زاهد هروى، عمربن ابراهيم، محدّث، واعظ و زاهد قرن چهارم و پنجم. كنيه او ابوالفضل بود در ۳۴۸ به دنيا آمد ( ← خطيب بغدادى، ج ۱۳، ص ۱۴۶). پدرش، ابوسعد ابراهيم بن اسماعيل، محدّث و حافظ بود و در ۳۹۰ درگذشت (ذهبى، ۱۴۲۴، ج ۹، ص ۴۱۳). عمر دايى شيخ الاسلام ابوعثمان صابونى بود (فارسى، ۱۳۶۲ش، ص ۵۵۶). عمربن ابراهيم در هرات نزد ابوالفضل بن خميرويه، بشربن محمد مُزنى و ابومنصور نصروى؛ در مرو نزد ابوعبدالرحمان علَّك جوهرى؛ در نيشابور نزد ابوعمربن حمدان و بشربن احمد اسفرايينى؛ در جرجان نزد ابوبكر اسماعيلى؛ در بغداد نزد ابوالحسين ابن مظفر، ابوحفص زيّات و ابوالفضل زهرى؛ و در كوفه نزد ابوالحسن بكّائى حديث شنيد و در خراسان و عراق مجلس تحديث داشت (خطيب بغدادى، همانجا؛ فارسى، ۱۳۸۴ش، ص ۲۶۴). ابوعثمان صابونى، شيخ الاسلام ابواسماعيل عبداللّه بن محمد انصارى (مشهور به خواجه عبداللّه انصارى) و محمدبن على عُمَيرى از زاهد هروى حديث شنيده اند (ذهبى، ۱۴۲۴، ج ۹، ص ۴۱۲). انصارى در ذَمُّالكلام و اهلِه بارها از او احاديثى نقل كرده و گاه اشاره كرده كه اين احاديث را به روش املا فراگرفته است (براى نمونه ← ج ۱، ص ۲۷۰، ج ۴، ص ۵، ۱۵۶، ج ۵، ص ۱۶۳). خطيب بغدادى نيز كه او را ديده و از او حديث فراگرفته، او را توثيق كرده است ( ← همانجا). او را به زهد و تقوا نيز ستوده اند ( ← ذهبى، ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹، ج ۱۷، ص ۴۴۸؛ ابن عماد، ج ۳، ص ۲۲۹). وى در اواخر ۴۲۵ در هرات درگذشت (فارسى، ۱۳۸۴ش؛ ذهبى، ۱۴۲۴، همانجاها؛ قس خطيب بغدادى، همانجا، كه درگذشت او را ۴۲۶ دانسته است).
منابع: ابن عماد؛ عبداللّه بن محمد انصارى، ذَمُّالكلام و اهله، چاپ محمدبن عثمان انصارى، مدينه ۱۴۱۹/۱۹۹۸؛ خطيب بغدادى؛ محمدبن احمد ذهبى، تاريخ الاسلام و وفيات المشاهير و الاعلام، چاپ بشّار عواد معروف، بيروت ۱۴۲۴/۲۰۰۳؛ همو، سير اعلام النبلاء، چاپ شعيب ارنؤوط و ديگران، بيروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ۱۹۸۸؛ عبدالغافربن اسماعيل فارسى، الحلقة الاولى من تاريخ نيسابور : المنتخب من السياق، انتخاب ابراهيم بن محمد صريفينى، چاپ محمدكاظم محمودى، قم ۱۳۶۲ش؛ همو، المختصر من كتاب السياق لتاريخ نيسابور، چاپ محمدكاظم محمودى، تهران ۱۳۸۴ش.
/ محسن معينى /