دفرمری شارل فرانسوا

دِفرمری، شارل فرانسوا ، شرق‌شناس و محقق فرانسوی.او در 18 دسامبر 1822/ 3 ربیع‌الآخر 1238 در شهر کامبره به دنیا آمد. پدرش سردفتر اسناد رسمی بود. دفرمری در مدرسة لویی‌لوگران در پاریس به تحصیل پرداخت. سپس، زبان عربی را نزد ژوزف توسن رنو و کوسن دوپرسوال و فارسی را نزد اتین‌مارک کاترمر (مورخ و شاگرد سیلوستر دوساسی*) آموخت. او در 1848/1264، تاریخ سرزمینهای اسلامی را در مدرسة زبانهای شرقی تدریس می‌کرد. دفرمری از 1859/ 1275 به تدریس زبان عربی پرداخت و در 1871/ 1288 جانشین کوسن پرسوال، صاحب کرسی استادی عربی، شد. پس از آن عضو انجمن آسیایی گردید و به همراه مک گوکن دوسلان در نشر )مجموعه‌ای دربارة مورخان عربِ جنگهای صلیبی( شرکت کرد. این مجموعه زیرنظر فرهنگستان دستنوشته‌ها و ادبیات که دفرمری در 1869/1286 به عضویت آن درآمد، منتشر می‌شد.دفرمری در حوزه‌های زبان و ادبیات فارسی، تاریخ کشورهای عرب و ادبیات کلاسیک فرانسه، آثاری از خود برجا گذاشته است. وی مترجم و ویراستار و محقق نکته‌دانی است و آثارش در زمینة کتابهای تاریخی به زبان فارسی جایگاه خاصی دارد. او تحقیقات پتی دولاکرواً و سیلوستر دوساسی را در زمینة آثار بزرگ تاریخی فارسی که در سدة هفدهم/ پانزدهم آغاز کرده بودند، ادامه داد.دفرمری مترجم و مصحح بسیاری از آثار تاریخی و ادبی به فارسی است که در )مجلة آسیایی( به چاپ رسیده‌اند؛ از جمله، دو بخش روضة‌الصفای میرخواند درباره تاریخ سلاطین غوری و تاریخ سامانیان که بین سالهای 1842ـ1845/ 1258 ـ 1261 چاپ شد. او در 1844/1260، بر مطلع السعدین و مجمع‌البحرین عبدالرزاق سمرقندی نقدی نوشت. تاریخ سلجوقیان حمداللّه مستوفی را در 1848 و 1849/ 1264 و 1265 چاپ کرد. در 1851/1267، قسمتهایی از آثار میرخواند و خواندمیر را درباره جنوب روسیه و قفقاز ترجمه کرد و با حواشی به‌چاپ رساند و یک سال پس از آن، تاریخ خانهای مغول ترکستان و آسیای مرکزی، برگرفته از حبیب‌السیر تألیف خواندمیر، را منتشر کرد. سپس، سفرنامه ابن‌بطوطه را با همکاری سانگی‌نتی ترجمه و به همراه متن در چهار مجلد در 1852ـ 1859/ 1269ـ1275 به چاپ رساند (دارمستتر ، ص 28). از دیگر آثار تاریخی او )مجموعة تاریخ شرق( و )مجموعة نقد، واژه‌شناسی و جغرافی( است که برادران دیدو در 1854 در پاریس به چاپ رساندند. دفرمری، دربارة نشانها و سکه‌ها و همچنین در حوزة ادبیات آثاری دارد. او گلستان سعدی را ترجمه کرد (پاریس 1858) و در 1858/ 1274 مقالة )نگاهی اجمالی به زندگی و شعر حافظ( را برای )مجلة آسیایی( نوشت. وی همچنین چکیده‌ای از بوستان سعدی را به زبان فرانسه ترجمه کرد (← )مجلة آسیایی(، 1859).دفرمری دو مقاله باعنوان )«پژوهشهای جدید دربارة اسماعیلیان و باطنیان شام»( و )«دربارة تاریخ اسماعیلیان و باطنیان ایران»( را در )مجلة آسیایی( (1854، ج 3، ص 373ـ421، 1856، ج 8 ، ص 353ـ387) به چاپ رساند. او همچنین دربارة زبان چغتایی تحقیق کرده و در 1871/ 1288 نقدی بر ) فرهنگ لغات ترکی شرقی( ، تألیف پاوه کورتای ، نوشتهاست. وی همچنین در 1873/1290، ترجمة فرانسوی ) خاطرات بابر( را در )مجلة محققان( چاپ کرد.آثار دفرمری نشان‌دهندة توجه و وسواس علمی او برای شناخت منابع و اسناد مهم است. بیشتر آثار وی امروزه نیز جزو منابع مورخان است. کتابخانه‌ای که در حیات علمی‌اش پدید آورد، بیانگر کنجکاوی او در مقام مورخ و شرق‌شناس است. دفرمری پس از یک بیماری طولانی در اوت 1883/ شوال 1300 در سن ـ والری ـ ان ـ کو (در نرماندی) درگذشت (برای اطلاع بیشتر از سرگذشت و آثار دفرمری ← دارمستتر، ص 27ـ29).منابع :James Darmesteter, "Rapport sur les travaux de Conseil de la société asiatique pendant l'année 1883-1884", Journal Asiatique, vol.4 (1884); Charles François Defrémery and Charles Adrien Casimir Barbier de Meynard, Catalogue de livres ancient et mondernes [de] la bibliothéque de feu M. Ch. Defrémery, Paris 1884; Dictionnaire de biographie fran(aise, vol.10, Paris 1963, s.v. "Defrémery" (by J. Richardot).