بزاز احمدبن عمرو

معرف

از محدّثان‌ قرن‌ سوم‌ عراق‌
متن
بزّاز، احمدبن‌عمرو ، از محدّثان‌ قرن‌ سوم‌ عراق‌. در حدود 210 در بصره‌ به‌دنیا آمد (ذهبی‌، 1403، ج‌13، ص‌555) و در همانجا پرورش‌ یافت‌. از مشایخ‌ زمان‌ خود، مانند هدبة‌بن‌خالد، اسماعیل‌بن‌ سیف‌، عبدالله‌بن‌ معاویه‌ جُمَحی‌، ابراهیم‌بن‌ سعید جوهری‌، بشربن‌ معاذ و بسیاری‌ دیگر، حدیث‌ شنید که‌ ذهبی‌ نام‌ همة‌ آنها را ضبط‌ کرده‌ است‌ (همانجا؛ خطیب‌ بغدادی‌، ج‌5، ص‌94ـ95؛ سمعانی‌، ج‌1، ص‌336؛ ابن‌عماد، ج‌2، ص‌209؛ ذهبی‌، 1388، ج‌2، ص‌654). سپس‌ به‌عنوان‌ محدّثی‌ که‌ مشایخ‌ پر شماری‌ را درک‌ کرده‌ به‌نشر شنیده‌های‌ خود پرداخت‌. بزّار شاگردان‌ و راویان‌ بسیاری‌ داشته‌ که‌ علاوه‌ بر اهالی‌ بصره‌، رجال‌ بغداد و اصفهان‌ و شام‌ و مکّه‌ را دربر می‌گرفته‌است‌. ابوسعید نقاش‌ یک‌بار که‌ املای‌ حدیث‌ می‌کرده‌ است‌ مستند او در روایتش‌ بیست‌نفر از راویان‌ بزّار بوده‌اند (ذهبی‌، 1403 ج‌13، ص‌555). او برای‌ نشر حدیث‌ به‌ اصفهان‌، بغداد، مکه‌، مصر و شام‌ سفر کرد (همان‌، ج‌13، ص‌556؛ ابن‌عماد، ج‌2، ص‌209) و دوبار به‌ اصفهان‌ رفت‌ که‌ سفر دوم‌ او در 286 بوده‌ است‌ (ابونعیم‌، ج‌1، ص‌104). از رجال‌ اصفهان‌، ابوالشیخ‌ اصفهانی‌، ابواحمد عسّال‌، و ابوالقاسم‌ طبرانی‌ از او روایت‌ کرده‌اند (ابن‌حجرعسقلانی‌، ج‌1، ص‌238). از رجال‌ بغداد کسانی‌ چون‌ ابن‌قانع‌، ابن‌سالم‌، ابن‌نجیح‌ راوی‌ وی‌ بوده‌اند (خطیب‌ بغدادی‌، ج‌5، ص‌95؛ ابن‌حجرعسقلانی‌، همانجا). از رجال‌ مصر، ابوبکربن‌ مهندس‌، محمدبن‌ایوب‌ صموت‌ و حسن‌بن‌ رشیق‌ از وی‌ روایت‌ کرده‌اند (ابن‌حجرعسقلانی‌، همانجا). عده‌ای‌ در حالی‌ که‌ بر وثاقت‌اوصحّه‌ گذاشته‌اند او را به‌سبب‌ سهل‌انگاری‌ در اسناد و نقل‌ متون‌ نکوهیده‌اند. یکی‌ از انتقادها بر او این‌ بوده‌ است‌ که‌ با تکیه‌ بر حافظه‌ و بدون‌ مراجعه‌ به‌کتاب‌، حدیث‌ می‌گفته‌ است‌. حاکم‌ نیشابوری‌، دارقطنی‌ و نسائی‌ از منتقدان‌ او بوده‌اند (خطیب‌ بغدادی‌، همانجا؛ ذهبی‌،1403، همانجا؛ سمعانی‌، همانجا). در منابع‌ متأخر شیعه‌ نیز از بَزّار نام‌ برده‌ شده‌ است‌. محدث‌ قمی‌ او را از محدّثان‌ عامّة‌ صاحب‌ مُسند خوانده‌ و گفته‌ است‌ که‌ وی‌ را در زهد و تقوا همانند احمد حنبل‌ شمرده‌اند (قمی‌، 1358، ج‌2، ص‌70؛ همو،1363ش‌، ص‌120).