بِساطی (یا بِسطی)، محمدبن‌احمدبن‌عثمان طائی، فقیه و ادیب و فاضل مالکی. بنابر کتابهای معتبر و نزدیک به عصر او، در بساط (یابسط) از دهکده‌های ساحلی شمال غربی مصر به دنیا آمد (سخاوی، ج7، ص5؛ سیوطی، 1384، ج1، ص 32؛ شوکانی، ج2، ص112)، ولی سیوطی در حسن‌المحاضرة (ج1، ص462) تاریخ ولادت او را 756 نوشته، و بغدادی ( هدیة‌العارفین ، ج2، ستون 192) نیز این تاریخ را نقل کرده است. او در سیزدهم رمضان 842، درقاهره درگذشت (سخاوی، ج7، ص 7؛ بدرالدین قرافی، ص 200).بساطی در هجده سالگی به قاهره رفت (سخاوی، ج7، ص5؛ سیوطی، 1384، همانجا)، فقه مالکی آموخت و در منطق وحکمت و جبر وهیئت وعلوم ادبی یگانة عصر خود شد. او درمحضر استادانی چون ابن‌خلدون و شیخ قنبر عجمی وشهاب‌بن‌هائم به کسب علوم پرداخت (سخاوی، ج7، ص5ـ 6؛ بدرالدین قرافی، ص188ـ189). ازشاگردان برجستة او محیی‌الدین‌مالکی را می‌توان نام برد که مدتها قاضی مالکیان مکه بود. بساطی پس از آنکه مدتها در تنگدستی به سر برد، به مدرّسیِ مدارس مالکی منصوب شد و مدتی هم عهده‌دار نیابت قضا، و از 62 سالگی تا آخر عمر قاضی مالکیان قاهره بود (سخاوی، ج7، ص 6؛ سیوطی، 1384، ج1، ص33).از عمدة آثار اوست : حاشیه بر مطول تفتازانی؛ حاشیه بر مواقف قاضی عضدایجی؛ نکت علی طوالع الانوار بیضاوی درکلام؛ مغنی ؛ شفاءالغلیل علی‌مختصرالشیخ خلیل در فقه مالکی که ناتمام ماند و نویری آن را تکمیل کرد؛ توضیح‌المعقول وتحریرالمنقول در شرح منتهی‌السؤل والامل ابن‌حاجب؛ شروحی بر قصاید «تائیه» ابن‌فارِض (که ضمن آن شاعر را تکفیر کرده است) و «بُرده» بوصیری و چند اثر دیگر (سخاوی، ج7؛ ص 7؛ سیوطی، 1384، همانجا؛ بدرالدین‌قرافی، ص198ـ199؛ حاجی خلیفه، ج2، ستون 1116ـ1117، 1327، 1628، 1751، 1893؛ بغدادی، ایضاح‌المکنون ، ج1، ستون 339، 557). او شعر هم می‌سرود، سخاوی (ج7، ص5) و شوکانی (ج2، ص113) نمونه‌هایی از غزلهای وی را آورده‌اند.منابع: محمدبن‌یحیی بدرالدین‌قرافی، توشیح‌الدیباج وحلیة‌الابتهاج ، تحقیق و تقدیم احمد شتیوی، بیروت 1403/1983؛ اسماعیل بغدادی، ایضاح‌المکنون ، ج1، در حاجی خلیفه، کشف الظنون ، ج3، بیروت 1410/1990؛ همو، هدیة‌العارفین ، ج2، در حاجی خلیفه، کشف الظنون ، ج6، بیروت 1410/1990؛ مصطفی‌بن‌عبدالله حاجی خلیفه، کشف‌الظنون ، بیروت 1410/1990؛ خیرالدین زرکلی، الاعلام ، بیروت 1986، ج5، ص332؛ محمدبن‌عبدالرحمن سخاوی، الضوءاللامع‌لاهل القرن التاسع ، قاهره ] بی‌تا. [ ؛ عبدالرحمن‌بن‌ابی‌بکر سیوطی، بغیة‌الوعاة فی‌طبقات اللغویین والنحاة ، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره 1384؛ همو، حسن‌المحاضرة فی‌تاریخ مصر والقاهرة ، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج1، ] قاهره [ 1387/1967؛ محمدبن‌علی شوکانی، البدرالطالع ، بیروت ] بی‌تا. [ ؛ عمررضا کحاله، معجم‌المؤلفین ، بیروت ] تاریخ مقدمه 1376 [ ، ج8، ص291.
