حامض ابوموسی سلیمان بن محمد

معرف

زبان‌شناس و نحوی بغدادی
متن
حامِض، ابوموسی سلیمان‌بن محمد، زبان‌شناس و نحوی بغدادی. زبیدی (ص170) نام وی را محمدبن سلیمان نوشته است. از تاریخ ولادت وی اطلاعی در دست نیست.وی شاگرد احمدبن یحیی ثعلب* (متوفی 291) بود و چهل سال از محضر او بهره برد و پس از درگذشت وی به تدریس پرداخت (ابن‌ندیم، ص 86؛ خطیب بغدادی، ج10، ص 85ـ 86). در نحو پیرو مکتب کوفه بود و از علمای بنام آن مکتب به‌شمار می‌رفت (زبیدی، همانجا؛ خطیب بغدادی، ج10، ص 85). او با اتخاذ شیوه‌هایی از مکتب بصره، این دو مکتب را باهم آمیخت و در هر دو مکتب تبحر یافت (ابن‌ندیم، همانجا؛ قفطی، ج 2، ص 22). وی به کوفه سفر کرد و در آنجا به تدریس کتاب الادغام ابوزکریا یحیی فرّاء* (متوفی 207) پرداخت (خطیب بغدادی، ج10، ص 85ـ86).حامض فردی متدین و معتمد بود و در نگارش و ضبط مطالب، بسیار دقت داشت (ابن‌ندیم، ص 87؛ خطیب بغدادی، ج10، ص 85). از شاگردان وی، ابوعمر محمدبن عبدالواحد الزاهد معروف به غلام ثعلب* (متوفی 345) و ابوجعفراحمدبن یعقوب‌بن یوسف اصفهانی معروف به برزویه (بزرویه) بودند (خطیب بغدادی، همانجا).تندخویی وی مانع از آن شد که حتی به او اجازه دهند بر جنازه استادش نماز بخواند و به سبب همین تندخویی او را حامض (ترش‌روی) لقب دادند (زبیدی، همانجا؛ سیوطی، ج 1، ص 601). وی بخیل نیز بود، چنان‌که به ابن‌فاتک معتضدی/ ابوفاتک مقتدری سفارش کرده بود که مکتوباتش به دست کسی از اهل علم نرسد (زبیدی، همانجا؛ ابن‌خلّکان، ج 2، ص 406).حامض در زمان خلافت مقتدر عباسی، در 25 ذیحجّه 305 درگذشت و در باب التِّبْن (محله‌ای در بغداد) دفن شد (زبیدی، همانجا؛ یاقوت حموی، ج 11، ص 255).حامض کتابهایی تألیف کرده بود با عناوین خلق‌الانسان، النبات، الوحوش، مختصرالنحو، غریب الحدیث، السَّبق و النِّضال، و ما یذکَّر و یوُنَّث من الانسان و اللباس (ابن‌ندیم؛ خطیب بغدادی، همانجاها؛ زرکلی، ج 3، ص 132).منابع : ابن‌خلّکان؛ ابن‌ندیم (تهران)؛ خطیب بغدادی؛ محمدبن حسن زبیدی، طبقات النحویین و اللغویین، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره 1373/1954؛ خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت 1999؛ عبدالرحمان‌بن ابی‌بکر سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره 1384؛ علی‌بن یوسف قفطی، انباه الرواة علی انباه النحاة، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، ج 2، قاهره 1371/1952؛ یاقوت حموی، معجم‌الادباء، بیروت 1400/1980.
نظر شما
مولفان
گروه
رده موضوعی
جلد 12
تاریخ 93
وضعیت چاپ
  • چاپ شده