دره صوف

دره‌صوف، از ولسوالی (شهرستان)های ولایت (استان) سمنگان. ولسوالی دره‌صوف که از آن به‌عنوان درة یوسف نیز نام برده شده، در شمال افغانستان و در جنوب‌غربی ولایت سمنگان* واقع است ()فرهنگ جغرافیای تاریخی و سیاسی افغانستان( ، ج 4، ص 179؛ د. ایرانیکا، ذیل مادّه). اکثر اهالی آنجا هزاره*های شیعة دوازده امامی‌اند. فارسی دری و ازبکی از زبانهای رایج آنجاست (د. ایرانیکا، همانجا؛ یزدانی، ج 1، ص288؛ دولت‌آبادی، ص 185). دره‌صوف تا پیش از 1343ش/ 1964 جزو ولایت مزارشریف بود و پس از آن به ولایت سمنگان پیوست (← دولت‌آبادی، ص 88، 91، 113ـ 114، 185) . معدن زغال‌سنگ دره‌صوف شهرت بسیار دارد؛ در 1304/ 1886، زغال‌سنگ در این منطقه کشف و استخراج آن از 1339ش/1960، آغاز شد. این معدن با داشتن 102 میلیون تن زغال‌سنگ، بزرگ‌ترین ذخیرة طبیعی افغانستان بود و موجب اهمیت اقتصادی این منطقه شد. به‌همین‌سبب در 1349ش/ 1970، شهر دره‌صوف ساخته شد (گروتس‌باخ ، ص 122؛ د. ایرانیکا، همانجا؛ دولت‌آبادی، ص 187). گروتس‌باخ بین 1350 تا 1353ش/ 1971ـ1974، دره‌صوف را تنها مرکز مسکونی و بازار عمدة سمنگان برشمرده که نام اصلی آن دره سَرکاری و نام محلی آن دره‌صوف بوده‌است (همانجا).پس از روی کار آمدن دولت کمونیستی افغانستان به ریاست نورمحمد تره‌کی* در 1357ش/1978، اهالی دره‌صوف از پیشگامان مقاومت در برابر کمونیستها بودند و در ششم حوت/ اسفند 1357، برضد کمونیستها قیام کردند. هرچند این قیام سرکوب شد، اما از دره‌صوف به شهرهای دیگر افغانستان راه یافت (← حق‌شناس، ص 390ـ391؛ موسوی ، ص 180؛ طنین، ص 253). در آن زمان حکومت محلی خودمختار در هزاره‌جات* شکل گرفت که دره‌صوف یکی از ولایتهای آن محسوب می‌شد (دولت‌آبادی، ص 117، 122).دره‌صوف همواره از مراکز مقاومت در برابر طالبان بود و در 1378ش/1999، مورد هجوم طالبان قرار گرفت و مغازه‌ها و بازارهای آنجا به آتش کشیده شد (← گوتمن ، ص 182؛ جوستوتسی ، ص 117؛ فهیم دشتی، ص 35).ولسوالی دره‌صوف براساس تقسیمات جدید به دو ولسوالی دره‌صوف بالا و دره‌صوف پایین تقسیم شده‌است. دره‌صوف بالا، در 135 کیلومتری جنوب‌غربی شهر آیبک، مرکز ولایت سمنگان، و در ارتفاع 1337 متری از سطح دریا در منطقه‌ای کوهستانی و نیمه‌کوهستانی واقع شده‌است. مساحت این ولسوالی 911،2 کیلومترمربع است و براساس سرشماری 1382ش/2003، جمعیت آن 473،52 تن گزارش شده‌است. شغل اکثر اهالی دره‌صوف بالا کشاورزی، دامداری و قالی‌بافی است. معدن مشهور زغال‌سنگ نیز در دره‌صوف بالا قرار دارد («پلان انکشافی ولسوالی: ولسوالی دره‌صوف بالا»، ص 3، 5؛ «ولسوالی دره‌صوف بالا»، 2012).دره‌صوف پایین در 117 کیلومتری غرب شهر آیبک و در ارتفاع 248،1 متری از سطح دریا واقع شده‌است. مساحت این ولسوالی 708،1 کیلومترمربع است و براساس سرشماری 1382ش/ 2003، جمعیت آن 859،55 تن گزارش شده‌است. اکثر اهالی این ولسوالی نیز به کشاورزی، دامداری و برخی از صنایع اشتغال دارند. از مهم‌ترین محصولات کشاورزی دره‌صوف پایین گندم و نخود است («پلان انکشافی ولسوالی : ولسوالی دره‌صوف پایین»، ص 3؛ «ولسوالی دره‌صوف پایین»، 2012).منابع : «پلان انکشافی ولسوالی: ولسوالی دره‌صوف بالا، ولایت سمنگان»، تهیه و ترتیب توسط شورای انکشافی ولسوالی دره‌صوف بالا، 2007، .NABDPRetrieved Sep.8, 2012, from http://www. mrrd-nabdp.org/ attachments/article/133/ Dari Sufi Bala Full DDP.Pdf;«پلان انکشافی ولسوالی: ولسوالی دره‌صوف پایین، ولایت سمنگان»، تهیه و ترتیب توسط شورای انکشافی ولسوالی دره‌صوف پایین، 2007، NABDP.Retrieved Sep.8, 2012, from http://www. mrrd-nabdp.org /attachments /article/133/ Dari Suf Payan Full DDP.Pdf;ش. ن. حق‌شناس، دسایس و جنایات روس در افغانستان: از امیردوست محمدخان تا ببرک، تهران 1363ش؛ بصیراحمد دولت‌آبادی، شناسنامه افغانستان، تهران 1382ش؛ ظاهر طنین، افغانستان در قرن بیستم: 1996ـ 1900، تهران 1384ش؛ محمد فهیم دشتی، لحظه فاجعه : روایت ترور احمدشاه مسعود، ]بی‌جا[: مردمک، 1390ش؛ اروین گروتس باخ، جغرافیای شهری در افغانستان، ترجمة محسن محسنیان، مشهد 1368ش؛ «ولسوالی دره‌صوف بالا»، مقام ولایت سمنگان جمهوری اسلامی افغانستان، 2012.Retrieved Sep.8, 2012, from http://samangan.gov.af/ fa/page/5652;«ولسوالی دره‌صوف پایین»، مقام ولایت سمنگان جمهوری اسلامی افغانستان، 2012.Retrieved Sep.8, 2012, from http://samangan.gov.af/ fa/page/5653;حسین‌علی یزدانی، پژوهشی در تاریخ هزاره‌ها،] مشهد[ 1372ش؛EIr., s.v. "Darra-ye Sūf" (by Daniel Balland); Antonio Giustozzi, Empires of mud: wars and warlords in Afghanistan, New York 2009; Roy Gutman, How we missed the story: Osama bin Laden, the Taliban, and the hijacking of Afghanistan, Washington, DC. 2008; Historical and political gazetteer of Afghanistan, ed. Ludwig W. Adamec, vol.4: Mazar-i-Sharif and North- Central Afghanistan, Graz 1979; Sayed Askar Mousavi, The Hazaras of Afghanistan: an historical, cultural, economic and political study, Richmond, Surrey 1998.