دریای چین، بخشی از اقیانوس آرام از سنگاپور و تنگة مالاکا تا تنگة تایوان. تنگة تایوان دریای چین را به دو بخش شرقی و جنوبی تقسیم می‌کند که بخش جنوبی آن به دریای چین مشهور است. وسعت دریای چین 086، 319، 2 کیلومترمربع و حداکثر ژرفای آن 600،4 متر است و به جنوب‌شرقی چین، اندونزی، شبه‌جزیرة مالی، بورنئو، فیلیپین و تایوان محدود می‌شود ()فرهنگ جغرافیایی مریام وبستر(، ذیل "China Sea"). این دریا دارای جزایر متعددی است، از جمله اسپرتلی ، مکلزفیلد ، پرسل و پراتس که از مهم‌ترین جزایر اقتصادی این دریا و دارای منابع نفتی و گازی بسیار غنی هستند. نیمی از نفت‌کشهای جهان در آبهای این دریا رفت و آمد می‌کنند ()دایرة‌المعارف جغرافیایی جهان( ، ذیل "South China Sea").در دوران سلسلة هان (ﺣک : 202ق‌م ـ 220م)، کشورهای همسایة دریای چین از طریق این دریا با یکدیگر مناسبات تجاری داشتند. این دریا نقطة شروع راه ابریشم دریایی بود که با گذر از هند، سریلانکا و منتهاالیه شمالی بحر احمر به شهر رم در ایتالیا می‌رسید (همانجا).در دوره ساسانیان، (ﺣک : ﺣ 226ـ ﺣ 652م)، ایرانیان پایگاههای دریایی خود در مدیترانه را از دست دادند ولی توانستند بر راه دریایی از دریای چین و تجارت ابریشم از چین به مصر و مدیترانه نظارت داشته‌باشند (اقتداری، ص 69). حداقل تا اواخر دورة ساسانیان، ایرانیان در دریای چین کشتیرانی می‌کردند (طاهری، ص 310).در منابع دورة اسلامی، از دریای چین با نامهایی چون بحرالصین، بحرالصینی و بحرصَنجی یاد شده‌است (برای نمونه ← سیرافی، ص 29، 64؛ مسعودی، 1967، ص 61). به‌نظر می‌رسد منظور ابن‌خرداذبه (ص 70) از البحرالشرقی نیز همان دریای چین باشد. دریای چین برای بازرگانان مسلمان اهمیت تجاری داشت. آنان برای تبادل کالا با چینیها پس از پیمودن مسیر بندر سیراف* (در خلیج‌فارس) تا دریای چین در بندر خانفو* (کانتون) لنگر می‌انداختند (← سیرافی، ص 24ـ30) و کالاهای چینی مانند ابریشم، ادویه و برخی داروهای گیاهی را از طریق این دریا به ممالک اسلامی می‌آوردند (ابن‌خرداذبه، همانجا). دزدان دریایی، طوفانها و موجهای سنگین و طولانی‌بودن راه دریایی از ممالک اسلامی تا دریای چین، بازرگانی مسلمانان را در این دریا با مشکلاتی مواجه می‌کرد، ازاین‌رو کالاهای چینی در ممالک اسلامی کمیاب بود (برای برخی از این مشکلات و خطرها ← سیرافی، ص 23ـ24؛ مسعودی، 1965ـ1979، ص 183ـ184). باوجود سختیها و خطرهای سفر در این دریا، کشتیرانی مسلمانان و چینیها در آن در سده‌های ششم و هشتم پررونق گزارش شده‌است (← ادریسی، ج 1، ص 94؛ ابن‌بطوطه، ج 2، ص 576). هرچند ابن‌بطوطه (همانجا) بر آن است که فقط کشتیهای ساخت چین قادرند از دریای چین عبور کنند.جغرافی‌دانان مسلمان در تقسیم‌بندی دریاهای جهان، دریای چین را دریای هفتم نامیده‌اند (برای نمونه ← یعقوبی، ج 1، ص 182؛ ابن‌رسته، ص 88 ـ89) و دریانوردان مسلمان نیز پس از آن، دریایی قابل کشتیرانی نمی‌شناختند (مسعودی، 1386، ص 47). در برخی گزارشهای مورخان و جغرافی‌دانان مسلمانان دربارة این دریا، عجایبی ذکر شده (برای نمونه ← ابن‌فقیه، ص 13؛ مسعودی، 1965ـ1979، ص 184) که در کتابهای عجایب‌نویسی* فارسی و عربی نیز آمده‌است (برای نمونه ← طوسی، ص 425ـ426؛ قزوینی، ص 106ـ108).