بَکری، ابنابیالسُرور ،نام دو مورخ عرب از خاندانی نامی از مشایخ مصری طریقة بَکریّه (از فروع طریقة شاذلیه).1) محمدبن ابیالسروربن محمدبن علی صِدّیقی مصری (متوفی 1028). آثار او عبارت است از: عُیون الاَخبار و نُزهَةالاَبصار ، در تاریخِ عالم در دو بخش، که تلخیص آن تحفة الظرفاء یا تذکرة الظرفاء نام دارد؛ فیض المَنّان، دُررالاثمان فی اصل مَنبع آلعثمان و المِنَح الرَّحمانیـّة با ضمیمهای دربارة مصر به نام اللطائف الرَّبانیـّة ، در تاریخ ترکان عثمانی؛ الفتوحات العثمانیـّة ، در بارة فتح مصر بهدست عثمانیها؛ تفریجالکُربَه فی دفع (یا رفع ) الطَلْبه ، دربارة کوشش محمد پاشا، والی مصر، در 1017 برای لغو مالیاتی به نام «حق الطریق».2) محمدبن محمدبن ابی السرور، شمسالدین ابوعبدالله، فرزند بکری یادشده (ح 1005ـ ح 1060). آثار او عبارت است از: سَمیرالاَصحاب ، در تاریخ جهان؛ الروضة المأنوسة و الروضة (یا النزهة ) الزَهیَّة فی وُلاة مصرالقاهرة المُعِزِّیَّة ، هر دودربارة تاریخ عمومی مصر؛ الکواکب السّائرة ، در تاریخ مصرکه با تفصیل بیشتری دورة عثمانی را تا 1045/ 1634 دربرمیگیرد. این اثر را که هنوز به چاپ نرسیده، سیلوستر دوساسی به فرانسوی ترجمه کرده است که در ) یادداشتهاو خلاصههایی از نسخ خطی کتابخانة سلطنتی ( (1788، ج 1، ص 165ـ 280) منتشر شده است (براساس همین ترجمه، هانیش آن را به آلمانی بر گردانید و در 1791 در هیلدبورگس هاوزن منتشر کرد). مارسل در تألیفش به نام ) تاریخمصر ( از این کتاب و نیز اثر مصطفیبن ابراهیم که حوادثرا تا 1168/ 1754 دنبال کرده، بهرة فراوان برده است ( رجوع کنید به مارسل، ص XXV ).اثر دیگر بکری التحفة البَهیّة ، دربارة فتح مصر به دست عثمانیهاست؛ قَطف الاَزهار که تلخیصی است از خِطَط مَقریزی (این کتاب را گاه به عمویش، شمسالدین ابوالحسن محمدبن زینالعابدینبن محمدبنعلی (متوفی 1087)، نسبت دادهاند رجوع کنید به محبّی، ج 3، ص 465)؛ الدُّر الجُمانی که زندگینامة شیخ صوفی العَجَمی الکورانی ] مقصود جمالالدین ابوالمحاسن یوسفبن عبداللهبن عمر کردی گورانی عجمی (متوفی 768) [ است؛ و دُرَرالاعالی در تصوف.منابع: اسماعیل بغدادی، هدیةالعارفین ، استانبول 1955، ج 2، ستون 216؛ مصطفیبن عبدالله حاجی خلیفه، کشفالظنون ، چاپ فلوگل، لایپزیگ 1835ـ1858، ش 2619،4981، 8458 ، 9325، 13152؛ محمد امینبن فضلالله محبی، خلاصةالاثر فیاعیانالقرنالحادی عشر ، ج 1، ص 117؛F. Babinger, Die Geschichtsschreiber der Osmanen und ihre Werke, Leiden 1927, 147, 188; Carl Brockelmann, Geschichte der arabischen Litterature, Leiden 1943-1949, II, 383-384, 388, Supplementband, 1937-1942, II, 408- 409, 412; J. J. Marcel, Histoire d’Egypte, Paris 1848; Wدstenfeld, Geschichtsschreiber, no. 552, 565.
