چوروخ، رودی در ترکیه در حوضه آبریز دریای سیاه. چوروخ یا چورقصو (سامی، ذیل «چورقصو») یا چوروخنهری (رجوع کنید به )اطلس عثمانی(، ص 76، نقشه)، با 376 کیلومتر طول (میدان لاروس، ذیل "Coruh irmagi")، از کوههای مسجد، به ارتفاع 3250 متر در جنوب غربی حوضه آبریز دریای سیاه، سرچشمه میگیرد (د.ترک، ذیل "Coruh irmagi") و با جهت غربی و با دریافت شاخههایی از راست و چپ تا بایبورد*، چوروخصویی نامیده میشود. در جنوب بایبورد رو به شمال مینهد و پس از پیمودن حدود بیست کیلومتر و پیوستن رود لوری در شمال بایبورد به آن، چوروخایرماغی نام میگیرد و در جهت مشرق پس از اسپیر، در جهت شمالشرقی جریان مییابد، سپس شاخابههایی از سمت چپ به آن میپیوندد. پس از آن، با دریافت شاخابههایی از سمت راست از جمله رودهای بزرگی چون اولتو (رجوع کنید به د.ترک، ذیل "Oltu cayi") و برتا (رجوع کنید به همان، ذیل "Berta suyu")، که از کوههای چوروخ سرچشمه میگیرندــ به مسیر خود ادامه میدهد. ارتفاع بستر آن از سطح دریای آزاد، از 1500 تا 400 متر متغیر است. عرض آن نیز از دوازده تا چهارمتر و عمق آن از دو تا پنج متر است؛ ازاینرو، قایقهای باری تقریبا در سراسر سال در بخش سفلای آن کار میکنند. گاهی در فصول پرباران و هنگام ذوب شدن برفها، رود طغیان میکند و زمینهای جلگهای اطراف را فرامیگیرد. 355 کیلومتر این رود در خاک ترکیه است و در نقطه مرزی مارادیتوارد خاک گرجستان میشود و در جنوب بندر باطوم* به دریای سیاه میریزد (د. ترک، ذیل "Coruh irmagi"؛ میدان لاروس، همانجا). مصب آن خلیجگونهای را، به درازای شش کیلومتر، تشکیل میدهد (د. ترک، همانجا؛ نیز رجوع کنید به )اطلس جغرافیایی ترکیه(، بخش 2، نقشه 14).توده کوههایی، چون کوههای مسجد و یالنیزچام، که در جنوب بستر رود چوروخ قرار دارند، نیز رشتهکوه چوروخ نامیده میشوند. ارتفاع اغلب این کوهها بیش از سه هزار متر است (میدان لاروس، ذیل"Coruh daglari").در گذشته، ولایتی به نام چوروخ وجود داشته که نام آن از همین رود گرفته شده بوده است. امروز بخش اعظم آن ولایت، در استان آرتوین قرار دارد (در اینباره رجوع کنید به آرتوین*).منابع : شمسالدینبن خالد سامی، قاموس الاعلام، چاپ مهران، استانبول 1306ـ1316/ 1889ـ1898؛Azarbayjan Savet Ensiklopediyasi, Baku 1976-1987; EI2, s.vv. "Coruh" (by Fr. Taeschner), "Rize" (by Suraiya Faroqhi); Meydan Larousse: buyuk lugat ve ansiklopedi, Istanbul: Meydan Yayinevi, 1990-1991; Osmanli atlasi: xx. yuzl baslari, ed. Rahmi Tekin and Yasar Bas, Istanbul: Osmanli Arastirmalari Vakfi, 2003; TA, s.vv. "Oltu cayi" (by R. Izbirak), "Berta suyu", "Coruh irmagi"; Turkiye cografya atlasi, Istanbul: Dogan Burda Rizzoli, 2004; TDVIA, s.vv. "Artvin" (by Metin Tuncel), "Ayastefanos Antlasmasi" (by Ali Ihsan Gencer).