داوود خضر حسنی

معرف

خواننده و موسیقی‌دان یهودی مصری دارای ساخته‌های متنوعی از موسیقی سنّتی تا نوعی اپرای مصری
متن
داوود خضر حُسنی، خواننده و موسیقی‌دان یهودی مصری دارای ساخته‌های متنوعی از موسیقی سنّتی تا نوعی اپرای مصری. وی در 1286/ 1870 در خانواده‌ای یهودی در قاهره متولد شد. نام عبری او داوود خضر حییم هالِوی است. پدرش، معلم خضر (عبری: اِلیاهو)، جواهرساز و زرگر و نوازندة چیره‌دست عود بود. داوود برای تحصیلات ابتدایی به مدرسة فرر ، در قاهره، رفت و به گروه هم‌سرایان مدرسه پیوست و اندکی بعد یکی از اعضای شاخص این گروه شد. مدتی بعد، مدرسه را رها کرد و در کتاب‌فروشی سُکَّر به صحافی مشغول شد. داوود هنگام کار آواز می‌خواند و شیخ‌علی سُکَّر، که از علاقه‌مندان حلقه‌های ذکر بود، هنگامی که صدای شاگرد خود را شنید، او را بسیار تشویق کرد. از دیگر مشوقان داوود، شیخ‌محمد عبدُه بود که برای صحافی کتابهایش به کارگاه سکّر رفت‌وآمد می‌کرد. گفته‌های عبده در داوود انگیزه ایجاد کرد تا حرفة موسیقی را دنبال کند. پدر داوود از علاقه او به موسیقی آگاه شد، اما با آنکه خود به موسیقی گرایش داشت، با تصمیم پسرش برای آموختن موسیقی مخالفت کرد. داوود به‌ناچار از خانه گریخت و به شهر منصوره رفت. در آنجا به دیدار محمد شعبان، اولین معلم خود، شتافت و دو سال نزد او به فراگیری نوازندگی و اصول و قواعد مقامها پرداخت. سپس به قاهره بازگشت و در نهایت، پس از طی مراحل مقدماتی در فراگیری موسیقی، پدرش پذیرفت که او به‌طور حرفه‌ای به موسیقی بپردازد («داوود حسنی» ، 2008؛ عبدالحمید توفیق زکی، ص 137ـ138).داوود حسنی به شهرتی زودهنگام رسید، چنان‌که از او در کنار خوانندگان و موسیقی‌دانان مشهوری چون شانطوری، عبده حامولی، مَنیَلاوی، و محمدصالح کبیر نام می‌بردند. داوود به سرعت و از راه شنیدن و به‌صورت سینه‌به‌سینه آهنگها را می‌آموخت؛ به‌همین‌سبب، او را «فَنّان ذوالاُذُن‌الذَّهَبیة» (هنرمندی با گوش طلایی) می‌خواندند. او در آغاز، ترانه‌های شیخ عبدالرحیم مَسلوبی (قس عبدالحمید توفیق زکی، ص 138، که او را محمد عبدالرحیم مسلوب گفته‌است) را می‌خواند. همچنین، ترانه‌هایی را از حامولی خواند که مورد تحسین وی قرار گرفت. صدای داوود به صدای محمد عثمان شبیه بود. محمد عثمان نیز او را می‌ستود و گاهی گروه نوازندگان خود را در اختیار او می‌گذارد. داوود در بیست سالگی آهنگ‌سازی را آغاز کرد. نخستین «دور»ی که ساخت با مطلع «الحقُّ عِندی لَکِ یا اللّی غَرامُکِ زایِد» بود که محمد عثمان وی را به‌سبب ساخت این اثر بسیار ستود و داوود را جانشین خود خواند. پس از درگذشت حامولی و محمد عثمان، داوود حسنی از بزرگ‌ترین استادان موسیقی مصر شد. او در 1316ش/ دسامبر 1937، براثر بیماری درگذشت و در نزدیکی قاهره به خاک سپرده شد (همان، ص140؛ «داوود حسنی»، 2008).