جرجنت (به عربی: جرجنت و کرکنت؛ کرکنتی نسبت عارفی سیسیلیتبار در سده چهارم/ دهم، بوده است)، اگریجنتوم . این شهر در حالی که از شکوه باستانی خود بسیار فاصله داشت، در 214/829 به دست مسلمانان افتاد و ویران شد، یا به احتمال بیشتر، در سال بعد از بیم بازگشت رومیان شرقی (بیزانسیها) متروک گردید. با این همه، در دوره حکومت مسلمانان دوباره رونق گرفت و [ در 278 (ابناثیر، ج 7، ص 505 506) ] درگیر جنگ با حکومت بَلَرم (پالرمو) شد که به کشمکشهای خونین نیمه نخست سده چهارم/ دهم انجامید، به ویژه در سالهای 325ـ329/ 937ـ941 که اهالی اگریجنتوم بر زمامداران فاطمی شوریدند. والی فاطمیان در صِقِلیه (سیسیل) سالمبن راشد بود. سپس، خلیفه مهدیه، القائم [ حک : 322ـ 334 ]، خلیلبن اسحاق (سردار عرب) را جانشین وی ساخت. خلیل، جرجنت را به ولایتی فرمانبردار حکومت فاطمیان تبدیل نمود و شماری از سرشناسان شهر را اسیر و روانه افریقا کرد و کشتی اسیران را در میانه راه غرق نمود [ (همان، ج 8، ص 339) ]. پس از آن، جرجنت تحتفرمان امرای کَلبی صقلیه در آمد و بعد از زوال قدرت آنان در حدود 431/ 1040، در قلمرو ابنحَوّاس، امیرِ قَصریانّه (کاستروجووانی) که قصری در جرجنت داشت، قرار گرفت. در هرجومرج فراگیری که پیش از آمدن نورمانها [ وایکینگهای اسکاندیناویایی که از قرن سوم تا چهارم/ نهم تا دهم به سواحل برّ اروپا هجوم بردند ] پدید آمد، شهر نخست به دست ایوببن تَمیم امیرزاده زیری [ حک : اواخر قرن چهارم تا اواسط قرن ششم میلادی ] و سپس به چنگ یکی از شریفهای حَمّودی [ حک : 406ـ547 ] اسپانیا افتاد. نورمانها، تحت فرماندهی روژه [ در منابع اسلامی: رُجار ]، در 20 ربیعالا´خر 480/25 ژوئیه 1087 شهر را از شریف گرفتند و از آن پس جرجنت بخشی از قلمرو نورمانهای سیسیلی شد. ادریسی (متوفی 560؛ نزهة المشتاق، ج 2، ص 599 600) جرجنت [ به تعبیر او: کرکنت ] را شهری پررونق با بازارهای پرکالا، بناهای زیبا و آثار باستانی باشکوه (بیگمان معابد یونانی موردنظر اوست) وصف کرده است. [ در قرن هفتم/ سیزدهم، یاقوت حموی (ذیل «کرکنت») کرکنت را شهری در جزیره صقلیه معرفی کرده است. در اواسط قرن نهم، حمیری (ص 493) از قدمت و زیبایی، بزرگی قلعه، باغ و بوستان و بازارهای پر رونق آنجا و وفور نعمت آن سخن گفته است ]. امروزه از دوره اسلامی چیزی بهجای نمانده مگر نام «پورتا بیبرّیا» (بابالرّیاح، دروازه بادها) که هنوز هم متداول است. در [ کتابخانه آن به نام ] بیبلیوتکا لوچیزیانا شماری نسخه خطی عربی نگهداری میشود.منابع: [ ابناثیر؛ محمدبن محمد ادریسی، کتاب نزهة المشتاق فی اختراق الا´فاق، قاهره: مکتبة الثقافة الدینیة، بیتا.؛ محمدبن عبداللّه حمیری، الروضالمعطار فی خبرالاقطار، چاپ احسان عباس، بیروت 1984؛ یاقوت حموی ]؛M. Amari, Storia dei Musulmani di Sicilia and Biblioteca Arabo-Sicula , index; Muhammad B. Muhammad Idrīsī, L'Italia nel libro del re Ruggero , ed. Amari and Schiaparelli, Rome 1883, 31-32 in the text, 36 in the trans.