بَکَّری (بهکری) ،شیخفرید ، دیوانی و تذکرهنویس دربار بابریان. فرزند شیخ معروف «صدر» بهکر بود و در همانجا زاده شد. منابع بهتاریخ تولد و مرگش اشارهای نکردهاند ( رجوع کنید به بکری، ج1، مقدمة معینالحق، ص 6 ) و آگاهی ما دربارة او مختصر و بیشتر برگرفته از تنها اثر باقیماندة وی، ذخیرة الخوانین ، است.شیخ فرید نزد میرابوالقاسم نمکین عروض، خطاطی و فن کتابت و نزد ملامحمد تتوی علم کلام آموخت. از دیگر استادانش از ملامصطفی جونپوری نام برده است. او افزون بر زبان هندی ـ سندی که زبان مادریش بود، در زبان فارسی مهارت داشت و عربی و پشتو نیز میدانست (همان، ج1، مقدمة معینالحق، ص 10 ). شیخ فرید در سلطنت بابریان بهکارها و مسئولیتهای مهم گماشته شد (نظامالدین احمد هروی، ج2، ص446)؛ چنانکه پیش از 1015، وکیل ابوالفتح دکنی (بکری، ج1، مقدمة معینالحق، ص 15 ) و در 1017 «بخشی * » و «امینِ صوبة» برار بود (همان، ج1، ص158؛ ظهورالدین احمد، ج2، ص530). او هشت سال امین و وقایعنویس گجرات بود (بکری، ج1، ص137، مقدمة معینالحق، ص 15 ) و در 1023 بهخدمت در دیوان نورالنساء بیگم، دختر جهانگیرشاه (1014ـ1037)، پرداخت (همان، ج1، ص122) و در 1043 به جرگة ملازمان مهابتخان سپهسالار درآمد (همان، ج1، ص89؛ ظهورالدین احمد، همانجا). شیخ فرید پس از چندی، وکیل مطلقالعنان دولت سراندازخان قلماق شد و نظم را در آن ایالت برقرار کرد. آخرین منصب او در 1059، امین و وقایعنویس دوازده قلعه در دکن بود که تا 1061 ادامه یافت (ظهورالدین احمد، همانجا) و از این تاریخ دیگر اطلاعی از او در دست نیست.شیخ فرید تألیفاتی داشته که از آن میان تاریخ شاهجهانی و تحفة سراندازخانی به دست نیامده است (همانجا). او ذخیرة الخوانین (تنها اثر به جا مانده) را در 1061 به پایان رساند.این کتاب به زبان فارسی و نخستین تذکره از رؤسا و امرای دربار در سلطنت سه پادشاه بابری، یعنی اکبرشاه، جهانگیرشاه و شاهجهان، و مشتمل بر سه باب است. در هر باب، امرای یک پادشاه آمده و در آغاز نیز اسامی آنان فهرستوار نگاشته شده است. اهمیت ذخیرةالخوانین در این است که شیخ فرید بسیاری از وقایع و جنگها را خود دیده و یا از کسانی که شاهد آن بودهاند نقل کرده است. علاوه بر آن، او در نگارش ذخیرة الخوانین از کتب دیگری چون طبقات اکبری نیز بهره برده است. نثر کتاب ساده و روان و بدون هرگونه تصنع و ابهام است. شیخ فرید در این اثر پارهای اصطلاحات و کلمات محلی و هندی و اشعار هندی به کار برده است. معینالحق دو نسخة خطی از این کتاب را در کراچی، یکی را در کتابخانة انجمن تاریخ پاکستان، و دیگری را در انجمن ترقی اردو دیده است (بکری، ج 1، مقدمة معینالحق، ص 1 ) و منزوی (ج 11، ص912ـ913) از سه نسخة خطی یاد میکند. ذخیرةالخوانین بهکوشش و تصحیح سیدمعینالحق، توسط انجمن تاریخ پاکستان کراچی در سه مجلد در فاصلة 1961 تا 1974 بهچاپ رسیده است.شیخ فرید شعر نیز میسرود؛ چند قطعه و رباعی ازاو در ذخیرةالخوانین آمده است (بکری، ج1، مقدمه، ص 11 ).منابع: ظهورالدین احمد، پاکستان مین فارسی ادب کی تاریخ ، ج2، لاهور 1974؛ فریدبن معروف بکری، ذخیرةالخوانین ، چاپ معینالحق، کراچی 1961ـ1974؛ احمد منزوی، فهرست مشترک نسخههای خطی فارسی پاکستان ، اسلامآباد 1362ـ1370ش؛ نظامالدین احمد هروی، طبقات اکبری ، ج2، کلکته 1931.