داوود حسنی در قالبهای سنّتی موسیقی مصری چون تواشیح، ادوار، مَواویل، و طَقاطیق (جمع طَقطوقه) آهنگهای زیادی ساخته‌است. او برای قصیده‌های «یوم‌الوداع»، «عُیون‌المَهی»، و «یا لَیلی لِظُلّی» نیز آهنگ ساخته‌است («داوود حسنی»، 2008).برخی از آثار داوود حسنی را دسته‌های موسیقی نظامی نیز اجرا کرده‌اند، از جمله لَیلةٌ فی العُمر ما فیش مِنها، و اَدِرنة یا حِلَوة. تصنیف اخیر انتشاری وسیع یافت و حتی به‌رغم ممنوعیت آن از سوی استعمارگران بریتانیا، به استانبول هم راه یافت. داوود حسنی را از اولین کسانی دانسته‌اند که نواهای فارسی، ترکی، بیزانسی، و اندلسی را که در آن هنگام در موسیقی مصری ناشناخته بود، به این موسیقی وارد کرد و براساس آنها آهنگهایی نیز ساخت، از جمله القَلبُ فی حُبّ ِالهَوی، الحُبُّ سُلطانُهُ قاسی، قلبی یُحِّبُک ولکن (همانجا). او در 1285ش/ 1906 برای ساخت آهنگ اسیرُالحُبّ از کنگرة موسیقی که در پاریس برگزار شد جایزه‌ای دریافت کرد (همانجا؛ نیز ← غطاس عبدالملک خشبه، ج 2، ص 288، پانویس).در حدود 1289ش/ 1910 سبکی جدید در موسیقی داوود حسنی رخ نمود که از درآمیختن موسیقی سنّتی مصری و کلاسیک اروپایی شکل گرفته بود. او در 1298/ 1919 به ساخت اُپِرِت روی آورد؛ نخستین اپرتی که ساخت صباح نام داشت. اپرتهای معروفِ اِسکافی، برگرفته از قصه‌های هزارویک شب، و شاه بندر از دیگر آثارِ او در این زمینه است. او چند اُپرا نیز ساخته‌است، از جمله شَمشون و دَلیلة و کلئوپاترا. تأثیرپذیری داوود حسنی از اروپاییان را می‌توان به‌سبب تحولات اجتماعی دانست، زیرا او در دوره‌ای می‌زیست که مصر در مسیر تحول قرار داشت. با اینکه تأثیر موسیقی اروپایی و موسیقی کشورهای همجوار در کار داوود حسنی دیده می‌شود، او بر این نظر بود که باید فضا و امکانات مناسبی برای موسیقی اصیل مصری ایجاد شود و بر استفاده از فواصل رُبعِ پرده تأکید می‌کرد («داوود حسنی»، 2008؛ احمد عبدالمجید، ص 121).موسیقی‌دانان و خوانندگان بسیاری با داوود حسنی همکاری داشته‌اند، از جمله زکی‌مراد، سیدمصطفی، محمد صابر، صالح عبدالحی، عبداللطیف بنّا، محمد عبدالمطلب، منیره المهدیه، آمال‌اَطرش که داوود حسنی به او لقب «اَسمَهان» داد، و امّکلثوم* (← «داوود حسنی»، 2008).منابع : احمد عبدالمجید، قصة الغناء و الموسیقی فی مصر، قاهره 2007؛ عبدالحمید توفیق‌زکی، اعلام‌الموسیقی المصریة عبر 150 سنة، ]قاهره [1990؛ غطاس عبدالملک خشبه، المعجم الموسیقی الکبیر، قاهره 2003ـ ؛"Daoud Hosni: music composer, 1870-1937", ed. David Marzouk, Abe Mourad, and Albert Gamill, Historical Society of Jews from Egypt, 2008. Retrieved Jan.4, 2012, from http:// hsje.org/ comdaoudhosn.htm(بیشتر مطالب این مقاله برگرفته از این منبع است).
نظر شما
مولفان
گروه
رده موضوعی
جلد 17
تاریخ 93
وضعیت چاپ
  • چاپ شده