چورم

چورُم، استان و شهری در ترکیه.1) استان چورم. در شمال مرکزی ترکیه واقع است. از شمال به استانهای قسطمونی، سینوپ و سامسون، از مشرق به استان آماسیه، از جنوب به استان یوزغاد/ یوزغات، از جنوب غربی به استان کِرک قلعه و از مغرب به استان چانغری/ چانگیری محدود می‌شود. این استان در منطقه کوهستانی واقع شده و از کوههای مهم آن اگرلی‌داغی، قره‌داغ و کرلارداغی‌است. رودهای قزل ایرماق، یشیل ایرماق و چورم چای، از ریزابه‌های آن، در این استان جاری‌اند (رجوع کنید به )اطلس جغرافیایی ترکیه(، بخش 1، ص 17ـ20، بخش 2، نقشه 26ـ27).استان چورم مشتمل است بر شهرستانهای هیمنه که در تولید فرش شهرت دارد، بیگ پازاری و ایاش که دارای چشمه‌های آب گرم هستند و نلی‌خان که مرکز تولید برنج است ()اطلس عثمانی(، ص 62).جمعیت استان چورم در 1382ش/ 2003، حدود 000 ،174 نفر بوده است()سازمان‌ملل متحد(، ص277).2)شهر چورم. در دشتی زیبا و گسترده واقع است (سامی، ذیل مادّه). شهر چورم با راههای اصلی آنکارا ـ سامسون با دیگر شهرهای ترکیه در ارتباط است (رجوع کنید به )اطلس جغرافیایی ترکیه(، بخش 1، ص 19ـ20).از آثار باستانی شهر، مسجدجامع و قلعه چورم واقع در شمال شهر است (رجوع کنید به همان، بخش 2، نقشه 26ـ27). شهر چورم پیش از اسلام، تاویوم یا تائویون نام داشت و در دره آلاجا، در راه شاهی آسیای صغیر (روم)، واقع بود (موستراس، ص 244؛ رمزی، ص 29، 50، 243، 257).در دوره عثمانی، ولایت چورم مدتی سَنجَقِ مستقلی به مرکزیت شهر چورم، و مدتی نیز در ولایت آنکارا و جزء سنجق یوزغاد بود (رجوع کنید به سامی؛ )اطلس عثمانی(، همانجاها).شهر چورم در دوره عثمانی دارای مسجدجامع، تکیه، حمام، بازار، مکتب‌خانه و قلعه بود (رجوع کنید به اولیا چلبی، ج 2، ص 408).در نزدیکی شهر چورم، در ده علوان چلبی، مزار شیخ علوان، پسر عاشق‌پاشا* شاعر معروف، قرار دارد (همان، ج 2، ص 410) که وجود آن نشان‌دهنده رواج عقاید علویان بکتاشی در چورم است. در دوران معاصر گاهی درگیریهای خونین و کوتاه مدت میان صاحبان این عقاید و دیگر فرق اسلامی، در این شهر روی داده است (شانکلند، ص 1).منابع : اولیا چلبی؛ شمس‌الدین‌بن خالد سامی، قاموس‌الاعلام، چاپ مهران، استانبول 1306ـ1316/ 1889ـ1898؛ ک. موستراس، المعجم الجغرافی للامبراطوریة العثمانیة، ترجمة و تعلیق عصام محمد شحادات، بیروت 1423/2002؛Osmanli atlasi: xx. Yuzyl baslari, ed. Rahmi Tekin and Yasar Bas, Istanbul: Osmanli Arastirmalari Vakfi, 2003; W.M. Ramsay, The historical geography of Asia Minor, Amsterdam 1962; David Shankland, The Alevis in Turkey: the emergence of a secular Islamic tradition, London 2003; Turkiye cografya atlasi, Istanbul: Dogan Burda Rizzoli, 2004; United Nations, Demographic Yearbook, New York 2006.