چتالجه

چَتالْجَه، نامی‌که‌در زمان‌عثمانیها به‌شهر قدیمی‌فارسالا / فارسالوس‌داده‌شد. این‌شهر در ایالت‌تسالی‌در مرکز یونان‌قرار دارد (موستراس، ص‌و پانویس‌4). اولیا چلبی‌(ج‌8، ص‌201) آن‌را به‌ صورت‌چطالجه‌ضبط‌کرده‌است‌. در حملات‌سلطان‌بایزید اول‌به‌روم‌شرقی‌(از 797 تا 800) ــ که‌به‌فتح‌بلغارستان‌انجامید (شکیب‌ارسلان‌، ص‌65) ــ چتالجه‌نیز در 799/1397 تسخیر شد و جزو امپراتوری‌عثمانی‌در آمد (اولیا چلبی‌، همانجا؛ هامر ـ پورگشتال‌، ج‌1، ص‌؛ اوزتونا ، ج‌2، ص‌317ـ 318). به‌رغم‌شورشهایی‌که‌در این‌شهر علیه‌ترکان‌عثمانی‌رخ‌داد (از جمله‌شورشهای‌سالهای‌1096ـ1111)، حکومت‌عثمانی‌تا 1298، که‌تسالی‌جزو یونان‌شد، در شهر دوام‌داشت‌(رجوع کنید به تسالی‌*). چتالجه‌شش‌مسجد، یک‌مدرسه علوم‌دینی‌و تکایای‌متعدد داشت‌که‌مشهورترین‌آنها تکیه دوربالی‌بابا بود (سامی‌، ج‌3، ص‌1867، ستون‌2). امروزه‌یونانیها این‌شهر را فارسالا می‌نامند (رجوع کنید به ( اطلس‌جامع‌جهان‌تایمز )، نقشه‌81). در سال‌2006، جمعیت‌آن‌حدود 500 ، 13 تن‌بوده‌است‌(ویکی‌پدیا، ذیل‌"Farsala" ).در قسمت‌اروپایی‌ترکیه‌نیز شهری‌به‌نام‌چتالجه‌وجود دارد که‌در نقشه متعلق‌به‌زمان‌عثمانی‌در ولایت‌استانبول‌آمده‌است‌(رجوع کنید به نصراللّه‌و همکاران‌، نقشه 1)، اما سامی‌(ج‌3، ص‌1867، ستون‌1) آنجا را در سنجق‌مرکزی‌ذکر کرده‌است‌و موستراس‌(ص‌240) در ولایت‌ادرنه‌. اولیا چلبی‌(ج‌3، ص‌484) آن‌را چتالجه‌استانبول‌نیز نامیده‌است‌. در 783، سلطان‌مراد اول‌این‌شهر را از رومیان‌شرقی‌گرفت‌و اهالی‌آن‌را به‌پرداخت‌خراج‌واداشت‌(عاشق‌پاشازاده‌، ص‌60). در دوران‌عثمانی‌، شهر دارای‌مسجدجامع‌فرهادپاشا، تکایا، و کاخهای‌ییلاقی‌سلاطین‌عثمانی‌و اعیان‌استانبول‌بود (اولیا چلبی‌، ج‌، ص‌484ـ486).منابع‌: اولیا چلبی‌؛ شمس‌الدین‌بن‌خالد سامی‌، قاموس‌الاعلام‌، چاپ‌مهران‌، استانبول‌1306 ـ 1316/ 1889ـ 1898؛ شکیب‌ارسلان‌، تاریخ‌ الدوله العثمانیه، چاپ‌حسن‌سماحی‌سویدان‌، دمشق‌1422/ 2001؛ درویش‌احمد عاشق‌پاشازاده‌، عاشق‌پاشازاده‌تاریخی‌، چاپ‌عالی‌بیگ‌، استانبول‌1332؛ ک‌. موستراس‌، المعجم‌الجغرافی‌للامبراطوریه العثمانیه، ترجمه و تعلیق‌عصام‌محمد شحادات‌، بیروت‌1423/2002؛Joseph von Hammer-Purgstall, Geschichte des osmanischen Reiches, Graz 1963; Mehmet Nasrullah, Mehmet Rusdu, and Mehmet Esref, Osmanl( atlas( ( xx.yuzy(l baslar(), ed. Rahmi Tekin and Yasar Bas, Istanbul 2003; Yilmaz Oztuna, Buyuk Turkiye tarihi, vol.2, Istanbul 1983; The Times comprehensive atlas of the world , London: Times Books, 2005; Wikipedia. 4 Dec. 2006. [Online]. Available: http://en.wikipedia.org/wiki/ Main- Page [22 Nov. 2006].