تُجیبی، محمد بن عبدالرحمان ، مکنی' به ابوعبداللّه، محدّث و حافظ و مقری مالکی اندلسی در قرن ششم و هفتم. وی به حافظ مُرسی نیز شهرت دارد (صفدی، ج3، ص234). در 540 در لَقَنْت در نزدیکی مُرسیه به دنیا آمد (مقّری، ج2، ص160ـ161؛ ذهبی، 1406، ج22، ص24ـ 25). برخی او را اهل اِشبیلیه دانستهاند (مقّری، ج2، ص379؛ بغدادی، هدیةالعارفین ، ج2، ستون108). علم قرائت و تجوید را از ابواحمدبن مُعط مُرسی و ابوحجّاج ثَغری و ابنفَرَس آموخت، سپس سفری طولانی به مشرق کرد؛ در بِجایه * از عبدالحق حافظاشبیلی حدیث شنید، در مکه از محدّثان بسیار دیگر (بیش از 130 تن) استماع و کتابت حدیث نمود، و صحیح بخاری را روایت کرد. تجیبی از ابوطاهر سِلَفی (متوفی 576) بیش از دیگران روایت کرده و صدها کتاب و جزوه از احادیث به نقل از وی نگاشته است. وی سپس به تِلِمسان رفت و تا پایان عمر در آنجا به تألیف و روایت حدیث پرداخت. افراد بسیاری از راههای دور برای استماع حدیث نزد او میآمدند. تجیبی را به عدالت و وثوق در ضبط حدیث ستودهاند. وی در 610 در تلمسان از دنیا رفت (ذهبی، 1417، حوادث و وفیات 601ـ610 ه . ، ص 384؛ همو، 1406، ج22، ص25؛ صفدی، همانجا؛ مقّری، ج2، ص160ـ161؛ کتانی، ج1، ص264؛ ابنجزری، ج2، ص164).آثار تجیبی در حدیث و موعظه و تراجم احوال است، از جملة آنهاست: چند اربعین در موضوعات مختلف به نامهای اربعین حدیثاً فیالمواعظ ، اربعینفیالفقر و فَضله ، اربعین فیالحب فی اللّه ، اربعین فی ] فضل [ الصّلاة علیالنبی ؛ المعجم ، در بارة احوال مشایخ خود که در آن حکایات و اخبار فراوانی آورده است؛ مشیخة السِّلَفی ، در احوال استادش ابوطاهر سلفی؛ فضائل الاشهر الثلاثة رجب و شعبان و رمضان ؛ فضل عشر ذی الحجّة ؛ مناقب السبطین الحسن و الحسین علیهماالسلام ؛ الفوائد الکبری ؛ الفوائد الصغری ؛ الترغیب فیالجهاد ؛ و المواعظ والرقائق (ذهبی، 1406؛ صفدی، همانجاها؛ مقّری، ج2، ص161؛ بغدادی، هدیةالعارفین ، ج2، ستون 109؛ همو، ایضاح المکنون ، ج1، ستون282؛ کتانی، ج1، ص264، ج2، ص633).منابع: ابنجزری، غایة النهایة فی طبقات القرّاء ، قاهره ] بیتا. [ ؛ اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون ، ج1، در حاجیخلیفه، ج 3؛ همو، هدیةالعارفین ، ج2، در حاجیخلیفه، ج 6؛ محمدبناحمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام ، چاپ عمرعبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات 601ـ610ه . ، بیروت 1417/ 1997؛ همو، سیر اعلامالنبلاء ، ج22، چاپ بشارعواد معروف و محیی هلال سرحان، بیروت 1406/1986؛ خلیلبنایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات ، ج3، چاپ س. دیدرینغ، ویسبادن 1394/1974؛ محمد عبدالحیبن عبدالکبیر کتانی، فهرس الفهارس و الاثبات، چاپ احسان عباس، بیروت 1402/ 1982؛ احمدبن محمد مقّری، نفحالطّیب، چاپ احسان عباس، بیروت 1388/1968.