تجیبی صفوان بن ادریس مرسی

معرف

ادیب‌ و شاعر و کاتب‌ قرن‌ ششم‌
متن
تُجیبی‌، صفوان‌ بن‌ ادریس‌ مُرسی‌ ، ادیب‌ و شاعر و کاتب‌ قرن‌ ششم‌. در مُرسیه‌، از شهرهای‌ اندلس‌، متولد شد. در تاریخ‌ تولد او بین‌ سالهای‌ 560 و 561 اختلاف‌ هست‌ (یاقوت‌ حموی‌، ج‌12، ص‌10ـ11؛ بروکلمان‌، ج‌5، ص‌130؛ فرّوخ‌، ج‌ 5، ص‌550). ابن‌خطیب‌ (ج‌3، ص‌349) کنیة‌ او را ابوبِحر آورده‌ است‌. تجیبی‌ نزد افراد بنام‌ اندلس‌، چون‌ ابن‌رُشد فیلسوف‌ (متوفی‌ 595) و ابن‌مَضاء (متوفی‌ 592)، تحصیل‌ کرد و ابن‌بشکُوال‌ (متوفی‌578) به‌ وی‌ اجازة‌ روایت‌ داد (یاقوت‌ حموی‌، ج‌12، ص‌10؛ مقّری‌، ج‌5، ص‌62؛ بروکلمان‌؛ فرّوخ‌، همانجاها). وی‌ شاگردان‌ بنامی‌ نیز داشته‌ است‌ (مقّری‌، همانجا). در منابع‌ به‌ مذهب‌ او اشاره‌ نشده‌ است‌، ولی‌ از سروده‌هایش‌ می‌توان‌ به‌ دلبستگی‌ او به‌ پیامبر اکرم‌ صلی‌اللّه‌علیه‌و آله‌ و سلم‌ و اهل‌بیت‌ علیهم‌السلام‌ پی‌ برد. وی‌ در 16 شوال‌ 598 در مرسیه‌ درگذشت‌ (ابن‌خطیب‌، ج‌3، ص‌359؛ مقّری‌، ج‌5، ص‌69ـ70؛ فرّوخ‌، همانجا).ذوق‌ ادبی‌ و مهارت‌ تجیبی‌ در نظم‌ و نثر یکسان‌ بوده‌ است‌ (مقّری‌، ج‌5، ص‌62) و ابن‌مَرْج‌الکُحل‌ (متوفی‌634)، از شاعران‌ اندلس‌، او را در نامه‌ای‌ «ادیب‌الاندلس‌» خطاب‌ کرده‌ است‌ (مقّری‌، ج‌5، ص‌57). اشعار او در قالبهای‌ قطعه‌، غزل‌ و قصیده‌ است‌ و قصایدی‌ در ستایش‌ پیامبر صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌و سلم‌ دارد. همچنین‌ مرثیه‌هایی‌ دارد که‌ بیشتر در رثای‌ خاندان‌ پیامبر، بویژه‌ امام‌ حسین‌ علیه‌السلام‌، است‌. وصف‌ طبیعت‌، نیز از جمله‌ مضامین‌ شعری‌ اوست‌ (مقّری‌، ج‌5، ص‌63ـ65، 66ـ67؛ فرّوخ‌، ج‌5، ص‌550 ـ551).آثار تجیبی‌ عبارت‌ است‌ از: زادُالمسافر و غُرّةُ مُحیّا الادب‌ السافر که‌ مجموعه‌ شعری‌ از شاعران‌ اندلس‌ است‌، (قس‌ حاجی‌خلیفه‌، ج‌1، ستون‌ 372، ج‌2، ستون‌ 946). ابن‌ابّار قُضاعی‌ (متوفی‌ 658) تحفة‌القادم‌ را در معارضه‌ با زادالمسافر که‌ خود تکمله‌ای‌ بر قَلائدالعِقیان‌ فتح‌بن‌خاقان‌ (متوفی‌ 528) است‌، نگاشت‌؛ بُداهة‌المُتَحَفّز و عُجالة‌المستوفز (قس‌ حاجی‌خلیفه‌، ج‌1، ستون‌227؛ بغدادی‌، ج‌1، ستون‌ 168) معروف‌ به‌ العُجالة‌ در دو بخش‌ که‌ نمونه‌هایی‌ از نظم‌ و نثر او را دربر دارد؛ الرِّحلة‌ ؛ دیوان‌ شعر وی‌؛ و کتاب‌ ادباءالاندلس‌ که‌ به‌ علت‌ مرگش‌، ناتمام‌ ماند (یاقوت‌ حموی‌، ج‌12، ص‌11؛ مقّری‌، ج‌5، ص‌63؛ زرکلی‌، ج‌3، ص‌205؛ فرّوخ‌، ج‌5، ص‌550).منابع‌: ابن‌خطیب‌، الاحاطة‌ فی‌ اخبار غرناطة‌ ، چاپ‌ محمد عبداللّه‌ عنان‌، قاهره‌ 1393ـ1397/ 1973ـ1977؛ کارل‌ بروکلمان‌، تاریخ‌الادب‌ العربی‌ ، ج‌5، نقله‌ الی‌ العربیة‌ رمضان‌ عبدالتواب‌، قاهره‌ 1975؛ اسماعیل‌ بغدادی‌، ایضاح‌ المکنون‌ ، ج‌1، در حاجی‌خلیفه‌، ج‌3؛ حاجی‌خلیفه‌؛ زرکلی‌؛ عمر فرّوخ‌، تاریخ‌ الادب‌ العربی‌ ، ج‌5، بیروت‌ 1985؛ احمدبن‌ محمد مقّری‌، نفح‌الطیب‌ ، چاپ‌ احسان‌ عباس‌، بیروت‌ 1388/ 1968؛ یاقوت‌ حموی‌، معجم‌ الادباء ، مصر 1355ـ1357/ 1936ـ 1938، چاپ‌ افست‌ بیروت‌ ] بی‌تا. [ .
نظر شما
مولفان
گروه
رده موضوعی
جلد 6
تاریخ 93
وضعیت چاپ
  • چاپ شده