جعفرآباد ، شهری در شهرستان بیله سوار * در استان اردبیل. این شهر، مرکز دهستان قشلاق شرقی و مرکز بخش قشلاق دشت است و در حدود 26 کیلومتری شمال‌غربی شهر بیله‌سوار (مرکز شهرستان)، در دشت مغان، در ارتفاع حدود 220 متری قرار دارد.جعفرآباد زمستانهای معتدل و تابستانهای گرم و خشک دارد. میانگین حداکثر دمای سالانه آن ْ6ر20، میانگین حداقل دمای آن ْ6ر8، میانگین بارش سالانه آن 360 میلیمتر، و حداکثر بارش آن در فصل بهار است (مؤسسه عمران اردبیل، ص 69، 71، 128). بادهای محلی، از جمله خزر/خَزَریلی از مشرق و باد آق‌یل (یا باد سفید، معروف به باد گَرْمیج) از مغرب به آنجا می‌وزد (همان، ص 76ـ77؛ نیز رجوع کنید به قاسمی، ج 1، ص 14ـ15). آب آشامیدنی شهر از آبراهه دشت مغان و چاهها تأمین می‌شود.شهر جعفرآباد از راه اصلی با شهرهای گِرْمی (مرکز شهرستان گرمی) در جنوب به طول حدود هشتاد کیلومتر و پارس‌آباد (مرکز شهرستان پارس‌آباد) در شمال به طول حدود 35 کیلومتر مرتبط است. از راه فرعی نیز با آبادیهای بخش، از جمله شورگُل (مرکز دهستان قشلاق جنوبی) در جنوب غربی به طول حدود چهل کیلومتر و آبادی بابک (در حدود بیست کیلومتری شمال غربی شهر بیله‌سوار)، ارتباط دارد ( رجوع کنید به قاسمی، ج 1، ص 299). گسترش محدوده شهری جعفرآباد نیز در جهت شمال غربی ـ جنوب شرقی، و به صورت طولی است و راه اصلی بیله‌سوار ـ پارس‌آباد از وسط آن می‌گذرد (مؤسسه عمران اردبیل، ص 62ـ64).اقتصاد شهر عمدتاً متکی به کشاورزی (به ویژه کشت گندم و جو) و دامپروری در دشتهای پیرامونِ شهر است. طبق سرشماری 1375 ش، حدود 45% ساکنان شهر در بخش کشاورزی، حدود 20% در بخش صنعت و بقیه در بخش خدمات فعالیت داشته‌اند (قاسمی، ج 1، ص 189). برخی اهالی آن در کشت و صنعت پارس (به مساحت هجده هزار هکتار در دشت شمال و شمال‌غربی شهر) اشتغال دارند. در کنار شهر جعفرآباد، دو سیلو (انبار غله، یکی با ظرفیت هفت هزار تُن و دیگری با ظرفیت یکصد هزار تُن) و واحد صنعتی دامپروری، با مساحتی در حدود 320 هکتار، در شمال‌غربی شهر (احداث در 1344 ش)، فعال است (مؤسسه عمران اردبیل، ص 62، 86-92). همچنین این شهر دارای یک مرکز تحقیقات و آزمایش کشاورزی و دامپروری (قاسمی، ج 1، ص 187) و دو بوستان به نامهای پارک جنگلی (به مساحت هشتادهزار متر مربع، احداث در 1374 ش) و فدک (به مساحت هفت هزار متر مربع، احداث در 1375 ش) است (سازمان برنامه و بودجه استان اردبیل، ص 440).محل شهر جعفرآباد و دشتهای پیرامون آن، در گذشته قشلاق عشایر شاهْسَوَن * به شمار می‌رفت. ظاهراً به سبب موقعیت مناسب جغرافیایی، اولین فعالیتهای عمرانی منطقه در آنجا آغاز شد (قاسمی، ج 1، ص 187). با شروع فعالیتهای عمرانی شرکتِ شیار آذربایجان در حدود 1318 ش، هسته اولیه آبادی شکل گرفت (همانجا؛ مؤسسه عمران اردبیل، ص 136) و با اجرای طرحِ هادی روستایی (از طرحهای عمرانی روستایی که بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تهیه و اجرا می‌کند) بافت مسکونی آن منظم‌تر شد. شهر کنونی دارای سه بافت شهری است: هسته اولیه در کنار انبارهای شرکت شیار آذربایجان (با مساکن کوچک)، بافت توسعه یافته در امتداد راه ارتباطی جعفرآباد ـ آبادی چالْمِه کَنْدی (در فاصله حدود سه کیلومتری جنوب شهر جعفرآباد)، و بافت قسمتهای مهاجرنشین (مؤسسه عمران اردبیل، ص 52، 104، 136ـ137).