تحریم، سوره، شصتوششمینسورةقرآنکریمدر ترتیبمصحفو یکصدوهفتمیندر ترتیبنزول. از آخرینسورههایمَدَنیاست. 12 آیه، 240 کلمهو 1060 حرفدارد. آنرا سورة«متحرّم» نیز خواندهاند (زرکشی، ج، ص؛ فیروزآبادی، ج، ص). نامسورهاز آیةنخستآنگرفتهشدهاست.نخستینآیاتسورهبهماجراییمیانپیامبر و برخیاز همسرانشاشارهدارد کهدر آنها خداوند بهپیامبر خطابمیکند کهچرا یکیاز حلالهایالاهیرا بر خود حرامکردهاستتا رضایتبرخیهمسرانشرا بهدستآورد، سپسبهآنحضرتفرمانمیدهد کهسوگند خود را بشکند. طباطبائی(ج 19، ص) اینهشدار و عتابرا، بهدلیلآیاتبعدی، در واقعمتوجههمسران، و براییاریرساندنبهپیامبر دانستهاست. آیاتسومو چهارمسورهبهبخشدیگریاز این ماجرا اشارهمیکند کهدر آنیکیاز همسرانپیامبر (در تفاسیر: حَفصَه) اینراز پیامبر (احتمالاً تحریمآنحلال الاهی) را با دیگری(در تفاسیر: عایشه) در میانمیگذارد و قرآنکریمآندو را بهتوبهاز آزار پیامبر فرامیخواند و میگوید کهدر صورتهمدستیشما بر ضد او، خداوند و جبرئیلو مؤمنانصالحو فرشتگانپشتیباناو هستند. در بارةسببنزولاینآیاتو تعییندقیقهمسرانپیامبر کهدر اینماجرا دستداشتهاند، روایاتمتعددیبا مضامینمختلفنقلشدهاست( رجوع کنید به طبری، ج 28، ص 100ـ 106؛ طبرسی، ج 10، صـ 472). طباطبائی(ج 19، ص 337ـ 338، 340) انطباقکاملبسیاریاز اینروایاترا بر آیاتیاد شدهاستوار نمیداند.در ادامةسوره، قرآنکریممؤمنانرا بهدوریخود و خانوادهشاناز آتشجهنمو توبةنَصوح(خالصانه) فرامیخواند، بهایشانوعدةبهشت، عدمخِذلانو تمامیت نور الاهیمیدهد و پیامبر را بهجهاد با کافرانو منافقان و سختگیریبر ایشانفرمانمیدهد. سهآیةپایانیسوره با ذکر نمونههاییچونهمسر نوح، همسر لوط، همسر فرعونو مریمدختر عمرانــ کهدو فرد نخستبهدلیلاعمالخود اهلآتششدند و دو تنبعدیاهلبهشت ــ در صدد بیانایننکتهاستکهقرابتبا نیکان، بدونایمانرستگارینمیآورد و انتساببهمفسداندر صورتوجود صدقو ایمانمانعرستگارینمیگردد.منابع: علاوهبر قرآن؛ محمدبنبهادر زرکشی، البرهانفیعلوم القرآن، چاپمحمد ابوالفضلابراهیم، بیروت1408/1988؛ طباطبائی؛ طبرسی؛ طبری، جامع؛ محمدبنیعقوبفیروزآبادی، بصائر ذویالتّمییز فیلطائفالکتابالعزیز ، چاپمحمدعلینجار، ج، قاهره1406/1986.
