حمید کشمیری ملاحمیدالله

حمید کشمیری، ملاحمیداللّه، نویسنده و بزرگ‌ترین حماسه‌سرای کشمیر در سده سیزدهم. پدرش، مولوی حمایت‌اللّه، از علمای معروف کشمیر بود.از تاریخ تولد وی اطلاعی در دست نیست. او در دهکده نوپگ در کشمیر، در خانواده‌ای علمی و مذهبی به دنیا آمد. در اسلام‌آباد کشمیر علوم دینی و ادبی را آموخت. کشمیری به زبان فارسی و عربی تسلط داشت و با توجه به کاربرد واژه‌های پشتو در شعرش، به نظر می‌رسد که با این زبان نیز آشنا بوده است (رجوع کنید به ظهورالدین احمد، ج 4، ص 272؛ آفاقی کشمیری، ص 4؛ حبیب، ص 55). او با حکمرانان وقت، سیکها، مخالف بود و بر ضد آنان در کشمیر قیام کرد. مدتی به دربار افغان پیوست، اما به اسلام‌آباد برگشت و به تدریس پرداخت (ظهورالدین احمد، همانجا). وی به سلسله نقشبندیه وابسته بود و در اکبرنامه (ص 5ـ11) آنها را ستایش کرده است.معروف‌ترین اثر کشمیری، اکبرنامه است که در 1260، در بحر متقارب مقصور، و به پیروی از شاهنامه فردوسی* سروده شده است و به همین سبب او را فردوسی کشمیر لقب داده‌اند (آفاقی‌کشمیری، همانجا). در اکبرنامه به جنگ اول افغانها و انگلستان پرداخته شده است. این منظومه از 1327 به مدت دو سال و نیم در مجله آریانا در کابل به چاپ می‌رسید و سپس انجمن تاریخ افغانستان آن را در هزار نسخه چاپ کرد (کابل 1330ش).اثر دیگر او چای‌نامه است که در برابر ساقینامه ظهوری ترشیزی* سروده شده و نسخه‌ای از آن در کتابخانه شیخوپوره موجود است. دیگر آثار منظوم اوست: بی‌پوچ‌نامه/ بی‌بوج نامه که هرج و مرج و بی‌نظمی کشمیر را نشان می‌دهد، و شکرستان (راشدی، بخش 1، ص 216).وی دو اثر منثور نیز دارد: ناپُرسان‌نامه، که آن را بهترین نثر طنزآمیز کشمیر دانسته‌اند؛ و دستورالعمل (رجوع کنید به منزوی، ج 8، ص 1278؛ تیکو، ص 162؛ آفاقی‌کشمیری، ص 5؛ راشدی، همانجا). حمید کشمیری در 1264، یعنی چهار سال بعد از اتمام اکبرنامه، در کشمیر وفات یافت (راشدی، بخش 1، ص 215؛ آفاقی‌کشمیری، ص 4).منابع: صابر آفاقی‌کشمیری، «حمید کشمیری، یا، فردوسی کشمیر»، آریانا، سال 28، ش 1 (دلو و حوت 1348)؛ گرداری لعل تیکو، برگزیده از پارسی‌سرایان کشمیر، تهران 1342ش؛ اسداللّه حبیب، «جنبش جنگنامه‌سرایی در شعر دری سده نزده افغانستان»، خراسان، سال 2، ش 1 (جدی ـ حوت 1360)؛ حمیداللّه‌بن حمایت‌اللّه حمید کشمیری، اکبرنامه: اثر منظوم حمید کشمیری، به‌تصحیح محمد ابراهیم خلیل و به اهتمام محمدشفیع رهگذر، ]کابل[ 1330ش؛ حسام‌الدین راشدی، تذکره شعرای کشمیر، بخش 1، لاهور 1983؛ ظهورالدین احمد، پاکستان‌مین فارسی ادب، ج 4، لاهور 1985؛ احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، اسلام‌آباد 1362ـ1370ش.