حداد حسن بن احمد

حَدّاد، حسن بن‌احمد، کنیه‌اش ابوعلی، محدّث و عالم علم قرائت در قرن پنجم و ششم. سبب شهرت او به حدّاد اشتغال پدرش به آهنگری بوده است (یافعی، ج 3، ص 161). وی در 419 در اصفهان متولد شد و اولین‌بار در پنج سالگی استماع حدیث کرد (ابن‌جوزی، ج 17، ص 199؛ ذهبی، 1424، ج 11، ص 232؛ ابن‌جزری، ج 1، ص 206). پدرش هر روز او را برای تحصیل و استماع حدیث به مسجد ابونُعَیم اصفهانی می‌برد. حدّاد کتابهای حدیثی متعددی از وی فراگرفت (ذهبی، 1424، ج 11، ص 233ـ234)؛ ازاین‌رو، او را مهم‌ترین راوی حدیث از ابونعیمِ اصفهانی* دانسته‌اند (رجوع کنید به سمعانی، ج 1، ص 177؛ یافعی، همانجا).دیگر مشایخ مهم ابوعلی حدّاد، عبداللّه‌بن محمد عطار، عبدالرحمان‌بن احمد عِجْلی رازی، عبداللّه‌بن احمد صفار، هارون‌بن محمد کاتب، فضل‌بن محمد قاشانی و احمدبن فضل باطِرقانی بودند (رجوع کنید به ذهبی، 1404ب، ج 1، ص 471؛ همو، 1406، ج 19، ص 304؛ ابن ‌جزری، همانجا).دانش‌پژوهان برای حدّاد منزلتی ویژه قائل بودند و به قصد دیدار او سفر می‌کردند (سمعانی، همانجا). از جمله شاگردان و راویان حدیث از او، عبداللّه‌بن احمد خِرَقی، محمدبن اسماعیل طرسوسی، احمدبن محمد لَبان، حسن‌بن احمد هَمَذانی، عبداللّه‌بن علی طامذی و محمدبن ابی‌نصر مهجوف بودند (ذهبی، 1406، ج 19، ص 304ـ305؛ ابن‌جزری، همانجا؛ برای دیگر راویان رجوع کنید به ذهبی، 1424، ج 11، ص 233، 866، ج 12، ص 54، 507، 838، 878، 882، 1018، 1047).حدّاد را ثقه، خیر، صالح و پایبند به دین وصف کرده‌اند (رجوع کنید به سمعانی، همانجا؛ ابن‌عماد، ج 4، ص 47). وی قرآن را به چندین روایت قرائت می‌کرد (همانجاها). برخی مؤلفان او را دارای اسناد عالی روایی دانسته و بر آن‌اند که اشتغال وی به احادیث و روایات از معاصرانش بیشتر بوده است (رجوع کنید به ذهبی، 1404الف، ص 151؛ ابن‌شاکر کتبی، ج 12، ص 129).ابوعلی حدّاد در 515 در اصفهان فوت کرد (سمعانی، ج 1، ص179؛ ذهبی، 1364ـ 1365، ج2، ص30؛ مهدوی، ص254) و در همانجا به خاک سپرده شد (ذهبی، 1406، ج 19، ص 307). برادرش، ابوالفضل حمدبن احمد، هم از عالمان قرآنی و حدیثی عصر خود به شمار می‌رفت (مافَرّوخی،ص 30ـ31؛ ذهبی، 1424، ج 10، ص 558). فرزند حدّاد، ابونعیم عبیداللّه، نیز از حافظان و عالمانِ تجوید بود (ابن‌اثیر، ج 10، ص 617؛ ذهبی، 1406، ج 19، ص 304؛ نیز برای شرح حال محمد فرزند عبیداللّه رجوع کنید به سمعانی، ج 2، ص 147ـ148).منابع : ابن‌اثیر؛ ابن‌جزری، غایة لنهایة فی طبقات القرّاء، چاپ برگشترسر، قاهره ]بی‌تا.[؛ ابن‌جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت 1412/1992؛ ابن‌شاکر کتبی، عیون‌التواریخ، ج 12، چاپ فیصل سامر و نبیله عبدالمنعم داود، بغداد 1397/1977؛ ابن‌عماد؛ محمدبن احمد ذهبی، تاریخ‌الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ بشار عواد معروف، بیروت 1424/2003؛ همو، سیراعلام النبلاء، ج 19، چاپ شعیب ارنؤوط، بیروت1406/1986؛ همو،کتاب‌المعین فی‌طبقات المحدثین، چاپ همام عبدالرحیم سعید، عمان 1404الف؛ همو، کتاب دول الاسلام، حیدرآباد، دکن 1364ـ1365؛ همو، معرفةالقرّاء الکبار علی الطبقات و الاعصار، چاپ بشار عواد معروف، شعیب ارنؤوط، و صالح مهدی عباس، بیروت 1404ب؛ عبدالکریم‌بن محمد سمعانی، التحبیر فی‌المعجم الکبیر، چاپ منیره ناجی سالم، بغداد 1395/ 1975؛ مُفَضَّل‌بن سعد مافَرّوخی، کتاب محاسن اصفهان، چاپ جلال‌الدین حسینی طهرانی، تهران 1312ش؛ مصلح‌الدین مهدوی، تذکرةالقبور، یا، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان 1348ش؛ عبداللّه‌بن اسعد یافعی، مرآةالجنان و عبرةالیقظان، بیروت 1417/1997.