بلاغی، آل، از خاندانهای قدیم علمی شیعه. مؤسس این خاندان، که امروزه فضلا و دانشمندانی از آن در ایران، عراق و لبنان پراکنده‌اند، شیخ‌محمدعلی بلاغی (متوفی 1000) است. وی از فقها و علمای بزرگ قرن دهم و شاگرد محقق اردبیلی بوده و برخی از تألیفات او عبارت‌اند از: شرح بر ارشاد الاذهان علامة حلی؛ شرح اصول کافی ؛ حواشی بر بخش اصول معالم‌الدین و حواشی بر من لایحضره الفقیه (صدر، ص389).آل‌محبوبه (ج2، ص58ـ79) با اظهار بی‌اطلاعی از وجه تسمیة این خاندان به بلاغی، از قول شیخ جواد بلاغی * ، این خاندان را به ربیعه، از عشایر بزرگ عراق، نسبت داده و به شرح احوال هفده تن از علمای این خاندان پرداخته است. معروفترین افراد خاندان بلاغی عبارت‌اند از: شیخ عباس‌بن محمدعلی (متوفی1085)، فقیه، اصولی و صاحب حاشیه بر تهذیب ؛ شیخ حسن‌بن عباس (متوفی بعد از1105)، از شاگردان علی‌بن زین‌الدین نوادة شهید ثانی و مدّقق شروانی، صاحب شرح صحیفة سجادیه و تنقیح المقال ، که اثر اخیر از منابع روضات الجنات است؛ شیخ عباس‌بن حسن (متوفی بعد از1178)،فقیه، اصولی و صاحب رسالة عملیة بغیة الطلّب و شرح الصحیفة السجادیة ؛ شیخ محمدعلی‌بن عباس (متوفی 1228)، فقیه و اصولی، از شاگردان وحید بهبهانی، بحرالعلوم، کاشف الغطاء و سیدمحسن اعرجی، صاحب مطارح الانظار و نتایج الافکار ، که شرح مبسوطی است بر تهذیب الاصولِ علاّمة حلّی، و جامع الاقوال در فقه استدلالی؛ شیخ‌ابراهیم‌بن حسین (متوفی 1247)، فقیه، ادیب و شاگرد کاشف الغطاء. وی، که در بازگشت از سفر حج به درخواست اهل جبل عامل در آنجا اقامت گزید، سرسلسلة آل بلاغی در لبنان بوده است و نسل او در جبل‌عامل به نام بلاغی عاملی مشهورند؛ شیخ احمدبن محمدعلی (متوفی 1271)، فقیه، اصولی، شاگرد سیّدعبدالله شُبّر و صاحب شرح بر تهذیب الاصول علامة حلی، شیخ طالب‌بن عباس (متوفی1282). شاگرد صاحب جواهر ، شاعر و مؤسس دو محفل ادبی مشهور در نجف به نامهای «معرکة بلاغیة» و «محفل بلاغیة»؛ محمد جواد بلاغی (1282ـ1352/ 1312ش) که مشهورترین فرد از خاندان بلاغی است (مدرس تبریزی، ج1، ص276ـ278؛ امینی، ص72ـ74؛ قمی، ج2، ص82ـ84؛ آل محبوبه، همانجا؛ امین، ج2، ص134، ج4، ص255، ج5، ص129، ج9، ص426، ج10، ص27؛ صدر، ص150).منابع : جعفربن باقر آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها ، بیروت 1986؛ محسن امین، اعیان الشیعة ، چاپ حسن امین، بیروت 1403/ 1983؛ محمد هادی امینی، معجم رجال الفکر و الا دب فی النجف خلال ألف عام ، نجف 1384/ 1964؛ سیدحسن صدر، تکملة امل الا´مل ، چاپ احمد حسینی، قم1406؛ عباس قمی، کتاب الکنی و الالقاب ، صیدا1358؛ چاپ افست قم ] بی‌تا. [ ؛ محمد علی مدرس تبریزی، ریحانة الادب ، تهران 1369ش.