بزّار دو مسند یکی‌ بزرگ‌ به‌نام‌ البحر الزاخر و دیگری‌ کوچک‌ تألیف‌ کرده‌ و شرحی‌ نیز بر مُوَّطأ مالک‌ نوشته‌ است‌ (زرکلی‌، ج‌1، ص‌189؛ کحّاله‌، ج‌2، ص‌36؛ بغدادی‌، ج‌1، ستون‌54؛ طاش‌کبری‌زاده‌، ج‌2، ص‌15؛ صفدی‌، ج‌7، ص‌268). ابن‌حجر عسقلانی‌ بر پایة‌ مسند او کتاب‌ زوائد مسندالبزّار را که‌ اضافات‌ این‌ مسند نسبت‌ به‌ صحاح‌ ستّه‌ و مسند احمدبن‌ حنبل‌ است‌، تلخیص‌ کرده‌ است‌ (حاجی‌خلیفه‌، ج‌2، ستون‌ 1682). وفات‌ بزار در 292 در مکه‌ روی‌ داد.منابع‌: ابن‌حجر عسقلانی‌، لسان‌المیزان‌ ، بیروت‌ 1390/1971؛ ابن‌عماد، شذرات‌ الذهب‌ فی‌اخبار من‌ ذهب‌ ، بیروت‌ 1399/1979؛ احمدبن‌ عبدالله‌ ابونعیم‌، کتاب‌ ذکر اخبار اصبهان‌ ، لیدن‌ 1931ـ1934؛ اسماعیل‌ بغدادی‌، هدیة‌العارفین‌ ، ج‌1، در حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌الظنون‌ ، ج‌5، بیروت‌ 1410/1990؛ مصطفی‌بن‌عبدالله‌ حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌الظنون‌ عن‌ اسامی‌ الکتب‌ والفنون‌ ، بیروت‌ 1410/1990؛ احمدبن‌علی‌ خطیب‌ بغدادی‌، تاریخ‌ بغداد ، أو، مدینة‌ السّلام‌ ، چاپ‌ مصطفی‌ عبدالقادر عطا، بیروت‌ 1417/1997؛ محمدبن‌احمد ذهبی‌، سیر اعلام‌النبلاء ، ج‌13، چاپ‌ شعیب‌ أرنوؤط‌ و علی‌ ابوزید، بیروت‌1403/1983؛ همو، کتاب‌ تذکرة‌الحفّاظ‌ ، حیدرآباد 1388/1968؛ خیرالدین‌ زرکلی‌، الاعلام‌ ، بیروت‌ 1986؛ عبدالکریم‌بن‌محمد سمعانی‌، الانساب‌ ، چاپ‌ عبدالله‌ عمر بارودی‌، بیروت‌ 1408/1988؛ خلیل‌بن‌ایبک‌ صفدی‌، کتاب‌ الوافی‌ بالوفیات‌ ، ج‌7، چاپ‌ احسان‌ عباس‌، بیروت‌ 1402/1982؛ احمدبن‌مصطفی‌ طاش‌ کبری‌زاده‌، کتاب‌ مفتاح‌ السعادة‌ و مصباح‌ السیادة‌ ، ج‌2، حیدرآباد دکن‌ 1400/1980؛ عباس‌ قمی‌، کتاب‌ الکنی‌ والالقاب‌ ، صیدا 1358؛ همو، هدیة‌الاحباب‌ فی‌ ذکر المعروف‌ بالکنی‌ والالقاب‌ والانساب‌ ، تهران‌ 1363ش‌؛ عمررضا کحّاله‌، معجم‌ المؤلفین‌ ، بیروت‌ ] تاریخ‌ مقدمه‌ 1376[.
نظر شما
مولفان
گروه
رده موضوعی
جلد 3
تاریخ 93
وضعیت چاپ
  • چاپ شده