حنش صنعانی أبورشدین حنش بن عبدالله

حَنَش صنعانی، أبورِشْدِین حنش‌بن عبداللّه، تابعی و محدّث قرن اول. درباره نام پدر او در منابع اختلاف هست و در برخی از آنها علی ذکر شده است (برای نمونه رجوع کنید به حُمَیْدی، ج 1، ص 316؛ مِزّی، ج 7، ص 429). درباره او مطلب چندانی در منابع موجود نیست، خاصه که شرح حال وی با معاصران همنامش در آمیخته است (رجوع کنید به ابن‌عساکر، ج 15، ص 309ـ310؛ مزّی، ج 7، ص 430، 432). او به قریه صنعا، نزدیک دمشق، منسوب است (رجوع کنید به ابن‌عساکر، ج 15، ص 307ـ309؛ یاقوت حموی، ج 3، ص 426ـ427). ابن‌سعد (ج 5، ص 536) حنش را ایرانی دانسته است (مِنَالابناء). ابوسعیدبن یونس، حنش را از اصحاب علی علیه‌السلام معرفی کرده و گفته است که پس از شهادت آن حضرت، وی به مصر رفت و بعدها در فتوحات مغرب و اندلس شرکت کرد (رجوع کنید به ابن‌عساکر، ج 15، ص 312؛ مزّی، ج 7، ص 431؛ قس ابن‌سعد، ج 5، ص 93؛ حمیدی، ج 1، ص 316ـ 317). حنش در قیام عبداللّه‌بن زبیر شرکت داشت و سپاهیان اموی او را اسیر کردند اما خلیفه اموی، عبدالملک‌بن مروان، وی را آزاد کرد. رفتار نیک عبدالملک با حنش به این سبب بود که عبدالملک در هنگام فتوحات افریقیه نزد او بود (حمیدی، ج 1، ص 315ـ316؛ مزّی، همانجا). حنش نخستین فردی بود که عشورِ (مالیاتِ) افریقیه را جمع‌آوری کرد (حمیدی، ج 1، ص 318)، او در سال 100 در افریقیه درگذشت (رجوع کنید به مزّی، همانجا؛ قس ابن‌سعد، ج 5، ص 536 که از وفات حنش در مصر سخن گفته است). ابن‌سعد (همانجا) از سلمة‌بن سعیدبن منصوربن حنش، نواده حنش، نام برده است.حنش از علی‌بن ابی‌طالب علیه‌السلام، فَضَالة‌بن عُبَید، رُوَیْفع‌بن ثابت انصاری، ابوهریره و کسان دیگری روایت نقل کرده است (رجوع کنید به مزّی، ج 7، ص 430). از حنش، فرزندش حارث و نیز حارث‌بن یزید و سلامان‌بن عامر روایت نقل کرده‌اند (حمیدی، ج 1، ص 317؛ مزّی، همانجا). بنای مسجدجامعِ شهرِ سرقسطه را به او نسبت داده‌اند (رجوع کنید به ابن‌عساکر، ج 15، ص 315؛ ضبّی، ج 1، ص 345). ضبّی (ج 1، ص 347)، به نقل از ابوعلی غسانی، از دفن او در سرقسطه سخن گفته است. احمدبن عبداللّه عجلی (ج 1، ص 326) و ابوزُرعه (رجوع کنید به ابن‌ابی‌حاتم، ج 3، ص 291) او را ثقه دانسته‌اند. ابن‌ابی‌حاتم (همانجا) وی را فردی صالح در حدیث معرفی کرده است (نیز رجوع کنید به مزّی، همانجا).منابع: ابن‌ابی‌حاتم، کتاب الجرح و التعدیل، حیدرآباد، دکن 1371ـ1373/ 1952ـ1953، چاپ افست بیروت ]بی‌تا.[؛ ابن‌سعد (بیروت)؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت 1415ـ1421/ 1995ـ2001؛ محمدبن فتوح حُمَیْدی، جذوة المقتبس فی تاریخ علماء الاندلس، چاپ ابراهیم ابیاری، قاهره 1410/1989؛ احمدبن یحیی ضبّی، بغیة الملتمس فی تاریخ رجال اهل الاندلس، چاپ ابراهیم ابیاری، قاهره 1410/1989؛ احمدبن عبداللّه عجلی، معرفة‌الثقات، چاپ عبدالعلیم عبدالعظیم بستوی، مدینه 1405/1985؛ یوسف‌بن عبدالرحمان مِزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت 1422/2002؛ یاقوت حموی.