تَسنیم ، چشمه‌ای در بهشت، مذکور در قرآن کریم. تسنیم ، از ریشة « سنم »، در لغت به‌معنای «بزرگ شدن کوهان شتر» و نیز «بزرگ و مهتر قوم گردیدن» است. از این ریشه، سنام به‌معنای کوهان شتر و جمع آن به‌صورت اَسنِمه به‌کار رفته است. در زبان عربی به قبری که مسطح نباشد قبر مُسَنَّم می‌گویند، بنابراین در معنای تسنیم نوعی رفعت و بلندی ملحوظ است (ابوالفتوح رازی، ج 20، ص 191؛ نیز رجوع کنید بهطوسی، ج 10، ص 303؛ ازهری، ج13، ص15، ذیل «س ن م»). در نهج‌البلاغة (خطبة 4) نیز کلمة تَسَنَّمْتُم به‌کار رفته است.بنا به توصیف قرآن کریم از بهشت، مرجوع کنید بهمنان در باغهای پرنعمت الاهی بر کرسیهای خود می‌نشینند و از شرابی سر به مُهر به نام رحیق سیراب می‌شوند. مُهری که بر این شراب نهاده شده از مُشک است و قرآن دسترسی به آن را سزاوار رقابت و مسابقة مرجوع کنید بهمنان می‌داند (مُطَفِفین: 26). این شراب در آمیخته با تسنیم است و تسنیم چشمه‌ای است که مقربان خدا از آن می‌نوشند (مطففین: 27ـ 28).به‌نظر طباطبائی (ج 20، ص 239)، بنا بر توصیف قرآن چشمة تسنیم از شراب رحیق برتر است، زیرا این شراب به سبب آمیختگی با تسنیم دلپذیر می‌شود و از طرف دیگر، چون مقربان از تسنیم می‌نوشند، مرتبة آنان از نیکانی که با شراب رحیق سرمست می‌شوند والاتر است. اما صرف آمیخته بودن محتوای رحیق با تسنیم و وصف قرآن کریم از این ترکیب، نمی‌تواند دلیل برتری یکی بر دیگری باشد، مگر آنکه این برتری از طریق بعضی روایات اثبات شود، یا از معنای کلمة مقربان برتری خاصی نسبت به معنای کلمة ابرار به‌دست آید.در توصیف تسنیم گفته‌اند که نهری است جاری در هوا (شاید مراد بالا باشد) و هنگامی که اهل بهشت بخواهند، در ظرف آنها ریخته می‌شود (طبرسی، ج10، ص 693). از ابن‌عباس و ابن‌مسعود روایت کرده‌اند که تسنیم نام آبی است که از زیرعرش روان است و بهترین نوشیدنی بهشتی، و از مصادیق آیة هفدهم سورة سجده است که می‌گوید: «فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما اُخْفِیَ لَهُم مِنْ قرة‌اَعْیُن...» (طبرسی، همانجا؛ میبدی، ج 10، ص 419؛ نیز رجوع کنید به ابوالفتوح رازی، ج 20، ص 191ـ192). از آیات قرآن و نوشته‌های اکثر مفسران به دست نمی‌آید که محتوای چشمة تسنیم آب است یا نوشیدنی دیگر، ولی پاره‌ای از مفسران و مترجمان، ناخودآگاه کلمة آب را به‌نام تسنیم افزوده‌اند (برای نمونه رجوع کنید بهمراغی، ج30، ص 82).منابع: علاوه بر قرآن؛ ابوالفتوح رازی، روض‌الجِنان و روح‌الجَنان فی تفسیر القرآن ، چاپ محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، مشهد 1365ـ 1376ش؛ محمدبن احمد ازهری، تهذیب‌اللغة ، ج13، چاپ احمد عبدالعلیم بردونی، قاهره [ بی‌تا. ] ؛ طباطبائی؛ طبرسی؛ طوسی؛ علی‌بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، نهج‌البلاغة ، چاپ صبحی صالح، قاهره 1411/1991؛ احمد مصطفی مراغی، تفسیر المراغی ، بیروت 1985؛ احمدبن محمد میبدی، کشف‌الاسرار و عدة الابرار ، چاپ علی اصغر حکمت، تهران 1361ش.
