بُروسَوی ، یعقوببن علی، فقیه، ادیب، مدرّس و قاضی حنفی بروسه که گاه او را ابنسیدی علی و سیدی علیزاده نیز خواندهاند. در بروسه متولد شد. از زمان تولدش اطلاعی در دست نیست. نزد عالمان زمان خود علم آموخت و پس از تکمیل تحصیلات، به مدرّسی در مدرسة حمزهبک بروسه برگزیده شد، پس از آن مدرّس مدرسة ابنالملک در آیدین و سپس مدرّس مدارس سلطانیه، بایزیدخان و سلطان مراد در بروسه شد (طاشکبریزاده، ص 314؛ مجدی افندی، ص 328؛ لکنوی، ص 226؛ زرکلی، ج 8، ص 201). پس از آن، مقام قضای ادرنه به وی واگذار شد و او پس از مدتی، از مقام قضا کنارهگیری کرد و دوباره در یکی از مدارس به تدریس پرداخت (همانجاها؛ ثریا، ج4، ص 647؛ کحاله، ج13، ص 251). بعضی از شاگردان او عبارتاند از: محمد چلبی؛ محییالدین قراباغی (متوفی 942)؛ سعدالدین چلبی (متوفی 957)؛ حسامالدین تالش (طاش کبریزاده، ص 448، 457، 513، 524). بروسوی پس از مدتی، از تدریس بازنشسته شد و در 931، هنگام مراجعت از حج، در برکةالحاج در گذشت (منابع فوق جز ثریا، ج 4، ص 647 که تاریخ وفات او را 932 میداند).از آثار بروسوی پیداست که به زبانهای عربی، فارسی و ترکی تسلط کامل داشته است. آثار او بیشتر به صورت حاشیه و شرح بر کتب متقدمان و بدین قرار است: حاشیه بر شرح دیباجة المصباح در نحو؛ حاشیه بر شرح السّراجیه در فرایض؛ پاسخ پرسشهای حمیدی بر شرح مفاتیح العلوم جرجانی؛ التذکره در حدیث؛ مختصر مرآة الجنان یافعی در تاریخ. مهمترین کتاب بروسوی مفاتیح الجنان فی شرح شرعة الاسلام در تصوف است که به سبب همین تألیف، بروسوی به شارح الشرعه ملقب شد (طاش کبریزاده، ص 315)بروسوی شرحی عربی بر گلستان سعدی نوشته که حائز اهمیت بسیار است. هر چند وی را متهم کردهاند که شرح منیری را به نام خود ثبت کرده است (حاجیخلیفه، ج 2، ستون 1504؛ منزوی، ج 5، ص 3492)، اما وجود نسخههای متعدد این شرح که برخی بهخط مؤلف است، این ادعا را محل تأمل کرده است. حاجیخلیفه (ج 2، ستون 1649) و بغدادی (ج 2، ستون 547) اثر دیگری با نام مرآة الکائنات فیالعملبالا´لات در علم هیئت به وی نسبت دادهاند.منابع : اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین ، ج 2، در حاجی خلیفه، کشف الظنون ، ج 6، بیروت 1410/1990؛ محمد ثریا، سجل عثمانی ، استانبول 1308ـ1315؛ مصطفیبن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون ، بیروت 1410/1990؛ خیرالدین زرکلی، الاعلام ، بیروت 1986؛ احمدبن مصطفی طاش کبریزاده، الشقائق النعمانیة ، چاپ احمد صبحی فرات، استانبول 1405؛ عمررضا کحاله، معجمالمؤلفین ، بیروت ] تاریخ مقدمه 1376 [ ؛ عبدالحیبن عبدالحلیم لکنوی، الفوائد البهیّة فی تراجمالحنفیّة ، کراچی 1393؛ محمد مجدی افندی، حدائق الشقائق (ترجمة شقائق ) استانبول 1989؛ احمد منزوی، فهرست نسخههای خطی فارسی ، تهران 1348ـ1353 ش.
