جوهری تبریزی، میرزامقیم، شاعر قرن یازدهم، فرزند استاد میرزا علی زرگر تبریزی. تذکره‌نویسان به‌سال تولد وی اشاره‌ای نکرده‌اند. او تبریزی بود اما در عباس‌آباد اصفهان زندگی می‌کرد (نصرآبادی، ص 198؛ خلیل، ج 2، ص 175). ابتدا زرگر بود و سپس به تجارت پرداخت (همانجاها). در ریحانه الادب (مدرس‌تبریزی، ج 1، ص440) شرح‌حال او با جوهری زرگر بخارایی، شاعر معاصر اثیرالدین اخسیکتی (متوفی ح 570)، خلط شده است (آقا بزرگ طهرانی، ج 9، قسم 1، ص210؛ دیهیم، ج 2، ص 151). وی را همچنین نباید با جوهری هروی*، صاحب طوفان البکاء فی مقاتل الشهداء، یکی دانست (رجوع کنید به تربیت، ص 101).جوهری در زمان جهانگیر (پادشاه مغول هند، حک:1014ـ 1037) و فرزندش شاه‌جهان (حک: 1037ـ 1068) بارها به هند سفر کرد (خلیل، همانجا). مدتی نیز در هرات به خدمت حسن خان شاملو، حاکم آن منطقه، رسید (آذربیگدلی، ص 29؛ آفتاب رای لکهنوی، ج 1، ص 167).از اشعار جوهری فقط ابیاتی پراکنده در تذکره‌ها باقی مانده است. خوشگو (ج 1، گ 42 پ) و خلیل (همانجا) از ظرافت طبع و بذله‌گویی او سخن گفته‌اند. وی قطعه‌ای هفده بیتی در باره تاریخ عمارتی از شاه‌عباس دوم (حک: 1052ـ1077) سروده که مصرعهای اول آن به تاریخ آغاز بنا و مصرعهای دوم آن به تاریخ انجام بنا اشاره دارد (دیهیم، ج 2، ص150).وی بر اثر بیماری در اصفهان درگذشت. تاریخ وفاتش مشخص نیست اما می‌دانیم که تا 1057 (تاریخ اتمام بنای عمارت شاه‌عباس) زنده بوده است (رجوع کنید به دیهیم، همانجا).منابع: لطفعلی‌بن آقاخان آذربیگدلی، آتشکده آذر، چاپ جعفر شهیدی، چاپ افست تهران 1337 ش؛ آفتاب رای لکهنوی، تذکره ریاض العارفین، چاپ حسام‌الدین راشدی، اسلام‌آباد 1355ـ1361 ش؛ آقابزرگ طهرانی؛ محمدعلی تربیت، دانشمندان آذربایجان، تهران 1314 ش؛ علی‌ابراهیم خلیل، تذکره صحف ابراهیم، نسخه خطی کتابخانه دانشگاه توبینگن، شOr. 711 ، نسخه عکسی موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، ش 2974ـ2977؛ بندربن داس خوشگو، سفینه خوشگو، نسخه خطی کتابخانه موزه بریتانیا، ش 4672. Or، نسخه عکسی موجود در کتابخانه بنیاد دایره المعارف اسلامی؛ محمد دیهیم، تذکره شعرای آذربایجان، تبریز 1367 ش؛ محمدعلی مدرس‌تبریزی، ریحانه الادب، تهران 1374 ش؛ محمدطاهر نصرآبادی، تذکره نصرآبادی، چاپ وحید دستگردی، تهران 1361 ش.
