بَشکُنِش ، به معنای باسکها، قومی که در کرانة غربی کوههای پیرنه و ناحیة مجاور کوههای کانتابریایی و ساحل جنوبی اقیانوس اطلس ساکن‌اند و اصل آنان معلوم نیست. بشکنش بی‌تردید از کلمة واسکونس می‌آید و چنانکه در موارد مشابه آن دیده شده صامت V در آن به b تبدیل شده است. زبان باسک البَشقِیَّه نامیده شده است (حِمیری، ص56).مرکز اصلی بشکنش بَنبَلونه * /پامپلونا (اصل آن: پمپیوپولیس ) بود که بعدها مرکز دولت ناوارا (نباره * ) شد. در زمان فتح اندلس (اسپانیا) به دست مسلمانان، موسی‌بن نُصَیر * این سرزمین را تصرف کرد (ابن‌قتیبه، ج2، ص64ـ65) و طبق تحقیق کودِرا، بنبلونه در این دوره یا کمی بعد و در هر حال پیش از 100/ 718ـ719 به دست مسلمانان افتاد. عُقبة‌بن حَجاج اموی که از 116/734 به مدت پنج سال والی اندلس بود، پادگانی از مسلمانان در این شهر (بنبلونه) مستقر کرد (ابن‌عِذاری، ج2، ص28). چند سال بعد (138/755ـ756) افراد بشکنش قیام کردند و لشکری را که امیر یوسف فِهری به بنبلونه فرستاده بود از میان بردند؛ و این مصادف با زمانی است که عبدالرحمان اول به اندلس رسید. هنگام حملة معروف شارلمانی به شمال اندلس، در161/777، بنبلونه نیز به سلطة او در آمد، ولی احتمالاً باسکها همراه مسلمانان عقبدارِ سپاهیان شارلمانی را در رونسسوالِز نابود کردند ( رجوع کنید به لوی ـ پرووانسال، ج1، ص89). عبدالرحمان اول در اواخر سلطنت طولانی خود، در164/780ـ781 و یا سال بعد از آن، مجبور شد شخصاً با قوم بشکنش بجنگد.در حدود 182/ 798، باسکهای بنبلونه اتحاد خود را با مسلمانان فسخ کردند ـاین قطع رابطه با مسلمانان پیوسته پیش می‌آمدـ و خود را خراجگزار آلفونسوی دوم پادشاه آستوریاس خواندند، ولی بزودی غرسیة‌بن ونقو یکی از رؤسای باسک، بنبلونه را مستقل اعلام کرد. ظاهراً وی از طریق ازدواج نوه‌اش اینیی‌گا با عبدالله اموی، جَدّ ناصر (عبدالرحمان سوم) شد. در292/905، گروه جدیدی از بشکنش قدرت گرفت، و در این تاریخ سانچوگارسز اول گروه قدیمی را بر کنار کرد و دولت ناوارا را تشکیل داد.باسکهای غربی تابع پادشاه آستوریاس باقی ماندند و از این به بعد آنچه مسلمانان اندلس آن را تهدید باسکها (لوی ـ پرووانسال) می‌نامیدند خصوصاً در تاریخ ناوارا متجلی می‌شود.منابع: ابن‌عذاری، کتاب‌البیان‌المغرب ، ج2، چاپ کُلِن و لوی ـ پرووانسال، لیدن 1951؛ ] ابن‌قتیبه، الامامة والسیاسة ، چاپ محمد زینی، بیروت 1378/1967 [ ؛ محمدبن عبدالله حِمیری، صفة جزیرة‌الاندلس، منتخبة من‌کتاب‌الروض‌المعطار فی خبرالاَقطار ، چاپ لوی ـ پرووانسال، ] بی‌جا : بی‌تا. [ ؛F. Codera, Estudios crصticos de Historia ؤrabe espa·ola, 101-105, 169-184 ) Pamplona en el siglo VIII ); E. Lإvi- Provenµal, Histoire de l'Espagne musulmane, I, Cairo 1944, index.
