دالز مایکل والترز

دالز، مایکل والترز ، پژوهشگر صاحب نام در تاریخ پزشکی دورة اسلامی. در 6 ژوئیه 1942/ 15 تیر 1321 در بالتیمور امریکا به دنیا آمد. پس از گذراندن دورة دبیرستان، مدرک کارشناسی را در رشتة تاریخ از کالج ترینیتی (هارتفورد)در 1964/ 1343ش گرفت. سپس کارشناسی‌ارشدش را در 1967/ 1346ش از دانشگاه کارولینای شمالی دریافت کرد وبه‌سبب علاقه به پژوهشهای خاورمیانه به دانشگاه پرینستون رفت و موضوع پایان‌نامة دکتری‌اش را به مطالعات خاور نزدیک اختصاص داد. او به توصیة استاد راهنمایش، آبراهام لیب اودوویچ ، پایان‌نامه‌اش را، با عنوان ) مرگ سیاه در خاورمیانه( ، به بررسی تاریخ اجتماعی طاعون اختصاص داد.دالز دکتری‌اش را در 1971/1350ش گرفت (دالز، 1977، ص VIII-VII؛ کانرد ، ص210). دانشگاه پرینستون در 1977/ 1356ش پایان‌نامة وی را به صورت کتاب منتشر کرد. اهمیت کتاب او در این است که رساله‌های راجع به طاعون که در دورة اسلامی به زبان عربی نگاشته شده، اغلب منتشر نشده و پراکنده‌است و به اشتباه ذیل عنوانهایی مانند دعا و عرفان فهرست‌نویسی شده‌است (برای آگاهی از اهمیت و فهرست مطالب این کتاب ← طاعون*).دالز در 1984/1363ش، به مقام استاد تمامی کرسی تاریخ رسید و نیز نشان عالی لیاقت به پاس خدمات را از دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در هایوارد دریافت کرد (سویج ـ اسمیت ، ص 603). در همان سال با همکاری عادل س. جمال ، به ترجمه، ویرایش و نوشتن مقدمه‌ای بر رساله دفع مضارّالأبدان ابن‌رضوان*، پزشک مصری، پرداخت. او در مقدمه دربارة پزشکی دورة اسلامی از جمله مکتب جالینوس‌گرایی، حرفه پزشکی، مصر در زمان فاطمیون، ابن‌رضوان، ابن‌جزّار، شرح پزشکی مصر از ابن‌رضوان، و نسخ خطی شناخته شده رساله دفع مضارّالأبدان بحث کرده‌است (← ابن‌رضوان ، مقدمة دالز، ص 3ـ73).دالز در 1985/1364ش در سمت پژوهشگر مهمان و عضو پژوهشی مهمان در زمینة تاریخ پزشکی در دانشگاه آکسفورد به کار مشغول شد (کانرد، ص 211). او سالهای پایانی زندگی خود را در آکسفورد به تحقیق دربارة تاریخ بیمارستانها در دورة اسلامی پرداخت. در همان سالها به بیماری جنون و بررسی تاریخ رفتارشناسی مجانین در دورة اسلامی علاقه‌مند شد و دریافت که پژوهش دربارة جنون، در قالب تاریخ‌نگاری بیمارستانها، دشوار است (همانجا). به همین دلیل در کتابی جداگانه با عنوان ) مجنون: دیوانه در جامعة اسلامی سده‌های میانه( ، به این موضوع پرداخت. این کتاب نخستین اثری است که در آن به جنبه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی مجانین در تمدن اسلامی پرداخته شده‌است. اهمیت کتاب او در این است که متون شرقی به‌جای مانده از سده‌های میانه، آشفتگیهای عقلی و روشهای درمان آنها را اغلب بر پایه سنّت جالینوسی و بیشتر غیربالینی وصف کرده‌اند. همچنین این توصیفات اغلب اندک و پراکنده‌اند و تفسیرشان دشوار است. از سویی دیگر، تعریف دیوانه (مجنون) در فرهنگ اسلامی مبهم است (← دالز، 1992، ص 1ـ2). دالز در این کتاب کوشیده‌است تا دیوانگی را علاوه بر بررسی در چهارچوب پزشکی، دینی، خرافه و قانون، براساس محیط اجتماعی جامعة اسلامی آن زمان بررسی کند (همان، پیشگفتار ایمیش ، ص VIII-[VII]؛ نیز← جنون* که برگرفته از این کتاب است).دالز مقالات مهمی نیز در زمینة تاریخ پزشکی، به‌ویژه مبتنی بر مسائل اجتماعی، نگاشتهاست که عبارت‌اند از: )«جذامی در جامعة اسلامی قرون میانه»( ، )«دیوانگی و درمانش در جامعة اسلامی»(، )«خاستگاههای بیمارستان اسلامی :افسانه و حقیقت»( . افزون بر این، او مقالات «مالاریا» و «جذام» را برای چاپ دوم ) دایرة‌المعارف اسلام( نگاشتهاست که در نوع خود کم‌نظیرند. )«خاستگاه جغرافیای طاعون : نقد»( ، )«شرح پزشکی اولیا چلبی در مصر قرن هفدهم»( که آن را با همکاری لیزر نگاشته‌است، و چند مقاله دیگر از جمله )«قحطی در جهان اسلام»( و )«گیاهان دارویی خاورمیانه‌ای»( که در ) فرهنگ قرون وسطا( منتشر شده،از دیگر تألیفات دالز است.دالز در اول دسامبر 1989/ 10 آذر 1368، بر اثر بیماری، در سانفرانسیسکو درگذشت (کانرد، همانجا؛ دالز، 1992، ص [IX]). با مرگ وی پژوهشهای او به‌ویژه تألیف کتابی دربارة تاریخ بیمارستانهای اسلامی ناتمام ماند. دالز با پژوهشهایش، زمینه‌های نکاویده‌ای از تاریخ پزشکی دورة اسلامی را تبیین کرد و الگوهای پیشرفته‌ای را برای پژوهش فراهم آورد.منابع :Lawrence I. Conrad, "Michael Walters Dols (1942- 1989)", Medical history, vol.34 (1990); Michael Walters Dols, The black death in the Middle East, Princeton, N. J. 1977; idem, Majnūn: the madman in medieval Islamic society, ed. Diana E. Immisch, Oxford 1992; Ibn Ridwān, Medieval Islamic medicine: Ibn Ridwān's treatise: On the , tr. Michael W. Dols, prevention of bodily ills in Egypt Arabic text edited by Adil S. Gamal, Berkeley, Calif. 1984; Emilie Savage-Smith, "In memorial: Michael Walters Dols (1942-1989)", Bulletin of the history of medicine, vol.64 (1990).