانان، بر آموزش مهارتهاى زندگى در طبيعت تأكيد دارد. دوره مقدماتى آموزشهاى پيشاهنگى پسران و دختران برونئى براى گروه سنى يازده تا شانزده سال طراحى شده است. پيشاهنگان پس از گذراندن اين دوره و قبولى در آزمون، به سطوح بالاتر راه مى يابند (انجمن ملى پيشاهنگى برونئى دارالسلام، ۲۰۱۵؛ >«انجمن پيشاهنگان برونئى دارالسلام»<، ص ۳، ۵). پيشاهنگان برونئى همچنين در فعاليتهاى مرتبط با حفاظت محيط زيست در اين كشور شركت مى كنند (پاكسازى زمين[۱۵۶] ، ۲۰۱۰). پيشاهنگى برونئى دارالسلام در فعاليتهاى سازمان يافته منطقه اى و بين المللى منطقه آسيا ـ اقيانوسيه حضور دارد. اين انجمن به عنوان عضو سازمان جهانى جنبش پيشاهنگى، در همايشها، كارگاههاى آموزشى و اردوهاى بين المللى اين سازمان شركت مى كند (پيشاهنگان دنياى بهترى مى سازند[۱۵۷] ، ۲۰۱۷؛ >«انجمن پيشاهنگان برونئى دارالسلام»<، ص ۴).
منابع :
"The Brunei Darussalam Scouts Association (BDSA)": Brunei today, v.۱۶, no.۱ (۲۰۱۴); Clean up the World, ۲۰۱۰. Retrieved Apr.۴, ۲۰۱۷, from www.cleanupthe world.org/PDF/en/cuw۱۰-activity-report-member-profileslong. pdf; Persekutuan Pengakap Negara Brunei Darussalam, ۲۰۱۵. Retrieved Apr.۳, ۲۰۱۷, from www. bruneiscouts.org.bn/ index.html; Scouts Creating a Better World, ۲۰۱۷. Retrieved Apr.۳, ۲۰۱۷, from https:// www.scout.org/node/۹۴/about/۱۱۶; World Association of Girl Guides and Girl Scouts, ۲۰۱۷. Retrieved Apr.۳, ۲۰۱۷, from https://www.wagggs.org/en/our-world/asiapacific- region/member-organizations/brunei-darussalam.
/ فائزه رحمان /
۱. Robert Baden-Powell ۲. Transvaal ۳. World Organization of the Scout Movment ۴. The Europa world year book ۲۰۰۴ ۵. Thomas Gibson ۶. Anglo-Persion Oil Company ۷. Scouts Creating a Better World ۸. The Ittihodi Scouthoi Tojikiston ۹. Scout Association of Tajikistan ۱۰. World Scout Jamboree ۱۱. World heritage encyclopedia ۱۲. Organizatsia Skautstvo Dvijheniia Kazakstana ۱۳. Vvedenie U Skauting ۱۴. Pavlodar ۱۵. Namik Jafarov ۱۶. World Scout Youth Forum ۱۷. Association of Scouts in Azerbaijan ۱۷. World Scout Conference ۲۰۱۷ ۱۸. Saparmurat Niyazov ۲۰. Kyrgyzstan Skaut-Kyzdar Assotsiatsiyasy (KSKA) ۲۱. World Association of Girl Guides and Girl Scouts (WAGGGS) ۲۲. Ragâb Nureddin ۲۳. Nafi Atuf Kansu ۲۴. Ethem Nejad ۲۵. Robenson ۲۶. Galatasaray ۲۷. Uzgören ۲۸. Toprak ۲۹. Keííaflâk ۳۰. Iè zcilik ۳۱. Dam ۳۲. Gökalp ۳۳. Yeni Attila ۳۴. Bayrak ۳۵. "Türk’ün gücü her íeye yeter" ۳۶. Parfitte ۳۷. Beíikçi ۳۸. Von Hoff ۳۹. Gürbüz Derne§gi ۴۰. Dinç Derne§gi ۴۱. Sarâsaman ۴۲. Rum èIzci Örgütü ۴۳. Robert College ۴۴. Ö§gretmen Okulu ۴۵. Güven ۴۶. Coíkuner ۴۷. World Organization of the Scout Movement ۴۸. Izcilik Fedarasyonu ۴۹. Khoury ۵۰. Watenpaugh ۵۱. Arab Scout Region ۵۲. World Organization of the Scout Movement ۵۳. Degani ۵۴. United Nations International Children’s Fund (UNICEF) ۵۵. Robert Baden- Powell ۵۶. Block ۵۷. Valley ۵۸. Parsons ۵۹. MacDonald ۶۰. Lagos ۶۱. World Organization of the Scout Movement ۶۲. Nairobi ۶۳. Adis Ababa ۶۴. African Union ۶۵. Scouts Creating a Better World ۶۷. Africa Scout Foundation ۶۸. The Food for Life ۶۹. Regional Strategic Plan ۷۰ . Kampala ۷۱. World Scout Foundation ۷۲. World Association of Girl Guides and Girl Scouts (WAGGGS) ۷۳. Sierra Leone Scouts Assoication ۷۴. Scout Associatiton of Nigeria ۷۵. Tanzania Scout Association ۷۶. Senegalese Scouting Confederation ۷۷. Scout Association of Niger ۷۸. Scout Federation of Chad ۷۹. National Scout Association of Guinea ۸۰. Da Afghanistan S¦arandoy Tolena (DAZT/ The Afghanistan Scout Association) ۸۱. "Geschichte der afghanischen Pfadfinder" ۸۲. A PARSA Program ۸۳. Price ۸۴. Boy Scouts of America ۸۵. Maley ۸۶. William Brown ۸۷. Schofield ۸۸. Cheema ۸۹. Lyon ۹۰. Pakistan Boy Scouts Association ۹۱. Burki ۹۲. Farah Aqil ۹۳. Pakistan Girl Guides Association ۹۴. World Association of Girl Guides and Girl Scouts ۹۵. Bangladesh Scouts Samity ۹۶. National Scout Council ۹۷. Bangladesh Scouts ۹۸. Bangladesh Girl Guides Association ۹۹. Banglapedia ۱۰۰. Nederlandsche Padvinders Organisatie (NPO) ۱۰۱. S.P Mangkunagara VII ۱۰۲. Javaanse Padvinders Organisatie (JPO) ۱۰۳. Padvinder Muhammadiyah ۱۰۴. Hisbul Watan (HW) ۱۰۵. Semedi ۱۰۶. Kwartir Pusat Gerakan Kepanduan Hizbul Wathan ۱۰۷. Boedi Oetomo/ Budi Utama ۱۰۸. Nationale Padvinder (NP) ۱۰۹. Komite Persatuan Indonesia ۱۱۰. Nationale Padvinders Organisatie (NPO) ۱۱۱. Indonesisch Nationale Padvinders Organisatie (INPO) ۱۱۲. Central Board of the Brotherhood of Scouting Indonesia /Badan Pusat Persaudaraan Kepanduan Indonesia (BPPKI) ۱۱۳. Pandu Rakjat Indonesia (PRI) ۱۱۴. Pramuka ۱۱۵. Gerakan Pramuka/ Indonesia Scout Movement ۱۱۶. Badan Pengawas Keuangan (BPK) ۱۱۷. Kursus pembina Pramuka mahir ۱۱۸. Jambore Nasional (Jamnas) ۱۱۹. Scouts Creating a Better World ۱۲۰. Federation of Malaysia ۱۲۱. Frank Cooper Sands ۱۲۲. Pahang ۱۲۳. Sarawak ۱۲۴. Sabah ۱۲۵. Penang ۱۲۶. The Singapore Scout Association ۱۲۷. Persekutuan Pengakap Malaysia ۱۲۸. Amzan Abd. Malek ۱۲۹. Hazira Hamsah ۱۳۰. Persekutuan Budak-Budak Pengakap Malaysia ۱۳۱. Dewan Rakyat ۱۳۲. Persidangan Pengakap Sedunia ۱۳۳. Malaysia. Law, etc. ۱۳۴. Persatuan Pandu Puteri Malaysia (PPPM) ۱۳۵. Majlis Belia Malaysia (MBM) ۱۳۶. Majlis Kebangsaan Pertubuhan Wanita Malaysia ۱۳۷. World Association of Girl Guides and Girl Scouts (WAGGGS) ۱۳۸. World Organization of the Scout Movement (WOSM) ۱۳۹. Scouts Creating a Better World ۱۴۰. Persekutuan Pengakap Negara Brunei Darussalam ۱۴۱. Zaidi bin Taha ۱۴۲. Sekolah Melayu Pekan Brunei ۱۴۳. Haji Marsal bin Maun ۱۴۴. "The Brunei Darussalam Scouts Association (BDSA)" ۱۴۵. Dato Paduka Haji Osman bin Bidin ۱۴۶. Tutong ۱۴۷. Persatuan Budak-Budak Pengakap Tempatan Negeri Brunei ۱۴۸. Haji Masri bin Haji Salleh ۱۴۹. Belait ۱۵۰. Asia Pacific Scout Bureau ۱۵۱. Persatuan Pandu Puteri Brunei Darusslam (PPPBD) ۱۵۲. World Association of Girl Guides and Girl Scouts (WAGGGS) ۱۵۳. World Organization of the Scout Movement (WOSM) ۱۵۴. Bolkiah Mu’izzaddin ۱۵۵. Istana Nurul Iman ۱۵۶. selalu bersedia ۱۵۷. Clean up the World ۱۵۸. Scouts Creating a Better World