بُزُرْجْمِهْرِ قاینی ، ابومنصور قسیمبن ابراهیم، ملقب بهبزرجمهر، از شاعران و امیران عهد سبکتکین، محمود و مسعود غزنوی. از تاریخ تولد و وفات او اطلاع دقیقی در دست نیست. نامش را امیر ابوذرجمهر یا بزرجمهر هم گفته (بلیانی، گ11ر) و او را با وصفهایی چون : «شاعرِ مفلق و مبدع باللسانین» ستودهاند (ثعالبی، ج5، ص231). ظاهراً بزرجمهر از خاندان منصوریه بود که در آن زمان خاندانی معروف در قاین بودند (آیتی، ص157). شمس قیس رازی در شمار عروضیان عجم، از شخصی بهنام بزرجمهر قسیمی یاد کرده که همین بزرجمهر قسیمبن ابراهیم است (صفا، ج1، ص570). شاید چون نامش قسیم است، قسیمی تخلّص او بوده باشد، یا اینکه در آن روزگار چنین گفته میشده است (سعیدزاده، ص308، پانویس2).بزرجمهر به دو زبان فارسی و عربی شعر سروده (بلیانی، همانجا؛ ثعالبی، همانجا؛ عوفی، ج1، ص33؛ هدایت، ج1، ص140)، اما دیوانی از او باقی نمانده، و فقط نمونهای از اشعار فارسی او در تذکرهها موجود است ( رجوع کنید به بلیانی، همانجا؛ عوفی، همانجا؛ هدایت، همانجا). وی از فلسفه و حکمت و طب و ریاضیات و دیگر فنون معمول آگاهی داشته یا دستکم بیاطلاع نبوده است، و شاید اطلاق لقب بزرجمهر نیز مؤید همین موضوع باشد (سعیدزاده، ص312). کتابها و رسالههایی در حکمت و تعبیرخواب، که هماکنون موجود است و از بزرجمهر، حکیم عصر ساسانیان، دانسته شده، احتمالاً از بزرجمهر قاینی است (همانجا).بر دامنة کوهی مشرف بهقاین، مقبره و بقعهای معروف بهابوذری قرار دارد که ظاهراً مدفن بوذرجمهر (ابوذرجمهر) است و بهجهت تخفیف بهابوذری شهرت یافته است (آیتی، ص157). براساس مفاد وقفنامة آن، در گذشته جمعی از مردم که بهطایفة اباذری شهرت داشتهاند در آنجا ساکن بودهاند. برخی این مزار را بهاباذر، صحابی پیامبر صلیاللّ'هعلیهوآلهوسلّم، نسبت میدهند که بسیار بعید بهنظر میرسد؛ اما ممکن است مقبرة ابوذر بوزجانی * قهستانی، عارف قرن چهارم، باشد. این بقعه دارای گنبدی کاشیکاری، و رواقها و اتاقهایی برای سکونت سیاحان و زایران است (سعیدزاده، ص313ـ314).منابع: آنسیکلوپدیا ساوِتیِ تاجیک ، ج1، دوشنبه 1978، ص535 (بهخط سیریلی)؛ محمدحسین آیتی، بهارستان : در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان ، مشهد 1371ش؛ تقیالدین بلیانی، عرفاتالعاشقین ، نسخة عکسی از نسخة خطی موجود در کتابخانة ملک، ش5324؛ عبدالملکبن محمد ثعالبی، یتیمةالدهر ، چاپ مفید محمد قمیحه، بیروت 1403/1983؛ محسن سعیدزاده، بزرگان قائن ، ج1، قم 1369ش؛ ذبیحالله صفا، تاریخ ادبیات در ایران ، ج1، تهران 1363ش؛ محمدبن محمد عوفی، تذکرة لبابالالباب ، چاپ محمد عباسی، تهران 1361ش؛ رضاقلیبن محمدهادی هدایت، مجمعالفصحا ، چاپ مظاهر مصفّا، تهران 1336ـ1340ش.