نام آبادی جعفرآباد در گذشته یوشان آباد (یوشان، نام گیاهی در منطقه) بود. پس از انجام شدن فعالیتهای عمرانی در آنجا، شاه‌آباد نامیده شد (همان، ص 52؛ قاسمی، ج 1، ص187؛ نیز رجوع کنید به فرهنگ جغرافیائی آبادیها ، ج 4، ص 22). در سرشماری 1335 ش، نام این آبادی شاه‌آباد (با 563 تن جمعیت) در شهرستان مشکین شهر ذکر شد (ایران. وزارت کشور. اداره کل آمار عمومی، ج 1، ص 521). در دهه 1350 ش، از اسکان طایفه میکائیلو (از ایل شاهسَوَن) در این آبادی یاد شده ( رجوع کنید به بیگدلی، ص 242) و غلامحسین ساعدی (ص 65ـ66) به آبادی بزرگ شاه‌آباد (با536 ، 2 تن جمعیت) در دهستانِ مغانِ بخش بیله سوار (در شهرستان مشکین‌شهر) اشاره کرده است. آبادی شاه‌آباد پس از پیروزی انقلاب اسلامی (1357 ش) جعفرآباد نامیده شد (مؤسسه عمران اردبیل، همانجا). در 1365 ش، نام آن در دهستانِ مغان شرقی بخش بیله‌سوار (در شهرستان مغان) ذکر شد ( رجوع کنید به مرکز آمار ایران، 1367 ش، ص 17). آبادی جعفرآباد به موجب تصویبنامه هیئت‌وزیران (ش 53/5/1/11737) در 18 مرداد 1366 مرکز دهستان قشلاق شرقی (در شهرستان مغان) شد (ایران. قوانین و احکام، 1370 ش، ص 737ـ 738). با تبدیل بخش بیله‌سوار به شهرستان و تشکیل بخش قشلاق دشت در 17 تیر 1370، آبادی جعفرآباد مرکز بخش شد ( رجوع کنید به ایران. وزارت کشور. معاونت سیاسی و اجتماعی، 1371 ش، ص 15؛ همو، 1382 ش، ص 14). این آبادی در 16 بهمن 1373 به موجب تصویبنامه هیئت‌وزیران (ش 1750 ت 14199 ک)، به شهر تبدیل شد (ایران. قوانین و احکام، 1375 ش، ص 64). جمعیت شهر جعفرآباد در سرشماری 1375 ش، 863 ، 5 تن بود (مرکز آمار ایران، 1376 ش، ص هفتادوسه).این شهر سه مسجد دارد که یکی از آنها مسجدجامع است (مؤسسه عمران اردبیل، ص 109). اهالی آن شیعه دوازده امامی‌اند و به فارسی و ترکی آذری سخن می‌گویند ( فرهنگ جغرافیائی آبادیها ، ج 4، ص 22).منابع: ایران. قوانین و احکام، مجموعه قوانین سال 1374، تهران: روزنامه رسمی کشور، 1375 ش؛ همو، مجموعه قوانین و مقررات مربوط به وزارت کشور: از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی تا پایان 1369، تهران 1370 ش؛ ایران. وزارت کشور. اداره کل آمار عمومی، گزارش خلاصه سرشماری عمومی کشور در سال 1335، ج 1: تعداد و توزیع ساکنین کشور، تهران 1339 ش؛ ایران. وزارت کشور. معاونت سیاسی و اجتماعی. دفتر تقسیمات کشوری، سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران ، تهران 1371 ش؛ همو، نشریه تاریخ تأسیس عناصر تقسیماتی به همراه شماره مصوبات آن ، تهران 1382 ش؛ محمدرضا بیگدلی، ایلسون ( شاهسون ) های ایران، تهران 1374 ش؛ سازمان برنامه و بودجه استان اردبیل. معاونت آمار و اطلاعات، آمارنامه استان اردبیل 1376، [ تهران ] 1378 ش؛ غلامحسین ساعدی، خیاو، یا، مشکین‌شهر، تهران 1354 ش؛ فرهنگ جغرافیائی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران ، ج 4: سالیان ـ بیله‌سوار، تهران: سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح، 1371 ش؛ احد قاسمی، مغان: نگین آذربایجان، ج 1: جغرافیای شهرستانهای پارس‌آباد، بیله‌سوار و گرمی ، تهران 1377 ش؛ مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن مهرماه 1365: نتایج تفصیلی شهرستان مغان ، تهران 1367 ش؛ همو، سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1375: نتایج تفصیلی کل کشور ، تهران 1376 ش؛ مؤسسه عمران اردبیل، طرح هادی شهری جعفرآباد ، [ اردبیل 1375 ش ] (منتشر نشده)؛ نقشه راهنمای استانهای آذربایجان شرقی ـ غربی و اردبیل ، مقیاس 000 ، 600: 1، تهران: گیتاشناسی، [ بی‌تا. ].
