14 ) جراید در افریقای شرقی. تاریخ جراید و توسعه و کاربرد آن در میان مسلمانان شرق افریقا بسیار مختصر است. با این همه، از واپسین سالهای سده سیزدهم/ نوزدهم تاکنون، روشنفکران مسلمانِ [ این منطقه ] از دیگر نقاط جهان اسلام، به‌ویژه از مصر، روزنامه و مجله دریافت کرده و خوانده‌اند. همین ارتباطات باعث پدید آمدن علاقه به تأسیس رسانه‌های محلی شد. نخستین مسلمانی که به این کار اقدام کرد شیخ امین‌بن علی مزروعی بود. وی عالمی مسلمان از مومباسا (مَنبَسه) بود که با کارها و آثار منتشرشده سیدجمال‌الدین اسدآبادی، محمد عبده و محمد رشیدرضا آشنایی داشت. شیخ‌امین و گروهی از علمای مسلمان سواحل افریقای شرقی، روزنامه‌ها و مجله‌هایی چون المنار را مرتباً مطالعه می‌کردند. امین، به سبب دلمشغولی با جایگاه نازل مسلمانان و اسلام در این منطقه، تصمیم گرفت تا با استفاده از جراید، سطح آگاهی دینی و فرهنگی و سیاسی مسلمانان را، بیشتر همسو با خط‌مشی اصلاح‌طلبان خاورمیانه، ارتقا دهد.او در آغاز روزنامه‌ای در ابعاد کوچک تأسیس نمود که الصحیفه نام داشت. اندکی پس از آن، در 1311 ش/1932، روزنامه بزرگ‌تری به نام الاصلاح را بنیان نهاد. هزینه‌های روزنامه را وی، با کمک برخی از هوادارانش، تأمین می‌کرد. الاصلاح به دو زبان سواحلی و عربی منتشر می‌شد که بخش سواحلی آن اغلب ترجمه‌ای تقریبی از بخش عربی بود. بدین ترتیب، با کاربرد زبان سواحلی، که زبان میانجی افریقای شرقی محسوب می‌شود، خوانندگان بیشتری جذب این روزنامه شدند. این روزنامه در باره اوضاع سیاسی و اقتصادی و دینی در نواحی ساحلی افریقای شرقی بحث می‌نمود و به‌طور مرتب اخبار دیگر نقاط جهان اسلام را نیز درج می‌کرد و بدین واسطه سردبیر آن، اغلب بر آن بود تا جهان اسلام را به همبستگی بیشتر فرا خواند.در 1301 ش/1932، شیخ‌امین قاضی مومباسا شد. وظایف جدید، وی را واداشت تا اداره الاصلاح را به عالم مسلمان دیگری به نام شیخ عبداللّه الحَص واگذار کند. بدین ترتیب، تفاوت چشمگیری در رویکرد و سبک این روزنامه پدید آمد که در آن زمان چندان مطلوب و مؤثر نبود، به گونه‌ای که همین امر باعث شد کمی بعد، انتشار آن متوقف شود. با این حال، شیخ‌امین، پس از انتصابش به سِمَت قاضی، و در 1306 ش/ 1937 به سِمَت قاضی‌القضات یا شیخ‌الاسلامِ کنیا، به نوشتن ادامه داد و کتابچه‌هایی در باره اسلام چاپ نمود. یکی از این کتابچه‌ها گزیده مقاله‌هایی از الاصلاح بود که با عنوان اُوُنگُزی (در سواحلی به‌معنای ارشاد) به چاپ رسید.بدین ترتیب، توسعه چاپ و نشر روزنامه به پیروان فرقه احمدیه * (قادیانیه) محول گردید (رجوع کنید به کنیا * ، مسلمانان). ورود آنان [ به عرصه مطبوعات ] در دهه 1310 ش/1930، با مواجهه مستقیم جوامع اسلامی همراه شد و خود شیخ‌امین مبارزه با آنها را در افریقای شرقی به راه انداخت. با این حال، در تانزانیا آنان دو روزنامه تأسیس کردند: یکی به سواحلی با نام مَپِنزی یا مونگو (عشق خدا) و دیگری به انگلیسی با نام ایست افریکن تایمز . هر دو روزنامه سرسختانه از اسلام دفاع می‌کردند و با شرح طولانی تعالیم اسلام و پیوند آن با جامعه معاصر، به چالشهای پی‌درپی کلامی با مسیحیان و مسیحیت می‌پرداختند. بدیهی است که این دو روزنامه در موفقیت نسبی فرقه احمدیه در تانزانیا سهیم بوده‌اند.همچنین جامعه شیعیان دوازده امامی تانزانیا، در دهه 1340 ش/1960 مجله ماهانه اسلامی دِلایت (نور) را تأسیس کرد که به صورت خیلی ساده منتشر می‌شد و بودجه آن را اعضای این جامعه تأمین می‌کردند. این نشریه و همچنین نشریه دیگری به نام افریکا اسماعیلی، که جامعه اسماعیلی به طور نامنظم چاپ می‌کند، گستره توزیع محدودی دارند. خوانندگان این دو مجله به سختی از جوامع مخاطب خود فراتر می‌روند. دو روزنامه فرقه احمدیه، تبلیغاتی بدعت‌آمیز انگاشته می‌شوند و بنابراین، مسلمانانِ دیگر آنها را نماینده عقاید درستِ دینی یا روش مطلوب ارائه اسلام در افریقای شرقی نمی‌دانند. تاکنون هیچ نشریه اسلامی مورد قبول عموم مسلمانان در این منطقه منتشر نشده است.