در پایان قرن نهم/ پانزدهم و در دورة سلسلة مینگ (ﺣک : 769ـ1054/ 1368ـ1644) در چین، پادشاه وقت به گسترش مناسبات تجاری و سیاسی با هند و اقیانوس هند که در گذشته ازبین رفته‌بود، بسیار علاقه‌مند بود. در نتیجه، تجارت آنان با هند، به‌ویژه مالاکا، در این دریا برقرار شد (← سوزا ، ص 1).پس از ورود پرتغالیها به هند (سدة هشتم/ چهاردهم)، آنان بر تجارت دریای چین نیز تسلط یافتند و به تجارت برده و ادویه پرداختند و در 1039/1630 از طریق این دریا به بازارهای هند، ژاپن و مانیل دسترسی یافتند. اما بلافاصله بعد از ورود هلندیها و انگلیسیها به مجمع‌الجزایر اندونزی در سدة یازدهم/ هفدهم، رقابت میان آنها و پرتغالیها برای دردست‌گرفتن تجارت در این دریا شدت گرفت. در 1143/1730، پرتغالیها مرکز بازارهای خود را از بندر ماکائو (در جنوب‌شرقی ژاپن) به اقیانوس هند تغییر دادند. این عامل در کنار رشد شرکت هند شرقی انگلیسیها، به‌عنوان اصلی‌ترین رقیب آنان در دریای چین، ادامه بقای پرتغالیها را در دریای چین با تهدید روبه‌رو کرد (← همان، ص 6، 48، 76، 167ـ168).بعد از پایان جنگ تریاک اول میان چین و انگلستان (1255ـ 1258/ 1839ـ1842)، وظیفة نیروهای دریایی انگلیس در دریای چین محفاظت از این دریا در برابر دزدان دریایی و تشویق به تجارت قانونی بود. انگلیسیها توانستند طی پنج پیمان، در بنادر دریای چین مانند کانتون، نینگپو و شانگهای کنسولگری برپا کنند و نیروهای نظامی آنها برای حفظ کنسولگریها، کشتیها و موقعیت تجاری و بازرگانی آنان در آنجا مستقر شدند (دلریمپل‌هی ، ص 4).منابع : ابن‌بطوطه، رحلة ابن‌بطوطة، چاپ محمد عبدالمنعم عریان، بیروت 1407/1987؛ ابن‌خرداذبه؛ ابن‌رسته؛ ابن‌فقیه؛ محمدبن محمد ادریسی، کتاب نزهة‌المشتاق فی اختراق‌الآفاق، بیروت 1409/1989؛ احمد اقتداری، از دریای پارس تا دریای چین، تهران 1364ش؛ حسن‌بن یزید سیرافی، رحلة‌السیرافی، چاپ عبداللّه حبشی، ابوظبی 1999؛ محمود طاهری، سفرهای دریایی مسلمین در اقیانوس هند، مشهد 1380ش؛ محمدبن محمود طوسی، عجایب‌المخلوقات، چاپ منوچهر ستوده، تهران 1345ش؛ زکریابن محمد قزوینی، عجائب المخلوقات و غرائب‌الموجودات، چاپ محمدبن یوسف قاضی، قاهره 2006؛ علی‌بن حسین مسعودی، اخبارالزمان، بیروت 1386/1966؛ همو، کتاب‌التنبیه والاشراف، چاپ دخویه، لیدن 1894، چاپ افست 1967؛ همو، مروج‌الذّهب و معادن‌الجوهر، چاپ شارل پلّا، بیروت 1965ـ1979؛ یعقوبی، تاریخ؛John C. Dalrymple Hay, The suppression of piracy in the China Sea, 1849, London 1889; Encyclopedia of world geography, ed. R. W. McColl, New York: Golson Books, 2005, s.v. "South China Sea" (by Arthur Holst); Merriam-Webster's geographical dictionary, Springfield, Mass.: Merriam- Webster, 2001; George Bryan Souza, The survival of empire: Portuguese trade and society in China and the South China Sea 1630-1754, Cambridge 2004.
