بزرگ

معرف

دوازدهمین‌ مقام‌ در موسیقیِ دوازده‌ مقامیِ قدیم‌ (مراغی‌، ص‌56)
متن
بزرگ‌ ، دوازدهمین‌ مقام‌ در موسیقیِ دوازده‌ مقامیِ قدیم‌ (مراغی‌، ص‌56). این‌ مقام‌، دارای‌ دو شعبة‌ همایون‌ و نهفت‌ بوده‌ است‌.همایون‌ دو گوشه‌ به‌ نامهای‌ معروف‌ و پَستایِ صفاهان‌، و نهفت‌ نیز دو گوشه‌ به‌ نامهای‌ نیریز کبیر و حجاز بزرگ‌ داشته‌ است‌ (عبدالمؤمن‌بن‌صفی‌الدّین‌، شرح‌ اصطلاحات‌، ص‌135).عبدالقادر مراغی‌ (ص‌63) نغمات‌ (نتهای‌) نُه‌گانة‌ دایرة‌ بزرگ‌ را چنین‌ نام‌ می‌برد: «ا ـ ج‌ ـ و ـ ح‌ ـ ی‌ ـ یا ـ ید ـ یو ـ یح‌» و ابعاد (فواصل‌) هشتگانة‌ آن‌ را این‌گونه‌ ذکر می‌کند: «ط‌ ـ ج‌ ـ ج‌ ـ د ـ ط‌ ـ ج ـ ج ـ ج» که‌ صورت‌ نغمه‌نگاری‌ امروزی‌ آن‌ چنین‌ است‌: دو (Do) ـ رِ کُرُن‌ (Re) ـ می‌ کرن‌ (Ep> ـ فا (Fp> ـ سُلْکرن‌ (Gp> ـ سُل‌ بِکارْ (Gp> ـ لا (A) ـ سی‌ کرن‌ (Cp> ـ دو.بزرگ‌، در شرح‌ ردیف‌ موسیقی‌ ایران‌ (برکشلی‌، ص‌30) هشتمین‌ مقام‌ ثبت‌ شده‌ و نغمات‌ آن‌ چنین‌ است‌: «سل‌ ـ لا کُرُن‌ـ سی‌کرن‌ـ دو ـ رِ کرن‌ ـ می‌ بِمُل‌ ـ فا ـ سل‌».در موسیقیِ دستگاهی‌ امروز ایران‌، سی‌ و یکمین‌ گوشه‌ از دستگاه‌ شور، بزرگ‌ نام‌ دارد که‌ ترتیب‌ کاملِ نتهای‌ آن‌ در فاصلة‌ یک‌ هنگام‌ با در نظر گرفتن‌ درجات‌ سازندة‌ آن‌ چنین‌ است‌: دوـ رِکرن‌ ـ می‌بمل‌ ـ فا بِکار ـ سل‌ بکار ـ لاکرن‌ ـ سی‌بمل‌ ـ دو (معروفی‌، ص‌ 22 ). لحن‌ بزرگ‌ در محدودة‌ یک‌ فاصلة‌ پنجم‌ (یعنی‌ از دوتا سل‌، و اشاره‌ به‌ نتهای‌ لاکرن‌ و سی‌بمل‌) گردش‌ دارد. چنانکه‌ ملاحظه‌ می‌شود، پرده‌های‌ سازندة‌ گوشة‌ بزرگِ امروز، بتقریب‌، همانند پرده‌های‌ سازندة‌ همان‌ دایره‌ای‌ است‌ که‌ در قدیم‌ بزرگ‌ نامیده‌ می‌شده‌ است‌.واژه‌های‌ ترکیبی‌ گام‌ بزرگ‌، پردة‌ بزرگ‌ و فاصلة‌ بزرگ‌ از مصطلاحات‌ رایج‌ در موسیقی‌ است‌ که‌ هر یک‌ تعریف‌ جداگانه‌ای‌ دارد.منابع‌: عبدالمؤمن‌بن‌صفی‌ الدّین‌، رسالة‌ موسیقی‌ بهجت‌ الروح‌ ، با مقابله‌ و مقدمه‌ و تعلیقات‌ ه. ل‌. رابینودی‌ برگوماله‌، تهران‌ 1346ش‌؛ عبدالقادربن‌غیبی‌ مراغی‌، مقاصدالالحان‌ ، چاپ‌ تقی‌ بینش‌، تهران‌ 1356ش‌؛ موسی‌ معروفی‌، ردیف‌ هفت‌ دستگاه‌ موسیقی‌ ایرانی‌ ؛ همراه‌ با شرح‌ ردیف‌ موسیقی‌ ایران‌ نوشتة‌ مهدی‌ برکشلی‌، تهران‌ 1374ش‌.
نظر شما
مولفان
گروه
رده موضوعی
جلد 3
تاریخ 93
وضعیت چاپ
  • چاپ شده