جُوَیریه بنت حارث، یکی از همسران پیامبر اسلام صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم. نام اصلی وی بَرَّه بود (به‌معنای حلقه در بینی، و در باره زن، کنایه از زن زیبایی است که همسر خود را در بند خود می‌آورد) که پیامبر اکرم بعد از ازدواج با او، به‌سبب ناخوشایند داشتن این نام، آن را به جویریه (مصغّر جاریه) تغییر دادند (واقدی، ج 1، ص 412؛ ابن‌سعد، ج 8، ص 118ـ 119).او نیز همچون دیگر همسران پیامبر ملقب به اُمّ المؤمنین بود و چون به قبیله بنی مُصْطَلَق *، از منطقه خُزاعَه، تعلق داشت نسبتهای مصطلقیه و خزاعیه را برای وی ذکر کرده‌اند (رجوع کنید به سمعانی، ج 5، ص 312؛ ابن‌حجر عسقلانی، ج 7، ص 565).بنا بر گزارش واقدی (ج 1، ص 404ـ412) و ابن‌سعد (ج 2، ص 63ـ64، ج 8، ص 116 ـ117)، او دختر حارث‌بن ابی‌ضرار، رئیس قبیله بنی‌مصطلق، بود و در غزوه بنی‌مصطلق که همسرش کشته شد و خودش به اسارت در آمد، از رسول‌اکرم درخواست کمک کرد، پیامبر وی را خرید و آزاد کرد، اما جویریه پس از آزادی، به پیشنهاد پیامبر، به عقد حضرت در آمد.پیامبر صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم به عنوان مهریه او، چهل تن را آزاد کردند و به روایتی، مسلمانان در تأسی به پیامبر، همگی اسیران این جنگ را آزاد کردند. با توجه به این گفته جویریه، که وی هنگام ازدواج با پیامبر بیست ساله بوده (ابن‌سعد، ج 8، ص 120)، تاریخ تولد او دو سال قبل از بعثت پیامبر (پانزده سال قبل از هجرت) بوده است.نام جویریه در سلسله سند برخی روایات آمده است (برای نمونه رجوع کنید به بخاری، ج 2، ص 248؛ ابن‌حجر عسقلانی، ج 7، ص 566ـ567). از جمله راویان او، عبداللّه‌بن عباس (متوفی ح 70) و مجاهدبن جَبر مکی (متوفی 104) بودند (مزّی، ج 35، ص 146).در برخی اخبار در سبب نزول آیه 51 سوره احزاب، که پیامبر را در طلاق همسرانش مخیر کرده، جویریه یکی از آن همسران پیامبر ذکر شده است که پس از نزول این آیه، پیامبر از آنان کناره‌گیری نمود (رجوع کنید به طبری؛ طبرسی، ذیل آیه).جویریه در سال 56، در زمان خلافت معاویه (حک: 41ـ60)، در مدینه درگذشت و مروان بن حکم، والی آنجا، بر جنازه او نماز خواند (ابن‌سعد، همانجا؛ قس ابن‌عساکر، ج 3، ص 219 در 60، ص 220 در 65).منابع: ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، چاپ علی محمد بجاوی، بیروت 1412/1992؛ ابن‌سعد (بیروت)؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینه دمشق، چاپ علی شیری، بیروت 1415ـ1421/ 1995ـ2001؛ محمدبن اسماعیل بخاری، صحیح البخاری، [چاپ محمد ذهنی افندی]، استانبول 1401/1981؛ سمعانی؛ طبرسی؛ طبری، جامع؛ یوسف‌بن عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت 1422/2002؛ محمدبن عمر واقدی، کتاب المغازی للواقدی، چاپ مارسدن جونز، لندن 1966.
