جمالآماسی، خطاط دوره سلطان محمد فاتح(حک : 855 - 886). محمد جمال الدین فرزند جلال آماسی و از دایی زادههای شیخ حمداللّهآماسی* (متوفی)، خطاط معروف آن روزگار، بود [رادو، ص 47] . در باره زندگی ویاطلاع چندانی در دست نیست. تذکرهها عمر وی را هشتاد سال ذکر کردهاند، به این ترتیب تاریخ تولدشاحتمالاً بین835 تا 840 بودهاست. اقلامستّهرا نزد پدر آموختو از او اجازه گرفت. در نوشتن خط نسخ نیز از شیخ حمداللّه پیرویکرد و خود صاحبسبکشد. جمالآماسیرا یکیاز هفتاستاد ممتاز خط در آناطولی بر شمردهاند که در نگارش خطوط ثلث، نسخ و رقعی مهارت بسیار داشت. «دعایاُسْبوعیه»ایکه به قلم او نوشته شده [رجوع کنید به همانجا ] و در مجموعه خط متعلق به نهاد قَرَنی در استانبول نگهداری میشود، نشانه استادیوی در خط محقق و رقعی است. ظاهراً وی سوره فاتحه را با خط مثـنّی [یا توأمان] جلی، بر دیواره داخلی گنبد مسجد جامع بایزید در آماسیه نوشته بود، که بعدها به علت تعمیرات از بینرفت. [خط مثـنّیاز گونههای خطوط مُشَکَّل است که در آنها خوشنویس حروف و عبارات را به شکل اشیا یا اشکالهندسی ترکیب میکند ( رجوع کنید به نقاشیخط* ) و این خبر حاکیاز تبحر جمالآماسی در اینهنر است]. مصحفی نیز از وی باقی مانده که آن را در اواخر عمر خود در 913 نوشتهاست [همانجا] و در موزه آثار ترکی و اسلامیاستانبول (ش97) نگهداری میشود. جمال آماسی همراه خطاطانی چون شیخ حمداللّه محییالدین وعبداللّه آماسی [رجوع کنید به همان، ص48] ، از پیشگامان خطاطیعثمانی بود که هر سه به شیوه یاقوتِ مستعصمی* خط مینوشتند [رجوع کنید به حبیباصفهانی، ص39 ].منابع: [ حبیب اصفهانی، تذکره خطّ و خطّاطان، ترجمه رحیم چاوش اکبری، تهران1369 ش]؛ حسین حسامالدین، آماسیه تاریخی،استانبول1327ـ1330، ج1، ص219؛ مصطفیحلمی، میزانالخط، کتابخانه ملت، [مجموعه] علیامیری، [ بخش] تاریخ، ش812 ، ص144ـ145؛ سلیمان سعدالدین مستقیم زاده، تحفهخطاطین، استانبول1928، ص397؛Ekrem Hakki Ayverdi, Fatih deuri hattatlari ve hat sanati, Istanbul 1953, 22; Ibrahim Nefeszade, Gulzari Savab , ed. Kilisli Muallim Rifat, Istanbul 1939, 54; Sevket Rado, Turk hattatlari, Istanbul, [n.d.]; Mehmed Necib Suyolcuzade, Devhatu'l-kuttab , ed. Kilisli Muallim Rifat, Istanbul 1942, 30; Ismai Hakki Uzuncarsili, Osmanli tarihi , Ankara 1947-1959, vol.2, 614.
